Zniekształcanie prawdopodobieństw w decyzjach z ryzykiem

• Autorzy: Katarzyna Idzikowska

Warianty tytułu

Probability Distortion in Decisions under Risk

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono rezultaty badania nad zniekształcaniem prawdopodobieństwa. Zniekształcanie to badane jest na dwóch poziomach (i) w percepcji (wyrażone w subiektywnych ocenach) oraz (ii) w wyborach (wyrażone w wagach decyzyjnych). Sprawdzono, jak oba rodzaje zniekształceń - percepcyjne i zniekształcanie w wagach - zależą od sposobu prezentacji informacji o prawdopodobieństwie. Wyróżnione zostały dwa formaty prezentowania prawdopodobieństwa: liczbowy i doświadczeniowy. Wyniki badania potwierdziły hipotezę o mniejszym percepcyjnie zniekształcaniu obiektywnego prawdopodobieństwa wtedy, gdy informacja o rozkładzie wypłat jest prezentowana badanemu za pomocą formatu doświadczeniowego niż wtedy, gdy informację tę otrzymuje on liczbowo. Nie potwierdziła się hipoteza o mniejszym zniekształcaniu obiektywnego prawdopodobieństwa w wagach decyzyjnych, kiedy zastosujemy doświadczeniowy format prawdopodobieństwa. Ujawnił się za to nieprzewidywany rezultat mniejszej skłonności do ryzyka w przypadku doświadczeniowego formatu prawdopodobieństwa i efekt ten zdaje się być wynikiem nadawania mniejszych wag niż w przypadku formatu liczbowego. Ponadto okazało się, że zniekształcanie prawdopodobieństwa w wagach decyzyjnych jest przynajmniej częściowo wynikiem zniekształcania w percepcji. (abstrakt oryginalny)

EN

This paper presents the results of study on the probability distortion. The distortion is studied at two levels: (i) in the decision maker's perception (expressed as subjective judgements), and (ii) in the decision maker's choices (expressed in decision weights). The study examined how the two types of distortion - concerning perception and weights - depend on the way information on probability is presented. Two formats of probability information were distinguished: descriptive (expressed in numbers) and experience. The results confirmed the hypothesis of lower perceptual distortion of objective probability when the information on payout distribution was presented using the experience-based format than when the information was given as a description. The hypothesis on the lower distortion of probability in decision weights with the experience probability format was not confirmed. An unexpected result was a lower risk seeking with the experience format. This effect seems to be a result of attributing lower weights than with the descriptive format. Furthermore, it appears that the probability distortion in decision weights at least partly results from the distortion in perception. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Podejmowanie decyzji w warunkach ryzyka; Prawdopodobieństwo

EN

Decision making under conditions of risk; Probability

• Czasopismo: Decyzje
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 19
• Strony: 75--97

