Poziom obciążenia fiskalnego jako determinanta nakładów inwestycyjnych w produkcji artykułów spożywczych i napojów

• Autorzy: Dominika Zenka-Podlaszewska

Warianty tytułu

Determinants of Investment Outlays in Manufacture of Food Products and Beverages

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie i zbadanie relacji między poziomem nakładów inwestycyjnych a poziomem obciążenia fiskalnego. Obiektem badań są nakłady inwestycyjne oraz poziom obciążenia fiskalnego w największym dziale przetwórstwa przemysłowego w Polsce, tj. w produkcji artykułów spożywczych i napojów. Metoda badań przyjęta w artykule jest trzyetapowa. Po pierwsze przeprowadzono analizę teoretyczną relacji między inwestycjami a obciążeniem fiskalnym w teoriach Keynesa, Jorgensona, nowej klasycznej makroekonomii oraz teorii realnego cyklu koniunkturalnego. Po drugie dokonano przeglądu dotychczasowych badań empirycznych, zarówno polskich, jak i zagranicznych. Po trzecie przeprowadzono badania ekonometryczne z wykorzystaniem analizy kointegracji. Zbadano też istnienie długookresowej relacji między poziomem nakładów inwestycyjnych a poziomem obciążenia fiskalnego za pomocą analizy kointegracji. Poprzedzające badanie kointegracji poszukiwanie stopnia zintegrowania szeregów przeprowadzono z wykorzystaniem testu ADF oraz KPSS. Analizy kointegracji dokonano metodą Johansena. Wszystkie dane wykorzystane w pracy zostały oczyszczone metodą Census II X-11 z wykorzystaniem krzywej Hendersona. W badaniu przyjęto, że poziom obciążenia podatkowego reprezentowany będzie przez obciążenia wyniku finansowego brutto (definicja za GUS). Inwestycje są mierzone nakładami brutto na środki trwałe w cenach stałych, źródłem danych były Biuletyny Statystyczne GUS z lat 1995-2009. Według Keynesa zbyt wysokie podatki dochodowe doprowadzą do spadku poziomu inwestycji. Do aktywności, które powinny były podnieść poziom konsumpcji, Keynes zaliczył wysoce progresywny podatek dochodowy połączony ze wsparciem finansowym dla ludzi najbiedniejszych. W teorii neoklasycznej podatki odgrywają ważną rolę w ustanawianiu kosztu kapitału i poprzez to poziomu inwestycji. Dlatego państwo powinno być bardzo ostrożne w kierowaniu polityką fiskalną, znając jej wpływ na poziom inwestycji. W teorii Jorgensona poziom opodatkowania wpływa na poziom inwestycji negatywnie, ale poprzez koszt użytkownika kapitału (czyli łącznie z poziomem stopy procentowej). Modele zaprezentowane w ramach nowej klasycznej makroekonomii pozwoliły dostrzec, że systematyczna polityka monetarna nie może mieć żadnego stałego wpływu na poziom produkcji, a przy okazji także na inwestycje. W teorii realnego cyklu koniunkturalnego można dostrzec relację między egzogeniczną polityką fiskalną a inwestycjami. W teorii realnego cyklu koniunkturalnego główną rolę odgrywają szoki po stronie podażowej gospodarki. Polityka fiskalna poprzez zmiany środowiska instytucjonalnego może być postrzegana jako jeden z szoków strony podażowej. W czasie analizy dotychczasowych badań stwierdzono m.in., że przeciętna stopa podatkowa, mierzona jako średnia z relacji dochodów sektora finansów publicznych do PKB, będąca jednocześnie miarą udziału sektora publicznego w gospodarce, wykazuje negatywną korelację z inwestycjami. Inwestycje są wypierane przez wydatki rządowe oraz, w mniejszym stopniu, przez poziom opodatkowania. Oznacza to silny negatywny wpływ ekspansji fiskalnej na poziom inwestycji. Na poziomie zagregowanym obniżenie podatków z zysków zatrzymanych w przypadku firm napotykających barierę kredytową pozwoliło im na podjęcie zyskownych inwestycji. W wyniku przeprowadzonej analizy kointegracji stwierdzono, że wyniki nie pozwoliły na odrzucenie hipotezy zerowej o r = 0 wektorów kointegrujących. Test wartości własnej w przypadku modelu 1 i modelu 2 wskazał na nieobecność wektorów kointegrujących. Wyniki te nie pozwoliły na odrzucenie hipotezy zerowej o r = 0 wektorów kointegrujących. Zatem stwierdzono, że analizy kointegracji nie pozwalają na stwierdzenie istnienia długookresowej relacji między poziomem nakładów inwestycyjnych a poziomem opodatkowania w dziale produkcji artykułów spożywczych i napojów. Wyniki analiz są niezgodne z predykcjami teorii Keynesa czy Jorgensona. Zgodnie z predykcjami nowej klasycznej makroekonomii polityka fiskalna, jako część polityki stabilizacji, nie może mieć długookresowego wpływu na poziom produkcji, a w konsekwencji - na poziom inwestycji. W latach 1995-2008 nie stwierdzono długookresowego związku między szeregiem nakładów inwestycyjnych a wielkością obciążenia fiskalnego, co jest zgodne z predykcjami nowej klasycznej makroekonomii.(abstrakt oryginalny)

