Paranoja polityczna jako rys społeczno-politycznej mentalności Polaków

• Autorzy: Krzysztof Korzeniowski

Warianty tytułu

Political Paranoia as a Feature of Sociopolitical Mentality of Poles

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie zjawiska paranoi politycznej oraz wybranych poglądów na temat państwa, ważnych kwestii społecznych i ustrojowych osób politycznie paranoicznych. Podstawą empiryczną była seria badań zrealizowanych na próbach reprezentatywnych osób dorosłych w latach 90. XX i w pierwszej dekadzie XXI wieku. Pokazano dane wskazujące, że paranoi politycznej nie można uważać za zjawisko psychopatologiczne. Stwierdzono, że nasilenie paranoi politycznej wzrastało w latach transformacji systemowej i konsolidacji demokracji w Polsce. Okazało się, że osoby paranoiczne polityczne opowiadają się za państwem solidarystycznym oraz populistycznymi rozwiązaniami problemów społeczno-ekonomicznych. Stwierdzono, że osoby paranoiczne politycznie nie rozumieją demokracji zgodnie z definicją słownikową, a bliskie im jest rozumienie demokracji jako państwa wyznaniowego i opiekuńczego. Wskazano na istotne psychologiczne korzyści wynikającego z paranoicznego myślenia politycznego. (abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of the article was to present the phenomenon of political paranoia and selected views on the state, important social and political issues of politically paranoid people. The empirical basis was a series of research carried out on representative samples of adult Poles in the 1990s and the 2000s. D ata showing that the political paranoia cannot be treated as a psychopathological phenomenon were presented. It was found that the intensity of political paranoia increased during years of system transformation and consolidation of democracy in Poland. It turned out that politically paranoid people were in favor of solidarity state and populist resolutions of important socio-economic issues. It was found that politically paranoid persons did not understand democracy according to it lexical definition and that understanding democracy as a religious and welfare state was close to them. Important psychological benefits resulting of paranoid political thinking were shown. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Krytyka polityki; Opozycja polityczna; Polityka; Polityka państwowa; Sytuacja polityczna

EN

Criticism of policy; Political opposition; Politics; State policy; Political situation

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 4 (75)
• Strony: 545--566

Twórcy

autor

Krzysztof Korzeniowski

• Instytut Psychologii PAN

Bibliografia

• Alexander R.D. (1987), The Biology and Moral Systems, Aldine de Gruyter, Hawthrone, N.Y.
• Arendt H. (1994), Między czasem minionym a przyszłym. Osiem ćwiczeń z myśli politycznej, Fundacja "Aletheia", Warszawa.
• Benedict R. (2002), Wzory kultury, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
• Bizoń Z., Bernstein E., Cedro A., Orłow-Trębicka A. (2001), Poglądy Profesora Bizonia na temat urojeń i konstrukcja inwentarza treści urojeniowych. Doniesienie wstępne, w: Profesor Zdzisław Bizoń i jego idee, A. Kokoszka, M. Wojnar (red.), Polskie Towarzystwo Terapii Poznawczej i Behawioralnej im. Profesora Zdzisława Bizonia, Kraków.
• Davis M., Whalen P.J. (2001), The amygdale: vigilance and emotion, "Molecular Psychiatry", 6, 13-34.
• Durkheim E. (2006), Samobójstwo, Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Encyklopedyczny słownik psychiatrii (1978), L. Korzeniowski, S. Płużyński (red.), Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, Warszawa.
• Forbin D., Boyce M.S., Merril E.H., Fryxell J.M. (2004), Foraging costs of vigilance in large mammalian herbivores, "OIKOS" 107, 172-180.
• Goertzel T. (1994), Belief in conspiracy theory, "Political Psychology", 15, 731-742.
• Kofta M., Sędek G., (1995), Stereotyp duszy grupowej. Wybory parlamentarne a postawy wobec osób pochodzenia żydowskiego, w: Jacy są Polacy. Badania opinii społecznej jako źródło wiedzy psychologicznej, B. Wojciszke (red.), "Kolokwia Psychologiczne", 4, 55-72, Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
• Kofta M., Sędek G. (1999), Stereotypy duszy grupowej a postawy wobec obcych: wyniki badań sondażowych, w: Psychologia rozumienia zjawisk społecznych, B. Wojciszke, M. Jarymowicz (red.), Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, Łódź.
• Korzeniowski K. (2002a), Utrata i pozyskiwanie politycznego sensu. Anomia i paranoja polityczna, w: Podstawy psychologii politycznej, K. Skarżyńska (red.), Zysk i S-ka, Poznań.
• Korzeniowski K. (2002b), Psychospołeczne uwarunkowania zachowań wyborczych, w: Podstawy psychologii politycznej, K. Skarżyńska (red.), Zysk i S-ka, Poznań.
• Korzeniowski K. (2009a), Pomiędzy demokracją a faszyzmem. O rozumieniu demokracji przez Polaków w latach transformacji systemowej, w: Polityka i politycy. Diagnozy - Oceny - Doświadczenia, J. Miluska (red.), Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
• Korzeniowski K. (2009b), O dwóch psychologicznych przesłankach myślenia spiskowego. Alienacja czy autorytaryzm? "Psychologia Społeczna", t. 47, z. 1-2, 33-44.
• Książka kodów do komputerowego opracowania wyników Polskiego Generalnego Sondażu Wyborczego (1997), Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa.
• Lachowicz-Tabaczek K. (2004), Potoczne koncepcje świata i natury ludzkiej, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Merton R.K. (1982), Teoria socjologiczna i struktura społeczna, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
• Namysłowska I. (2001), Paranoja i reakcje paranoiczne, w: Psychiatria. Podręcznik dla studentów medycyny, A. Bilikiewicz (red.), Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa.
• Pannozzo P.L., Phillips K.A., Meghan E.H., Mintz E.M. (2007), Social monitoring reflects dominancie relationships in a small captive group of Brown capuchin monkeys (Cebus apella), "Ethology", 113, 881-888.
• Panskepp J. (2005), Emocje jako twory naturalne w mózgu ssaków, w: Psychologia emocji, M. Lewis, J.M. Haviland-Jones (red.), Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Reykowski J. (1995), Subiektywne znaczenia pojęcia "demokracja" a ujmowanie rzeczywistości społecznej, w: Potoczne wyobrażenia o demokracji. Psychologiczne uwarunkowania i konsekwencje, J. Reykowski (red.), Wydawnictwo Instytutu Psychologii PAN, Warszawa.
• Riesman D. (1996), Samotny tłum, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa.
• Robins R.S., Post J.M. (1999), Paranoja polityczna. Psychopatologia nienawiści, Książka i Wiedza, Warszawa.
• Sah P., Faber E.S.L., Lopez de Armentia M., Power J. (2003), The amygdaloid complex: anatomy and physiology, "Physiological Review", 83, 803-834.
• Sartori G. (1998), Teoria demokracji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Szafraniec K. (1986), Anomia - przesilenie tożsamości. Jednostka i społeczeństwo wobec zmiany, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.