Ochrona konsumenta w aspekcie tworzenia prawa konsumenckiego w UE

• Autorzy: Leszek Michalczyk

Warianty tytułu

Consumer protection in the context of creating the EU consumer legislation

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Ochrona prawna konsumenta na rynku unijnym wzbudza wiele kontrowersji. Dotyczą one już etapu definiowania pojęcia konsument (węższego) i zakresu jego funkcji na rynku. Ma to miejsce m.in. w postaci odniesień do pojęcia klient (szerszego). W artykule przyjęto, że konsumentem są osoby fizyczne dokonujące zakupów na własny, prywatny, niezwiązany ze wykonywanym zawodem bądź działalnością gospodarczą użytek. Klienci to z kolei wszelkie osoby dokonujące zakupów. Również metody tworzenia systemu "ochrony konsumenta", w domniemaniu słabszej strony umowy handlowej, wzbudzają kontrowersje. Wynikają one z nierównomiernego dostępu do informacji produktowej. Unijna polityka konsumencka ma też swe "odniesienia ogólne". I. Sowa [2007, s. 29-65] zwrócił uwagę na fakt powiązania unijnej polityki konsumenckiej z integracją rynku wewnątrzunijnego oraz, co jest logicznym tautologizmem, ze zwiększaniem uprawnień konsumentów na rynku. Bez wątpienia każda osoba jest klientem, ale, z drugiej strony, nie każda operacja handlowa jest operacją "konsumpcyjną". W tym sensie pojęcie klient nie jest tożsame z pojęciem konsument. W sensie formalnoprawnym klient jest pojęciem szerszym, a różnica sprowadza się do zakresu uprzywilejowania (objęcia określoną gamą praw i przywilejów w transakcjach na rynku). Konsument jest więc klientem uprzywilejowanym na rynku w stosunku do pozostałej grupy podmiotów swej kategorii. Pojęcie to jest jednak nieostre, nie wyjaśnia, jakie grupy podmiotów-klientów mają być uznane za konsumentów. Ten aspekt wzbudza poważne kontrowersje przy ustalaniu wytycznych odnośnie do zakresu mającego obowiązywać prawa konsumenckiego w poszczególnych państwach członkowskich UE. (abstrakt oryginalny)

EN

The article reviews the issues concerning the shaping of consumer law in the European Union. In the EU law, the notion of a "consumer" is perceived from two angles - the subjective and the functional one. This fact has its implications for the consumer rights, which refers to incomplete product information on the market. Simultaneously, considerable discrepancies may be observed as regards the definition of a consumer in particular EU directives and national legislation in member countries. The article analyses those aspects of the EU legislation and substantive law that are connected with defining the consumer role and rights in the European Union (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Ochrona konsumenta; Polityka konsumencka; Prawa konsumenta

EN

Consumer protection; Consumer policy; Consumer law

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Szkoła Główna Handlowa. Kolegium Gospodarki Światowej
• Rocznik: 2012
• Numer: nr 34
• Strony: 97--107

Twórcy

autor

Leszek Michalczyk

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Bielasiński J., 2001, Krajowe systemy informowania o produktach niebezpiecznych oraz monitorowania wypadków konsumenckich, "Jurysta", nr 5.
• Bourgoigne T., 1992, Characteristics of Consumer Law, "Journal of Consumer Policy", No. 14.
• Burns T., 1998, Better lawmaking? An evolution of lawmaking in the European Community, [w:] Lawmaking in the European Union, eds P. Craig, C. Harlow, Kluwert Law International.
• Dajczak W., 2001, Doświadczenie prawa rzymskiego a pojęcie dobrej wiary w europejskiej dyrektywie o klauzulach niedozwolonych w umowach konsumenckich, "Zeszyty Prawnicze UKSW", nr 1.
• Declaration No. 16 of 1991 on the hierarchy of the Community Acts.
• Filipiak P., 2009, Dopuszczalność odstąpienia przez konsumenta od umowy obowiązkowego ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych zawartej na odległość, "Prawo Asekuracyjne", nr 1.
• Gajda K., 2008, Alternatywne metody rozwiązywania sporów w sprawach konsumenckich, "Arbitraż i Mediacja", nr 2.
• Gnela B., 2007, Pojęcie konsumenta w prawie wspólnotowym i w prawie polskim, [w:] Ochrona konsumenta usług finansowych. Wybrane zagadnienia prawne, red. B. Gnela, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Gnela B., 2008, Uwagi o regulacji umowy o sprzedaży konsumenckiej, [w:] Materiały konferencyjne, t. 1, red. W. Pazdan, W. Popiołek, E. Rott-Pietrzyk, M. Szponar, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Gnela B., Kukuryk P., 2007, Ochrona konsumenta usług finansowych. Wybrane zagadnienia prawne, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Grzybczyk K., 2005, Ochrona konsumenta przed nieuczciwą reklamą, [w:] Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, red. E. Nowińska, P. Cybula, Zakamycze, Kraków.
• Grzegorczyk F., 2008, Niedoskonałości dyrektyw jako aktów wspólnotowego prawa pochodnego, "Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego", nr 11.
• Janczyk M., 2001, Umowa kredytu konsumenckiego w świetle przepisów prawa polskiego i europejskiego, [w:] Harmonizacja polskiego prawa gospodarczego z wymogami Unii Europejskiej, red. B. Gnela, R. Szostak, Zakamycze, Kraków.
• Karsten J., Sinai A.R., 2003, The Action Plan on European Contract Law: Perspectives for the Future of European Contract Law and EC Consumer Law, "JCP", Vol. 26, No. 2.
• Kennedy J.F., 1962, Special Message to the Congress on Protecting the Consumer Interest: Public Papers of the Presidents of the United States, John F. Kennedy, Containing the Public Messages, Speeches and Statements of the President.
• Kłosińska A., 2001, Działalność państwa na rzecz ochrony konsumenta usługi ubezpieczeniowej, "Wiadomości Ubezpieczeniowe", nr 7/8.
• Kolczyński J., 2000, Argumentów nigdy za wiele. Przedsiębiorca i konsument w prawie polskim i unijnym, "Rzeczpospolita", nr 138.
• Konarski X., 2006, Ochrona konsumenta korzystającego z usług elektronicznych w prawie polskim i Unii Europejskiej, [w:] Prawo umów elektronicznych, red. J. Kołaczyński, Zakamycze, Kraków 2006.
• Kujawa M., 2002, Ochrona konsumenta usługi ubezpieczeniowej, "Przegląd Ubezpieczeniowy", nr 7.
• Lemkowski M., 2002, Materialna ochrona konsumenta, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", nr 3.
• Łętowska E., 2001, Prawo europejskie inspiracją dla dogmatyki prawa cywilnego, "Studia Prawnicze", z. ¾.
• Łętowska E., 2004, Europejskie prawo umów konsumenckich, C.H. Beck, Warszawa.
• Maliszewska M., 2007, Konsumenckie prawo uzyskania informacji pozostających w związku z ustaleniem odpowiedzialności przedsiębiorstwa ubezpieczeniowego, "Rozprawy Ubezpieczeniowe", nr 1.
• Maliszewska-Nienartowicz J., 2004, Ochrona konsumenta w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, "Prawo UE".
• Michalczyk L., 2011, CSR w pierwszej dekadzie XXI w., "Pieniądze i Więź", nr 51(2).
• Michalczyk L., Czy klient to konsument - relacje ekonomiczno-prawne, "Pieniądze i Więź" (w druku).
• Mintoft-Czyż T., 2004, Ochrona konsumenta i wyrównanie platformy dla konkurencji: dyrektywa Unii Europejskiej z 30 września 2002 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym, [w:] Ubezpieczenia w polskim obszarze rynku europejskiego. Wyzwania i oczekiwania, red. S. Nowak, T. Kopczyńska, WSPiZ im. L. Koźmińskiego, Warszawa.
• Muller-Graff P.H., 1998, EC Directives as a Means of Private Law Unification, [w:] Towards European Civil Code, eds. A. Harkamp, M. Hesslink, E. Hondius, E. Du Perron, C. Joustra, Kluwer Law International.
• Nestorowicz M., 1994, Dyrektywy jako środek prawny ochrony konsumenta w Unii Europejskiej, "Państwo i Prawo", nr 3.