EN

This article aims to present and asses the relationships between the level of investment and financial burdens. Investment expenditures are analyzed as is the financial burden in the greatest food product and beverage manufacturing department in Poland. A three-step analysis method has been employed in this article. Firstly, we analyzed the theoretical relationship between investments and financial burdens in the theories of Keynes, Jorgenson, new classical macroeconomics as well as the real economic cycle. Secondly, we reviewed the Polish and foreign empirical studies available to-date. Thirdly, we carried out an econometric (co-integration) analysis. We analyzed the existence of long-run relationships between the level of investment expenditure and the financial burden using co-integration analysis. Previous co-integration studies looking at the level of integration between series used the ADF and KPSS tests. The co-integration analysis was carried out using the Johansen method. All data used in the article were cleaned using the Census II X-11 method using the Henderson curve. We have assumed that the tax burden is represented by the burden placed on profit before tax (GUS definition). Investments are measured through gross expenditure on fixed assets at constant prices, where the data sources were the GUS Statistical Bulletins from 1995-2009. According to Keynes, excessive income tax leads to a fall in the level of investment. The activities which Keynes believed should increase the level of consumption, include highly progressive income taxes in conjunction with financial support for the poorest. In neoclassical theory, taxes play an important role in setting the cost of capital through the level of investment. For this reason the state should exercise caution when managing fiscal policy, knowing its impact on the level of investment. In Jorgen's theory, the level of taxation has a negative impact on investment through the cost of capital utilization together with the interest rate). The models presented as part of new classical macroeconomics have demonstrated that systematic monetary policy cannot have any permanent impact on the level of production as well as the level of investment. The real economic cycle theory shows the relationship between exogenous fiscal policy and investments. Supply side shocks play the main role in the real economic cycle theory. Changes in the institutional environment mean that fiscal policy can be viewed as being a supply-side shock. During our analysis of research carried out to-date, we came to the conclusion that, among others, the average tax rate (measured as an average of the ratio of public sector finance income to GDP and being simultaneously a measure of the share the public sector has in the economy), suggests a negative correlation with investments. Investment is crowded out by government spending and, to a lesser extent, by the level of taxation. This means a strong negative impact of fiscal expansion on the level investment. At an aggregate level, a decrease in tax on retained earnings in the case of firms experiencing credit difficulties allowed them to undertake profitable investments. The results of the co-integration analysis do not facilitate the rejection of the r = 0 null hypothesis for co-integrated vectors. The self value test in the case of models 1 and 2 suggested the presence of 0 co-integration vectors. These results did not facilitate the rejection of r = 0 null hypothesis for the presence of co-integrating vectors. We therefore conclude that co-integration analyses do not allow us to confirm the existence of a long-term relationship between investment expenditure and the level of taxation in food and beverage manufacturing. These results are inconsistent with Keynes' or Jorgenson's theories. As per the predictions of new classical macroeconomics, fiscal policy (as a part of stabilization policy) cannot have a long term impact on the level of production and consequently, on the level of investment. In the studied period (1995-2008) no long term relationship was found between the investment expenditure and fiscal burden series which is in keeping with neoclassical macroeconomic predictions.(in other words (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Inwestycje; Przemysł spożywczy; Polityka fiskalna; Zmienna objaśniająca

