Przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej w świetle wybranych mierników

• Autorzy: Sławomir Kurek

Warianty tytułu

Spatial Differences in the Level of Regional Development in the European Union, on the Basis of Selected Measures

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym opracowaniu przedstawiono przestrzenne zróżnicowanie poziomu rozwoju regionów Europy w świetle przyjętych mierników cząstkowych obejmujących kwestie demograficzne, społeczne i gospodarcze uzyskane za pośrednictwem bazy Eurostat, w celu określenia kierunków rozwoju dysproporcji regionalnych. Ponadto podjęto próbę przeprowadzenia typologii rozwoju regionów w oparciu o taksonomiczną metodę analizy skupień. Zakres czasowy analizy obejmuje lata 2003-2007, w zależności od dostępności danych z bazy regionalnej Eurostatu. Dane więc obejmują sytuację sprzed kryzysu finansowego oraz w większości przypadków dotyczą okresu po poszerzeniu UE. Zakres przestrzenny analizy obejmuje jednostki NUTS2 podziału regionalnego Europy. Analiza koncentruje się głównie na regionach Unii Europejskiej, ale dla porównań wzięto pod uwagę także kraje EFTA (Szwajcaria, Islandia, Norwegia, Liechtenstein) oraz wybrane kraje kandydujące (Chorwacja), nie wzięto natomiast pod uwagę Turcji. Wybór taki uzasadniony jest układem prezentowanych danych w Eurostacie oraz większą spójnością terytorialną jednostek prezentowanych na kartogramach. Do analizy wybrano metody analizy wielowymiarowej, których wykorzystanie umożliwia zastąpienie opisu badanych obiektów za pomocą wielu cech opisem przy użyciu jednej wielkości agregatowej, co pozwala nie tylko na uszeregowanie obiektów, podzielenie ich na grupy, ale także ukazanie skali zróżnicowania między obiektami. (fragment tekstu)

EN

The aim of this article is to show spatial disparities in the level of regional socio-economic development of the European Union, basing on selected demographic, social and economic indexes derived from the Eurostat database. For the comparison, EFTA regions as well as some candidate countries (Croatia) were taken into account. The analysis was made with the help of taxonomic methods, namely the taxonomic development index as well as cluster analysis based on the k-means method. The analysis confirmed existing disparities between eastern and western Europe, "old" and "new" European Union members, as well as between core and peripheral regions. The largest differences were recorded in terms of gross domestic product per inhabitant and household income. Having taken into account the period under study, it may be stated that the process of enlarging of EU leads to deepening of disproportion between its regions. The highest level of regional development was presented by the belt of urbanized area with the population of nearly 90 million, stretching from England through the Benelux countries, northern France, middle and southern Germany, Austria, Switzerland to northern Italy, called Blue Banana, Hot Banana, European Megalopolis or European Backbone. Existing demographic and socio-economic disparities between UE regions pose a challenge for regional policy to enhance its social, economic and territorial cohesion on one hand and to increase competitiveness between regions on the other, by investments in economy based on knowledge, increasing entrepreneurship, as well as increasing the potential in the R&D sector and developing IT technology. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój regionalny; Zróżnicowanie regionalne; Mierniki wzrostu gospodarczego; Analiza skupień; Przestrzenna analiza porównawcza

EN

Regional development; Regional diversity; Economic growth indicators; Cluster analysis; Comparative spatial analysis

• Czasopismo: Prace Komisji Geografii Przemysłu Polskiego Towarzystwa Geograficznego
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 16 Procesy przemian przemysłu i usług w wybranych krajach = Processes of Transformation of Industry and Services in Selected Countries
• Strony: 87--104

Twórcy

autor

Sławomir Kurek

• Uniwersytet Pedagogiczny im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie

Bibliografia

• Avramov D., Maskova M., 2003, Active ageing in Europe, Population Studies, 41, 1, Council of Europe.
• Bijak J., Kupiszewska D., Kupiszewski M., 2008, Replacement Migration Revisited: Simulations of the Effects of Selected Population and Labor Market Strategies for the Aging Europe, 2002-2052, Population Research and Policy Review, 27(3), 321-342.
• Coleman D.A., 1992, Does Europe Need Immigrants?, Population and Work Force Projection, International Migration Review, 26 (98), s. 413-461.
• Coleman D.A., 2000, Who's afraid of low support ratios? A UK response to the United Nations Population Division report of 'Replacement Migration', paper presented at the Expert Group Meeting on Policy Responses to Population Ageing and Population Decline, United Nations Population Division, New York, 16-18 October.
• ESPON (European Spatial Planning Observation Network), 2007, Identyfikacja istotnych przestrzennie aspektów społeczeństwa informacyjnego. Projekt ESPON 1.2.3. Raport końcowy, Uniwersytet Warszawski, Centrum Europejskich Studiów Regionalnych i Lokalnych (EUROREG). www. espon.pl/files/11_2/2/ESPON_1.2.3_RAPORT_FINAL_w.polska.pdf
• European Commission, 2002, Europe's response to World Ageing Promoting economic and social progress in an ageing world. A contribution of the European Commission to the 2nd World Assembly on Ageing. Brussels, 18.3.2002 COM(2002)
• European Commission, 2004, Low Fertility and Population Ageing. Causes, Consequences and Policy Options, RAND EUROPE. www.rand.org/pubs/monographs/MG206).
• European Commission, 2005a, Cohesion Policy in Support of Growth and Jobs: Community Strategic Guidelines, 2007-2013. Brussels, 05.07.2005 COM(2005) 0299.
• European Commision, 2005b, Green Paper. Confronting demographic change: a new solidarity between the generations. Brussels, 16.3.2005 COM(2005) 94 final.
• Eurostat, 2004. Statistics of the information society in Europe 1996-2002, Office for official publications of the European Communities, Luxembourg.
• Gawlikowska-Hueckel K., 2002, Procesy rozwoju regionalnego w Unii Europejskiej. Konwergencja czy polaryzacja?, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk.
• Gawlikowska-Hueckel K., Zielińska-Głębocka A., 2004, Integracja europejska. Od jednolitego rynku do unii walutowej, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa.
• Głąbicka K., 2004, Spójność społeczno-ekonomiczna w integrującej się Europie, [w:] Spójność społeczno- ekonomiczna - implikacje regionalne, red. K. Głąbicka, Radom.
• Grabiński T., 1992, Metody taksonometrii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
• Grabiński T., 2003, Analiza taksonometryczna krajów Europy w ujęciu regionów, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
• INSEAD, 2004, eEurope 2005 - a study of the degree of alingement of the New Member States and the Candidate Countries. Prepared for SAP by INSEAD. www.cisco.com/global/DE/pdfs/publicsector/ sap report.pdf
• Klasik A., Kuźnik F., 2001, Konkurencyjny rozwój regionów w Europie, [w:] Konkurencyjność miast i regionów, red. Z. Szymla, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków.
• Kudełko J., 2005, Rozwój regionalny a konkurencyjność regionów, [w:] Uwarunkowania rozwoju i konkurencyjności regionów, red. Z. Zioło, Instytut Gospodarki Wyższej Szkoły Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Kraków-Rzeszów, s. 57-73.
• Kudłacz T., 1999, Programowanie rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Lesthaeghe, R., 2000, Europe's demographic issues: fertility, household formation and replacement migration. Working paper, United Nations Expert Group Meeting on Policy Responses to Population Ageing and Population Decline, New York, 16-18 October 2000. New York: United Nations.
• Kuciński K. (red.), 2009, Geografia ekonomiczna, Oficyna Wolters Kluwer Polska.
• Kurek S., 2008a, Typologia starzenia się ludności Polski w ujęciu przestrzennym, Prace Monograficzne nr 497, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, Kraków.
• Kurek S., 2008b, Spatial disparities in the changes in the population age structure of Poland in the context of the second demographic transition, Zeitschrift für Bevölkerungswissenschaft 33, 3-4, s. 271-292.
• Kurek S., 2008c, Zróżnicowanie poziomu dzietności w Europie w świetle teorii drugiego przejścia demograficznego, [w:] Przekształcenia regionalnych struktur funkcjonalno-przestrzennych "Europa bez granic - nowe wyzwania", red. D. Ilnicki, K. Janc, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, s. 241-250.
• Malina A., 2004, Wielowymiarowa analiza przestrzennego zróżnicowania struktury gospodarki Polski według województw, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie", seria specjalna: Monografie Nr 162, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków.
• Molle W., 2000, Ekonomika integracji europejskiej, Fundacja Gospodarcza, Gdańsk.
• Saczuk K., 2003, A Development and Critique of the Concept of Replacement Migration, CEFMR Working Paper 4, Central European Forum For Migration Research in Warsaw.
• Szymla Z., 2000, Determinanty rozwoju regionalnego, Wydawnictwo Ossolineum, Wrocław- Warszawa-Kraków.
• Szymla Z., 2005, Podstawy badań rozwoju regionalnego, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Ekonomicznej w Bochni", nr 3, s. 101-111.
• Urban D., 2008, Spójność społeczno-ekonomiczna jako wskaźnik asymetrii w rozwoju na przykładzie regionów Hiszpanii, [w:] Nierówności społeczne a wzrost gospodarczy. Gospodarka oparta na wiedzy, red. M. Woźniak, z. 11, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, s. 61-70.
• United Nations, 2000, Replacement Migration: Is it A Solution to Declining and Ageing Populations? United Nations Population Division, New York.
• World Economic Forum, 2009, The Global Information Technology Report 2008-2009. Mobility in a Networked World. www.weforum.org
• Zioło Z., 2009, Przemiany społeczno-gospodarcze krajowych układów regionalnych w latach 2000- 2007, [w:] Potencjalne metropolie ze szczególnym uwzględnieniem Polski Wschodniej, red. Z. Makieła, "Studia KPZK PAN", t. 125, s. 166-192.