Twórcy

autor

Katarzyna Idzikowska

• Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie

Bibliografia

• Abdellaoui, M. 2000. Parameter-free elicitation of utility and probability weighting functions. "Management Science" 46: 1497-1512.
• Attneave, F. 1955. Psychological probability as a function of experienced frequency. "Journal of Experimental Psychology" 46: 81-86.
• Becker, G.M., Degroot M.H. i Marschak J. 1964. Measuring utility by a single-response sequential method. "Behavioral Science" 9 (3): 226-232.
• Begg, I. 1974. Estimation of word frequency in continuous and discrete tasks. "Journal of Experimental Psychology" 102: 1046-1052.
• Bleichrodt, H. i Pinto, J.L. 2000. A Parameter-Free Elicitation of the Probability Weighting Function in Medical Decision Analysis. "Management Science" 46: 1485-1496.
• Bruhin, A., Fehr_Duda, H. i Epper, T. 2010. Risk and rationality: Uncovering heterogeneity in probability distortion. "Econometrica" 784: 1375-1412.
• Camerer, C.F., i Ho, T.H. 1994. Violations of the betweenness axiom and nonlinearity in probability. "Journal of Risk and Uncertainty" 8: 167-196.
• Camilleri, A.R., i Newell, B.R. 2009. The role of representation in experience-based choice. "Judgment and Decision Making" 4: 518-529.
• Domurat, K., 2008. Rola "subiektywnych" prawdopodobieństw w decyzjach z ryzykiem. "Decyzje" 10: 5-26.
• Edwards, W. 1954a. Probability-preferences among bets with differing expected values. "American Journal of Psychology" 67: 56-67.
• Edwards, W. 1954b. The reliability of probability-preferences. "American Journal of Psychology" 67: 68-95.
• Edwards, W. 1954c. The theory of decision making. "Psychological Bulletin" 41: 380-417.
• Fox, C.R., i Tversky, A. 1998. A belief-based account of decision under uncertainty. "Management Science" 44: 879-895.
• Gonzales, R., i Wu, G. 1999. On the shape of probability weighting function. "Cognitive Psychology" 38: 129-166.
• Gottlieb, D.A., Weiss, T., i Chapman, G.B. 2007. The format in which uncertainty information is presented affects decision biases. "Psychological Science" 18: 240-246.
• Hau, R., Pleskac, T.J., Kiefer, J., i Hertwig, R. 2008. The description-experience gap in risky choice: the role of sample size and experienced probabilities. "Journal of Behavioral Decision Making" 21: 493-518.
• Hau, R., Pleskac, T.J., i Hertwig, R. 2010. Decisions From Experience and Statistical Probabilities: Why They Trigger Different Choices Than a Priori Probabilities. "Journal of Behavioral Decision Making" 23: 48-68.
• Hertwig, R., Barron, G.,Weber, E.U., i Erev, I. 2004. Decisions from experience and the effect of rare events in risky choice. "Psychological Science" 15: 534-539.
• Hertwig, R. 2012. The psychology and rationality of decisions from experience. "Synthese" 1871: 269-292.
• Huber, O., Wider, R., i Huber, O. W. 1997. Active information search and complete information presentation in naturalistic risky decision tasks. "Acta Psychologica" 95 (1): 15-29.
• Kahneman, D., i Tversky, A. 1979. Prospect theory: an analysis of decision under risk. "Econometrica" 47: 263-292.
• Lattimore, P.K., Baker, J.R., i Witte, A.D. 1992. The infl uence of probability on risky choice: A parametric examination. "Journal of economic behavior & organization" 173: 377-400.
• Lichtenstein, S., Slovic, P., Fischhoff, B., Layman, F., i Combs, B. 1978. Judged frequency of lethal events. "Journal of Experimental Psychology: Human Learning and Memory" 4: 551-578.
• Prelec, D. 1998. The probability weighting function. "Econometrica", 497-527.
• Rakow, T., i Rahim, S.B. 2010. Developmental Insights into Experience-based Decision Making. "Journal of Behavioral Decision Making" 23: 1-14.
• Stevens, S.S,. i Galanter, E. 1957. Ratio scales and category scales for a dozen perceptual continua. "Journal of Experimental Psychology" 54: 377-411.
• Tversky, A., i Kahneman, D. 1992. Advances in prospect theory, cumulative representation of uncertainty. "Journal of Risk and Uncertainty" 5: 297-323.
• Tyszka, T., i Sawicki, P. 2011. Affective and Cognitive Factors Infl uencing Sensitivity to Probabilistic Information. "Risk Analysis" 3111: 1832-1845.
• Tyszka, T., i Zaleśkiewicz, T. 2006. When does information about probability count in choices under risk? "Risk Analysis" 26 (6): 1623-1636.
• Ungemach, C., Chater, N., i Stewart, N. 2009. Are probabilities overweighted or underweighted when rare outcomes are experienced rarely? "Psychological Science" 4: 473-479.
• Wakker, P.P. 2004. On the composition of risk preference and belief. "Psychological Review - New York" 1111: 236-241.
• Weber, E.U., i Kirsner, B. 1997. Reasons for Rank-Dependent Utility Evaluation. "Journal of Risk and Uncertainty" 14: 41-61.
• Wu, G., i Gonzalez, R. 1999. Nonlinear decision weights in choice under uncertainty. "Management Science" 45: 74-85.
• Wu, G., Zhang, J., i Gonzalez, R. 2008. Decision under risk. W: Koehler, D.J., i Harvey, N. (red.) Blackwell handbook of judgment and decision making. Wiley-Blackwell, s. 399-423.
• von Neumann, J., i Morgenstern, O. 1944/1990. Theory of games and economic behavior. Princeton: Princeton University Press.
• Zacks, R.T., i Hasher L. 2002. Frequency processing: A twenty-five year perspective. W: Sedlmeier, P. i Betsch, T. (red.) Frequency processing and cognition. New York: Oxford University Press, s. 21-36.

Identyfikatory

DOI

10.7206/DEC.1733-0092.4