EN

Investment; Food industry; Fiscal policy; Exogenous variable

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 1 (22)
• Strony: 29--49

Twórcy

autor

Dominika Zenka-Podlaszewska

• Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Bibliografia

• Albach H., Steuerpolitik und Investitionsrechnung, [w:] Investitionen - Element der Zukunftssicherung. Referate, Thesen und Diskussionsbeitraege - Gemeinsamen Symposion des Instituts der deutschen Wirtschaft und des Vereins Deutscher Maschinenbau-Anstalten (VDMA), Köln 1976.
• Alesina A. i in., Fiscal policy, profits, and investment, "American Economic Review" 2002, vol. 92, iss. 3, s. 571-589.
• Biuletyny Statystyczne GUS, Warszawa, lata 1995-2009.
• Blanchard O., Perotti J., An empirical characterization of the dynamic effects of changes in government spending, NBER Working Paper no. 7269, 1999.
• Bond S., Jenkinson T., The assessment: investment performance and policy, "Oxford Review of Economic Policy" 1996, vol. 12, no 2.
• BRE Bank, "Miesięczny Przegląd Makroekonomiczny" 2004, nr 42.
• Brzoza-Brzezina M., Wpływ polityki pieniężnej na oszczędności i inwestycje w gospodarce, "Gospodarka Narodowa" 2002, nr 9, s. 19 - 40.
• Buszko A., Wpływ wybranych elementów polityki gospodarczej na poziom inwestycji w krajach o niższym stopniu rozwoju gospodarczego w latach dziewięćdziesiątych XX wieku, [w:] Materiały Studialne Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych nr 9, Warszawa 2005.
• Ciak J., Transformacja systemu podatkowego w Polsce w latach 90., "Bank i Kredyt" 2001, nr 7, s. 57-64.
• Corker R., Evans O., Kenward L., Tax policy and business investment in the United States: Evidence from the 1980s, Staff Papers - International Monetary Fund 1989, vol. 36, no 1, s. 31-62.
• Desai M.A., Austan D., Investment, overhang, and tax policy, "Brookings Papers on Economic Activity" 2004, vol. 2004, no 2, s. 285-338.
• Eysymontt J., Wpływ finansów publicznych za zahamowanie wzrostu w 2001 r., [w:] A. Marzec, J. Przystupa (red.), Gospodarka i handel zagraniczny Polski, Warszawa 2002, s. 75-85.
• Grabiec W., Łukasik W., Ocena czynników skłaniających przedsiębiorstwo do proinwestycyjnych zachowań (wyniki badań), [w:] W. Janasz (red.), Rola inwestycji w strategii rozwoju przemysłu w Polsce, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 1995.
• Hayashi F., Tobin's marginal q and average q: A neoclassical interpretation, "Econometrica" 1982, 50, s. 213-224.
• Hsieh C.T., Parker J.A., Taxes and growth, [w:] Financially underdeveloped country: Evidence from the Chilean Investment Boom, NBER Working Paper no 12104, 2006.
• Iwin J., Podatkowa tarcza amortyzacyjna a wartość inwestycji rzeczowych przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2003a.
• Iwin J., Znaczenie kapitału amortyzacyjnego w finansowaniu inwestycji rzeczowych polskich przedsiębiorstw - wyniki badań ankietowych, "Bank i Kredyt" 2003b, nr 8, s. 48-52.
• Johansen S., Likelihood-based Inference in Cointegrated Vector Autoregressive Models, Oxford University Press, Oxford 1995.
• Jorgenson D.W., Anticipations and Investment Behavior, [w:] J.S. Duesenberry, G. Fromm, L.R. Klein, E. Kuh (red.), The Brookings Quarterly Econometric Model of the United States, Rand-McNally, Chicago 1964, s. 35-92,.
