Drobne gospodarstwa w rolnictwie polskim - próba definicji i charakterystyki

• Autorzy: Włodzimierz Dzun

Warianty tytułu

Polish Agricultures' Small Farms : an Effort to Define this Category and its Characteristics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podjęto próbę zdefiniowania drobnych gospodarstw rolnych w polskim rolnictwie, określenia ich liczebności oraz dokonania charakterystyki pod kątem realizacji celów rolnictwa zrównoważonego. Przyjmując, że są to gospodarstwa bardzo małe obszarowo (do 5 ha) i bardzo małe ekonomicznie (do 4 SO), stwierdzono, że takich gospodarstw w polskim rolnictwie w 2010 roku było ponad 1,4 mln i stanowiły one 63% ogółu gospodarstw osób fizycznych. Liczba tych gospodarstw znacząco się zmniejsza, ale ich udział pozostaje wciąż bardzo duży. Analiza tej zbiorowości wykazała, że z punktu widzenia zrównoważonego rozwoju zdecydowana większość tych gospodarstw nie spełnia podstawowego wymogu, jakim jest wnoszenie, adekwatnego do posiadanego obszaru użytków rolnych i pozostałych środków produkcji, wkładu w zaspokojenie potrzeb żywnościowych społeczeństwa. W gospodarstwach tych widoczna jest tendencja do obniżania się i tak już niskiego poziomu produkcji roślinnej i wycofywania się z produkcji zwierzęcej. W rezultacie zapewniają one coraz mniej rzeczywistych miejsc pracy, a dochody z produkcji rolniczej w budżetach gospodarstw powiązanych z takimi gospodarstwami stanowią coraz mniejszy udział. Poza tym charakteryzują się one bardzo niskim poziomem środowiskowego zrównoważenia. Przede wszystkim nie realizują tak ważnego zadania, jakim jest utrzymanie potencjału produkcyjnego gleb. Analiza tych gospodarstw wyraźnie wskazuje na konieczność bardzo ostrożnego ich wspomagania ze strony państwa. Pomoc ta powinna się wiązać z jasno sprecyzowanymi obowiązkami produkcyjnymi i pozaprodukcyjnymi, i nie powinna hamować ewolucji gospodarstw rodzinnych w kierunku poprawy ich struktury obszarowej i produkcyjno-ekonomicznej. (abstrakt oryginalny)

EN

The papers presents a definition small farms found in the Polish agricultural sector, measuring their size and character against balanced agricultural goals. The sector comprises, according to the 2010 agricultural census, some 1.4 million farms under 5 ha and with a economic size of 4 standard output (SO) or less. This represents 63% of private agricultural holdings in Poland. Although the number of these holdings is diminishing, their share is still very high. Analysis of this group has shown, that majority of these small agricultural holdings do not meet the principal criteria for the balanced development of agriculture, which is to contribute to national food needs in accordance with their area and the size of their production base. Clearly visible is a tendency to decrease an already low level of plant production and resign from animal production on such holdings. As a consequence they are providing fewer real work places, and the share of income from agricultural production in their total income is decreasing. These holdings are characterized also by being low balance with the environment. Primarily they are not sustaining soil productivy. Analysis clearly indicates a cautious approach towards support for small holdings. State help should be linked with clearly defined production and non-production obligations. Such support cannot hamper progress of family farms in terms of area structure, production and economic strength. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Gospodarstwa rolne; Środki produkcji; Produkcja rolna; Rolnictwo zrównoważone; Dochody rolnicze

EN

Arable farm; Means of production; Agricultural production; Sustainable agriculture; Farm household income

• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 2
• Strony: 9--27

Twórcy

autor

Włodzimierz Dzun

• Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN

Bibliografia

• Dzun W., 2004: Gospodarstwa rolne w procesie transformacji systemowej (lata 1990-2002),"Wieś i Rolnictwo" 1.
• Dzun W., 2011: Zmiany strukturalne w rolnictwie polskim. W: Rozwój obszarów wiejskich Polsce. Diagnozy, strategie, koncepcje polityki. Red. I. Nurzyńska, M. Drygas. IRWiR PAN, Warszawa.
• Dzun W., 2012a: Zmiany skali wykorzystania zasobów gruntów rolnych w Polsce w procesie zmian systemowych i integracji z Unią Europejską,"Zagadnienia Ekonomiki Rolnej" 1.
• Dzun W., 2012b: Gospodarstwa rolne po wejściu Polski do UE. Analiza zmian strukturalnych na tle lat poprzednich. W: Uwarunkowania ekonomiczne polityki rozwoju polskiej i rolnictwa. Red. M. Drygas, K. Zawalińska. IRWiR PAN, Warszawa.
• Dzun W., Józwiak W., 2008: Farms in Poland Before and After the EU Accession. In: Farms in Central and Eastern Europe - Today and Tomorrow. Institute of Agricultural and Food Economics - National Research Institute, Warsaw.
• Dzun W., Józwiak W., 2009: Problemy poprawy struktury gospodarstw rolnych. ,"Wieś i Rolnictwo" 2.
• Halamska M., 2011: Drobne gospodarstwa rolne i ich właściciele na polskiej wsi. Refleksje socjologiczne. "Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska XXXVI", 2.
• Józwiak W., 2005: Potrzebna jest rewizja pojęcia ,,gospodarstwo rolne" oraz związanych z nim praw i obowiązków. ,"Wieś i Rolnictwo" 2.
• Józwiak W., 2006: Funkcjonowanie i role społeczne najmniejszych gospodarstw rolnych ,"Wieś i Rolnictwo" 2.
• Musiał W., 2012: Kulturowe i ekonomiczne przesłanki odłogowania ziemi w regionach rozdrobnionych agrarnie. W: Gospodarstwa mało towarowe przed nowym okresem planistyczno-rozliczeniowym Unii Europejskiej. Red. A. Skarżyńska. IBRiGŻ-PIB, Warszawa.
• Poczta W., 2009: Wpływ integracji na sytuacje strukturalną, produkcyjną i ekonomiczną polskiego rolnictwa. W: Stan polskiej gospodarki żywnościowej po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Red. R. Urban. IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Wrzaszcz W., 2012: Poziom zrównoważenia indywidualnych gospodarstw rolnych w Polsce (na podstawie danych FADN). IERiGŻ-PIB, Warszawa.
• Zagórski M., 2011: WPR2013 ,"Plus" -przyszłość drobnych gospodarstw. ,"Wieś i Rolnictwo" 3.
• Zegar J.S., 2009: Struktura polskiego rolnictwa rodzinnego pod koniec pierwszej dekady XXI wieku. IBRiGŻ-PIB, Warszawa.
• Zegar J.S., 2012: Gospodarstwa rodzinne wobec wyzwań wyżywienia i ochrony środowiska -ujęcie globalne. ,"Wieś i Rolnictwo" 4.
• Cele produkcji w gospodarstwach rolnych, PSR 2002, 2004. GUS, Warszawa.
• Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2010 r., PSR 2010, 2012. GUS, Warszawa.
• Gospodarstwa rolne - grupy obszarowe a kierunki produkcji, PSR 2002, 2005. GUS, Warszawa.
• Kierunki zmian w strukturze dochodów gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego, PSR 2002, 2004. GUS, Warszawa.
• Pracujący w gospodarstwach rolnych PSR 2010, 2012. GUS, Warszawa.
• Przemiany agrarne, PSR 2002, 1997. GUS, Olsztyn.
• Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych 2002, 2003. GUS, Warszawa.
• Środki produkcji w rolnictwie, PSR 2010, 2012. GUS, Warszawa.
• Uprawy rolne i wybrane elementy produkcji roślinnej, PSR 2010, 2011. GUS, Warszawa.
• Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich, PSR 2002, 2003. GUS, Warszawa.
• Użytkowanie gruntów, PSR 2010, 2011. GUS, Warszawa.
• Wybrane cechy charakteryzujące zmiany w gospodarstwach rolnych, PSR 2002, 2004. GUS, Olsztyn.
• Zwierzęta gospodarskie i wybrane elementy metod produkcji zwierzęcej, PSR 2010, 2011. GUS, Warszawa.