Początki rezerw w rachunkowości

• Autorzy: Katarzyna Klimczak

Warianty tytułu

Beginnings of Reserves in Accounting

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie praktyki tworzenia rezerw przez przedsiębiorstwa w okresie kształtowania się systemu księgowości podwójnej. System księgowości podwójnej został ukształtowany przez włoskich kupców i bankierów w okresie średniowiecza. W księgach rachunkowych, które zachowały się do dziś, można odnaleźć wiele przykładów rezerw. Na najdawniejsze ślady tworzenia rezerw natrafiono w księgach firmy Perruzzi i Alberti pochodzących z początku XIV w. Niestety, poza samym faktem, że w spółkach tych prowadzono konta rezerw, niewiele wiadomo na temat samych przesłanek i procedur z tym związanych. Najcenniejszymi dokumentami z punktu widzenia praktyk średniowiecznych przedsiębiorstw w zakresie tworzenia rezerw są księgi słynnych przedsiębiorstw Datini oraz Medici. Standardową praktyką tych przedsiębiorstw było tworzenie rezerw na zalegle płace, nieściągalne należności i inne obciążenia przed podziałem zysków. Poprzez tę procedurę zyski były celowo zatrzymywane i akumulowane w postaci specjalnej nadwyżki. O tym, jak dużą wagę przywiązywano do konieczności akumulowania części osiągniętych wyników finansowych w postaci rezerw, może świadczyć fakt, że często obowiązek ich tworzenia był usankcjonowany w zapisach umowy spółki. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents the aims and procedures connected with the creation of reserves in the early stages of accounting development. The double-entry system was developed by Italian merchants and bankers in the Middle Ages. The account-books that are still preserved reveal that medieval companies reached a very high level of technical proficiency, manifested with the presence in account-books of clear examples of reserves. The oldest reserves were found in the XIV century account books of Perruzzi and Alberti company. However, from the point of view of aims and procedures connected with reserves, the account books of two famous medieval companies - Datini and Medici - are the most valuable. It was a standard policy of companies to set up provisions for accrued wages, bad debts, and unforeseen contingencies before dividing any profits. By means of this procedure profits were deliberately reserved and allowed to accumulate in the form of surplus. Creation of reserves was often prescribed in articles of association, which stipulated that profits were to be divided among the partners only after making due provision. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rezerwy; Rachunkowość; Historia gospodarcza

EN

Reserves; Accounting; Economic history

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2012
• Tom: 67
• Numer: nr 123
• Strony: 155--171

Twórcy

autor

Katarzyna Klimczak

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Cameron R. (1999). Historia gospodarcza świata. Ki W. Warszawa.
• de Roover R. (1938), Characteristics of bookkeeping before Pacioli, "Accounting Review", vol. 13.
• de Roover R. (1944), Early accounting problems of foreign exchange, "Accounting Review", vol. 19, issue 4.
• de Roover R. (1956), The development of accounting prior to Luca Pacioli according to the account- books of medieval merchants, [in:] A.C. Littleton. B.S. Yamey (1956). Studies in the History of Accounting. Sweet and Maxwell. London.
• de Roover R. (1943), The lingering influence of medieval practices, "Accounting Review", vol. 18, issue 2.
• de Roover R. (1948), The Medici Bank, Its Organization, Management, Operations, and Decline, New York University Press.
• de Roover R. (1963), The rise and decline of the Medici Bank 1397-1494, Harvard University Press, Cambridge. Massachusetts.
• de Roover R. (1958). The Story of the Alberti Company of Florence, 1302-1348, AS Revealed in Its Account Books. Business History Review.
• Gmytrasiewicz M., Karmańska A. (2006), Rachunkowość finansowa. Difin. Warszawa.
• Gmytrasiewicz M. (1977), Teoretyczne podstawy; modeli ewidencji księgowej, SGPiS, Warszawa.
• Goldschmidt L. (1891), Universalgeschichte des Handelsrechts, Stuttgart, [za:] M. Kawa (1987), Pochodzenie i funkcja semantyczna terminów " Winien-Ma" w księgowości podwójnej, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. XII, SKwP, Warszawa.
• Jaklik A. (1985), Ewolucja profilów czasowych w rachunkowości, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie", nr 207.
• Juzi O. (1940), Studien zur Teorie der doppelten Buchhaltung, Zurich, [za:] E. Wojciechowski (1964), Zarys rozwoju rachunkowości w dawnej Polsce, PWN. Warszawa.
• Kawa M. (1987a), Geneza podwójnego zapisu księgowego, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. XIII, SKwP. Warszawa.
• Kawa M. (1987b). Pochodzenie i funkcja semantyczna terminów " Winien-Ma" w księgowości podwójnej, .Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. XII, SKwP, Warszawa.
• Kawa M. (1988). Rachunek kapitału okolicznościowych spółek handlowych w średniowiecznej Italii, "Zeszyty Teoretyczne Rady Naukowej", t. XIV, SKwP, Warszawa.
• Littleton A.C. (1933). Accounting Evolution to 1900, Russell & Russell. New York.
• Littleton A.C. ( 1946), The Accounting Exchange, "Accounting Review", vol. 21, issue 4.
• Melis F. (1962), Aspetti Della vita economica medievale, Siena, [za:] B.S. Yamey, Balancing and closing the ledger: Italian practice, 1300-1600. [in:] R.H. Parker. B.S. Yamey (2001 ), Accounting History. Some British Contributions. Oxford University Press.
• Penndorf B. (1933), Die historische Entwicklung der Bilanz, Wien, [za:] G. Świderska (1989), Bilans dynamiczny - teorie i aktualne zliaczenie, "Monografie i Opracowania SGPiS", nr 284, Warszawa.
• Penndorf B. (1913), Geschichte der Buchhaltung in Deutschland, Leipzig, [za:] E. Wojciechowski (1964). Zarys rozwoju rachunkowości w dawnej Polsce, PWN, Warszawa.
• Roover R. (1956), Partnership Accounts in Twelth Century Genoa, [in:] A.C. Littleton. B.S. Yamey, Studies in the History of Accounting, Sweet and Maxwell. London.
• Sapori A. (1932), Una compagnia di calimala ai primi del Trecento, Florence, [za:] B.S. Yamey (2001), Balancing and closing the Ledger: Italian practice, 1300-1600, [in:] R.H. Parker, Yamey B.S. (2001), Accounting History. Some British Contributions. Oxford University Press.
• Scheffs M. (1939), Z historii księgowości (Luca Pacioli), Wydawnictwa Związku Księgowych w Polsce. Poznań 1939.
• Skrzywan S. (1971), Teoretyczne podstawy rachunkowości, PWE, Warszawa.
• Sowa K. (1963), Nowe spojrzenie na dotychczasowy rozwój rachunkowości, ,Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Krakowie", nr 24, Kraków.
• Swiderska G. (1989), Bilans dynamiczny - teorie i aktualne znaczenie, "Monografie i Opracowania SGPiS", nr 284, Warszawa.
• Wojciechowski E. (1964), Zarys rozwoju rachunkowości w dawnej Polsce, PWN, Warszawa.
• Wojnarski D. (2004), Powszechna historia gospodarcza, Poltext, Warszawa.
• Yamey B.S. (2001), Balancing and Closing the Ledger: Italian Practice, 1300-1600, [in:] H.R. Parker, B.S. Yamey, Accounting History. Some British Contributions, Oxford University Press.
• Yamey B.S. (1994), Accounting in history, "European Accounting Review", vol. 3, no. 2.