• Jorgenson D.W., Capital theory and Investment Behaviour, "American Economic Review" 1963, vol. 53, s. 247-56.
• Jorgenson D.W., Econometric studies of investment behavior: A Review, "Journal of Economic Literature" 1971, vol. 9, no 4, s. 1111-1147.
• Jorgenson D.W., Investment. Volume 1: Capital Theory and Investment Behavior, MIT Press, Cambridge - London 1996.
• Jorgenson D.W., The theory of investment behavior, [w:] The Determinants of Investment Behavior, Conference of the Universities - National Bureau of Economic Research, Columbia University Press, New York 1967, s.129-156.
• Keynes J.M., Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, PWN, Warszawa 1985.
• Kotowicz-Jawor J., Aktywność inwestycyjna, [w:] I. Wiśniowska (red.), Raporty - Gospodarka Polski w procesie transformacji 1994 r., Instytut Rozwoju i Studiów Strategicznych, Warszawa 1995.
• Kotowicz-Jawor J., Zdolność akumulacyjna i rozwojowa przedsiębiorstw, "Ekonomista" 1999, nr 4.
• Kowalski T., Proces formułowania oczekiwań a teoria cyklu wyborczego. Implikacje dla polityki gospodarczej, wyd. AE Poznań 2001.
• Kowalski T., Wallusch J., Zenka-Podlaszewska D., Investment in Polish manufacturing in the years 1996-2007 and the role of sector's financial positions and general credit risk, Wydawnictwo UEP, ,,Poznań University of Economics Review" 2010, nr 1, s. 27-40.
• Krajewski P., Mackiewicz M., Długookresowy wpływ polityki fiskalnej na stopę inwestycji, "Ekonomista" 2007, nr 2, s. 181-197.
• Kydland F.E., Prescott E.C., Business cycles: real facts and a monetary myth, Federal Reserve Bank of Minneapolis, "Quarterly Review" 1990, Spring, s. 3-18.
• Kydland F.E., Prescott E.C., Time to Build and Aggregate Fluctuations, "Econometrica" 1982, vol. 50, s. 1345-1370.
• Lansing K.J., Optimal fiscal policy in a business cycle model with public capital Kevin J. Dansing, "The Canadian Journal of Economics" 1998, nr 31, "Revue canadienne d'Economique" 1998, nr 2, s. 337-364.
• Liberda B., Tokarski T., Kaczorowski P., Wpływ stóp procentowych i stóp podatkowych na oszczędności i inwestycje, "Gospodarka Narodowa" 2002, nr 1-2, s. 47-68.
• Long J.B. Jr., Plosser C.I., Real business cycles, "The Journal of Political Economy" 1983, vol. 91, no 1, s. 39-69.
• Lucas R.E., Some international evidence on production-inflation tradeoffs, "American Economic Review" 1973, vol. 63, s. 326-334.
• Malkiel B.G., Furstenberg G.M. von, Watson H.S., Expectations, Tobin's q, and industry investment, "Journal of Finance" 1979, vol. 34, s. 549-561.
• Noga M., Państwo a inwestycje w gospodarce rynkowej, Dolnośląska Oficyna Wydawnicza, Wrocław 1994.
• Piotrowski S., Zenka D., Konkurencyjność na poziomie makroekonomicznym, [w:] M. Gorynia, E. Łaźniewska (red.), Kompendium konkurencyjności międzynarodowej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.
• Rachunki kwartalne produktu krajowego brutto (RKPKB) w latach 1995-2004, GUS, Warszawa 2005.
• Rachunki kwartalne produktu krajowego brutto w latach 1995-2003, GUS, Warszawa 2004.
• Raport o inflacji, NBP, Rada Polityki Pieniężnej, Warszawa: 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004.
