Kulturowe kody etyczne i ich osobowościowe korelaty

• Autorzy: Mirosława Czerniawska

Warianty tytułu

Cultural Ethical Codes and Their Personality Correlates

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W niniejszym badaniu prezentowane są dane empiryczne dotyczące analizy kodów etycznych w kontekście zmiennych osobowościowych, tj. makiawelizmu i poczucia winy. Psychologiczna charakterystyka obu wymiarów osobowości wskazuje na ich odmienność z punktu widzenia właściwości moralnych, a także funkcjonowania społecznego. Założono, że poczucie winy (jako cecha osobowościowa) wiąże się ze skłonnością do silniejszej akceptacji kodów etycznych, makiawelizm natomiast - ze skłonnością do słabszej akceptacji kodów etycznych. Wykorzystana została także koncepcja kodów etycznych Wojciszke i Baryły. Badanie przeprowadzono wśród studentów (325 osób), stosując Kwestionariusz Etyk (Wojciszke, Baryła), Skalę Mach (Christie, Geis), Kwestionariusz Poczucia Winy (Kofta, Brzeziński, Ignaczak). Analiza uzyskanych wyników dowiodła, że poczucie winy wiąże się ze wzrostem akceptacji wszystkich kodów etycznych (dodatnie współczynniki korelacji między analizowanymi zmiennymi), makiawelizm - ze spadkiem akceptacji kodów etycznych (ujemne współczynniki korelacji między analizowanymi zmiennymi). Oznacza to, że wśród osób cechujących się wysokim poczuciem winy istnieje większa skłonność do analizy zachowań w kategoriach moralnych, z użyciem każdego z kodów. Wraz ze wzrostem makiawelizmu maleje prawdopodobieństwo użycia kategorii moralnych w ewaluacji zachowania. (abstrakt oryginalny)

EN

The research presents the empirical data concerning the relation between ethical codes and personality traits; the study focuses on guilt and Machiavellianism as personality traits. The psychological characteristic of these personality dimensions shows differences in terms of moral qualities and social behavior. The hypothesis states that guilt (as a personality trait) connects with stronger acceptance of ethical codes, whereas Machiavellianism connects with opposite tendency. The conception of ethical codes by Wojciszke and Baryla was also used. The study group consisted of 325 students. The Ethical Questionnaire (Wojciszke, Baryla), Mach V (Christie, Geis), Guilt Questionnaire (Kofta, Brzezinski, Ignaczak) were used as research tools. An analysis of research data revealed that guilt connects with the increase of acceptation of moral codes (positive correlations between analyzed variables), whereas Machivellianism connects with the decrease of acceptance of moral codes (negative correlations between analyzed variables). This means that people with high guilt tend to analyze behavior in moral context using each code. The higher is Machiavellianism, the lower is the probability of using moral categories in behaviour evaluation. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Etyka; Psychologia osobowości; Osobowość człowieka

EN

Ethics; Personality psychology; Human personality

• Czasopismo: Marketing i Rynek
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 2 (CD)
• Strony: 35--41

Twórcy

autor

Mirosława Czerniawska

• Politechnika Białostocka

Bibliografia

• R.A. Shweder, Thinking through cultures. Expeditions in cultural psychology, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts, London 1996.
• R.A. Shweder, M. Mahapatra, J. Miller, Culture and moral development, [w:] J. Kagan, S. Lamb (red.), The emergence of morality in young children (s. 1-83), University of Chicago Press, Chicago 1987.
• R.A. Shweder, M. Mahapatra, J.G. Miller, Culture and moral development, [w:] J.W. Stigler, R.A. Shweder, G. Herdt (red.), Cultural psychology. Essays on comparative human development (s. 130-204), Cambridge University Press, Cambridge 1999.
• B. Wojciszke, Produktywność i godność jako wartości etyczne współczesnego społeczeństwa polskiego - zarys koncepcji teoretycznej, [w:] J. Brzeziński, