Gospodarz etyczny, gospodarz roztropny. Czy wolno okradać złodzieja?

• Autorzy: Przemysław Rotengruber

Warianty tytułu

Ethical Perfection and Economic Wisdom. Is Robbing a Thief Allowed?

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W swoim tekście zamierzam wykazać, iż okradanie złodzieja silniejszego perswazyjnie i integracyjnie jest czynem etycznie uzasadnionym a zarazem społecznie destrukcyjnym. Swój pogląd opieram na przekonaniu dotyczącym pryncypiów panowania legalnego, demokratycznego. Kiedy aktorzy politycznie bądź gospodarczo dominujący porzucają społeczne zobowiązania, wtedy uprawnienie do stanowienia reguł sprawiedliwości powraca do obywateli. Ta dysfunkcja jednak pociąga za sobą wymierne koszty. W wymiarze etycznym, zamiar kradzieży wyrównawczej5 zmusza jednostkę do wyboru pomiędzy obroną własnych ideałów, zabraniających jej dokonywania czynów niegodziwych, a walką ze złem (konkretnym) podejmowaną za pomocą faktycznie posiadanych przez środków. W wymiarze komunikacyjnym natomiast, niejawne formy konfrontacji mają tę właściwość, że ich (przyszłej) korekcie towarzyszy dwuznaczność dotycząca intencji podmiotu podejmującego działania naprawcze. (fragment tekstu)

EN

Two parallel problems come under close scrutiny in my paper. First of them concerns the question whether victims of a (politically or economically) stronger thief are ethically entitled to steal their property in revenge? I argue that this kind of theft could be seen as a hidden form of protection because the symbolic relation between the first aggressor and his victim is extremely unequal. An ordinary man usually has no public means to oppose corporation or political institution. He has then to decide whether he chooses ethical perfection, which would stop him from doing anything; or he is ready, by himself, to inflict punishment on an (institutionalized) thief. The other problem concerns the consequences of the acceptance of 'the balancing strategy'. The case of modern state shows how hidden fighting against a stronger thief brings about opposite results. On one hand, an unfair political institution is deprived of its rights. But, on the other hand, the insubordinate citizen, who plays the part of the only owner of the criterion of fairness, destroys the rules of common life. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wartości i normy etyczne; Etyka działalności gospodarczej; Filozofia moralna

EN

Value and ethical norms; Business activity ethics; Moral philosophy

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2009
• Tom: 12
• Numer: nr 2
• Strony: 177--185

Twórcy

autor

Przemysław Rotengruber

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• J. Majka, Katolicka nauka społeczna, Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa 1988, s. 119-157.
• E. Gilson, Historia filozofii chrześcijańskiej w wiekach średnich, Wyd. PAX, Warszawa 1987, s. 341-343.
• P.A. Samuleson i W.D. Nordhaus, Ekonomia, PWN, Warszawa 2000, s. 89.
• T. Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, PWN, Warszawa 1954.
• B. Hindess, Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta, PWN, Warszawa-Wrocław 1999.
• P. Rotengruber, Perspektywy społecznego porozumienia. Pragmatyka dyskursu władzy, Wyd. UAM, Poznań 2006.
• M. Ziółkowski, Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego, Wyd. Humaniora, Poznań 2000.
• T. Nace, Gangi Ameryki. Współczesne korporacje a demokracja, Wyd. MUZA S.A., Warszawa 2004.
• J. Rifkin, Wiek dostępu, Wyd. Dolnośląskie, Wrocław 2003.
• P. Rotengruber, Prawa autorskie a problem społecznej umowy, [w:] B. Poganowska (red.), Teorie i aplikacje etyki gospodarczej, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań 2000.
• P. Rotengruber, Etyka biznesu jako narracja polityczna, [w:] J. Sójka (red.), Etyka biznesu 'po Enronie',Wyd. Fundacji Humaniora, Poznań 2005, s. 161-169.
• P.M. Blau, Wymiana nagród społecznych, [w:] M. Kempny, J. Szmatka (red.), Współczesne teorie wymiany,Warszawa 1993, s. 241.
• P.M. Blau, Approaches to the Study of Social Structure, Free Press, New York 1975.
• E. Hankiss, Pułapki społeczne, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986, s. 39-42.
• N. Klein, No Logo, Świat Literacki, Izabelin 2004.
• H. Arendt, (O przemocy.) Posłuszeństwo obywatelskie, Fundacja Aletheia, Warszawa 1998.
• R. Dworkin, Biorąc prawa poważnie, PWN, Warszawa 1998, s. 333-399.
• J. Habermas, Strukturalne przeobrażenia sfery publicznej, PWN, Warszawa 2007, s. 339-418.
• A. Szahaj, J. Habermasa teoria działania komunikacyjnego, [w:] A.M. Kaniowski, A. Szahaj (red.), Wokół teorii krytycznej Jürgena Habermasa, Koleguim Otryckie, Warszawa 1987.
• R.A. Dahl, Demokracja i jej krytycy, Wyd. Znak, Kraków 1995, s. 170-188.
• P. Śpiewak, Obietnice demokracji, Prószyński i S-ka, Warszawa 2004, s. 101-180.
• D. Laertios, Żywoty słynnych filozofów, PWN, Warszawa 1988, s. 186-187.
• M. Foucault, Trzeba bronić społeczeństwa, Wyd. KR, Warszawa 1998 s. 47-48.
• B. Hindess, Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucault, PWN, Warszawa-Wrocław 1999, s. 28-44.
• M. Philp, Michel Foucault, [w:] Q. Skinner (red.), Powrót wielkiej teorii w naukach społecznych, Wyd. UMCS, Lublin 1998, s. 79-99.
• A. Giddens, Nowoczesność i tożsamość. "Ja" i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności, PWN, Warszawa 2001, s. 225-226.
• A. Camus, Człowiek zbuntowany, Res Publica, Kraków 1991, s. 25.
• B. Hindess, Filozofie władzy. Od Hobbesa do Foucaulta, PWN, Warszawa-Wrocław 1999, s. 38-40, 66-81.
• J. Locke, Dwa traktaty o rządzie. PWN, Warszawa 1992, s. 163-338.
• J. Locke. Rozważania dotyczące rozumu ludzkiego, PWN, Warszawa 1955, rozdz. XVII.
• T. Hobbes, Lewiatan, czyli materia, forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, t. I, 13, II, 17, PWN, Warszawa 1954.
• Th. Moody, Liberalism and an Eccentric Communitarianism, [w:] C.F. Delaney (red.), The Liberalism-Communitarianism Debate. Liberty and Community Value, Rowman & Littelfield Publischers, Boston 1994, s. 92, t. I.
• K.W. Frieske, Socjologia w działaniu. Nadzieje i rozczarowania, Wyd. UW, Warszawa 1990.
• K. Mannheim, Ideologia i utopi, Test, Lublin 1992.
• P. Bourdieu, Zaproszenie do socjologii refleksyjnej, Oficyna Wydawnicza, Warszawa 2001.
• P. Rotengruber, Ideologia, anarchia, etyka. Dyskurs ponowoczesny a 'dialog', Wyd. Humaniora, Poznań 2000.

Identyfikatory

DOI

11089/2423