• Rall L., Wied-Nebbeling S., Natzmer W. von, Ausmass, Ursachen und Wirkingen der Investitionsluecke in der Bundesrepublik Deutchland, "Forschungsbericht" nr 18, Gutachten im Auftrag des Bundesministers für Wirtschaft, Tübingen 1978.
• Rzońca A., Czy Keynes się pomylił? Skutki redukcji deficytu w Europie Środkowej, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2007.
• Sargent T.J., Wallace N., "Rational" expectations, the optimal monetary instrument..., "Journal of Political Economy" 1975, vol. 83.
• Snowdon B., Vane H., Wynarczyk P., Współczesne nurty teorii makroekonomii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.
• Summers L.H., Tax policy and corporate investment, Working Paper nr 605, NBER, Cambridge 1980.
• Tanzi V., Schuknecht L., Public Spending in the 20th Century. A Global Perspective, Cambridge University Press, Cambridge 2000.
• Tomkiewicz J., Polityka fiskalna a inwestycje w gospodarce posocjalistycznej, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2006.
• Wallusch J., Zenka D., Aggregated shock and diaggregated response. Money, prices, and output at the sectoral level, [w:] M. Ratajczak, J. Wallusch (red.), Money and Transition, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań 2006, s. 163-183.
• Wilczyński W., Rynek i pieniądz w Polsce u progu XXI wieku, WSB, Poznań 2000.
• Wrzos A., Czynniki kształtujące ryzyko kredytowe w bankach komercyjnych w Polsce w latach 1990- -1998, "Bank i Kredyt" 1999, nr 9, s. 44-59.
• Wyjaśnienia metodyczne, Biuletyn Statystyczny GUS nr 1 (615), Warszawa, grudzień 1996.
• Zenka D., Determinanty nakładów inwestycyjnych na przykładzie przetwórstwa przemysłowego w Polsce w latach 1995-2008, praca doktorska, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2010, mimeo.
• Zenka D., Information assymetry and investment in the manufacture of food products and bevarages and in the manufacture of motor vehicles, trailers and semi-trailers, [w:] T. Kowalski (red.), Dimensions of Competitiveness, UEP, Poznań 2010a.
• Zenka D., Kształtowanie się nakładów inwestycyjnych w działach przetwórstwa przemysłowego w Polsce w latach 1995-2005, [w:] M. Kruszka (red.) Gospodarka w warunkach integracji europejskiej, Printgroup, Szczecin 2006, s. 229 - 237.
• Zenka D., The average interest rate on PLN - denominated receivables from non-financial businesses and a level of investment outlays in manufacturing, Poznan University of Economics, Faculty of International Business and Economics, Working Paper WP/2010/01, http://www.ue.poznan.pl/att/ DZIEK_GM/working_papers /Dominika_Zenka._The_Average_Interest_Rate_of_PLN_WP.2010_01.pdf, 2010b.
• Zenka D., Zależność pomiędzy stopą procentową a inwestycjami. Keynes a Kalecki, Polityka Gospodarcza vol. 12, SGH, Warszawa 2005.
• Zenka-Podlaszewska D., Competitiveness and interest rates. The case of investing in New Housing in Poland in 2002-2010, Wydawnictwo UEP, ,,Poznań University of Economics Review" 2012, nr 3.
• Zenka-Podlaszewska D., Wyniki finansowe netto a nakłady inwestycyjne w transporcie, gospodarce magazynowej i łączności w latach 1995-2008. Analiza kointegracji, Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu nr 253, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław 2011.