• Nowak-Far A., 2004, Polityka konsumencka, [w:] Prawo Unii Europejskiej, red. J. Barcz, t. II, Warszawa.
• Orlicki W., 2005, Konsumenckie prawo ubezpieczeniowe, [w:] Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, red. E. Nowińska, P. Cybula, Zakamycze, Kraków.
• Pawłowski A., Karolak S., 2002, Prawo ochrony konsumentów, Wyd. Prawo i Praktyka Gospodarcza, Warszawa.
• Pazdan W., 2000, Sprzedaż konsumencka a umowa wiedeńska o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów, [w:] Studia z prawa cywilnego i gospodarczego. Księga pamiątkowa dedykowana Cz. Żuławskiej, red. B. Gnela, J. Koczanowski, R. Szostak, Kraków.
• Piech M., 2008, Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych jako przejaw równoważenia interesów konsumentów i przedsiębiorców w Unii Europejskiej, Wyd. UW, Warszawa.
• Principles of European Contract Law, Draft Common Frame of Reference.
• Reich N., 1992, Diverse Approaches to Consumer Protection Philosophy, "Journal of Consumer Policy", No. 14.
• Skrzywanek D., 2003, Kilka uwag na temat legalnych definicji konsumenta w prawie wspólnotowym, niemieckim i polskim, "Studia Prawno-Ekonomiczne", nr 67.
• Sowa I., 2007, Polityka konsumencka w Unii Europejskiej i Polsce, [w:] Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, red. E. Kieżel, Difin, Warszawa.
• Strzelbicka A., 2005, Klauzula zmiennego oprocentowania w umowach o kredyt konsumencki - porównanie polskiego i austriackiego rozwiązania prawnego, "Prawo Bankowe", nr 6.
• Stuyck J., 2000, European Consumer Law after Teaty of Amsterdam: Consumer Policy in of Beyond the International Market?, "Common Market Law Review", No. 37.
• Springer W., 1999, Ochrona konsumenta w dyrektywach Rady Unii Europejskiej, "Podatki UE", nr 5.
• Traple E., Preussner-Zamorska J., 1996, Interes konsumenta oraz instrumenty jego ochrony w dziedzinie reklamy, "Kwartalnik Prawa Prywatnego", nr 1.
• Wichrowski M.W., 2005, Doskonalenia prawa w zakresie ochrony konsumenta w świetle nowelizacji ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych w zakresie obowiązkowego ubezpieczenia OC za szkody powstałe w związku z ruchem pojazdów mechanicznych, "Prawo Asekuracyjne", nr 3.
• Wieczorek E., 2005, Sprzedaż konsumencka, [w:] Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, red. E. Nowińska, P. Cybula, Zakamycze, Kraków.
• Wiewiórkowska-Domagalska A., 2005, Europejskie prawo konsumenckie - rozwój, problemy, pytanie o przyszłość, [w:] Europejskie prawo konsumenckie a prawo polskie, red. E. Nowińska, P. Cybula, Zakamycze, Kraków.
• Zachariasiewicz M.A., 1995, Niektóre problemy prawne związane z korzystaniem z nienormatywnych wzorców umownych, "Rejent", nr 9.
• Zoll F., 1993, Dyrektywa Rady EWG 93/13 z 5.IV.1993 o niedozwolonych klauzulach w umowach konsumenckich, "Kwartalnik Prawa Prywatnego", nr 2.
• Zrałek J., 2007, Ochrona interesów konsumentów w handlu elektronicznym, [w:] Ochrona interesów konsumentów w Polsce w aspekcie integracji europejskiej, red. E. Kieżel, Difin, Warszawa.
• Dyrektywa 93/13/EWG dot. niedozwolonych klauzul umownych, (Dz.Urz. L 095 z dn. 21 kwietnia 1993, poz. 0029-0034).
• Dyrektywa EWG nr 374/85 z dn. 25 lipca 1985 r. w sprawie odpowiedzialności za wadliwe produkty (Dz Urz. WE 1985 L 210/29, nowelizacja: Dz.Urz. WE 1999 L 141/20).
• Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych (OJL 149/22 z dn. 11.06.2005).
• Dyrektywa o zakresie informacji konsumenckiej (OJL 345 z dn. 19.12.2002).
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ogólnotechnicznego bezpieczeństwa produktów (Dz. Urz. WE L 011).
• Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady z dn. 8 czerwca 2000 r. o handlu elektronicznym (OJL178 z dn. 17.07.2000).
• Dyrektywa w sprawie obowiązkowych ubezpieczeń OC pojazdów mechanicznych (OJL 103 z dn. 02.05.1972).
• Dyrektywa z dn. 9 grudnia 2002 r. w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego (OJL 9 z dn. 15.01.2003).
• Dyrektywa w sprawie tworzenia funduszy gwarantowanych chroniących przed szkodami wyrządzonymi przez właścicieli pojazdów mechanicznych (OJL 8 z dn. 11.01.1984).
• Dyrektywa z dn.18 lipca 1992 r. w sprawie ubezpieczeń bezpośrednich innych niż ubezpieczenia na życie (OJL 228 z dn. 11.12.1992).
• Dyrektywa z dn.11 listopada 1992 r. w sprawie ubezpieczeń na życie (OJL 360 z dn. 09.12.1992).
• Komunikat Komisji Europejskiej "Strategia Polityki Konsumenckiej na lata 2007-2013", (COM (2007) 99).
• Ustawa z dn. 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. nr 144, poz. 1204 z późn. zm.).
• Ustawa w dn. 16 kwietnia 2003 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz.U. nr 153, poz. 1503 z późn. zm.).
• Orzeczenie SN z 26 stycznia 2006 r. (sygn.akt.: V CSK 83/05).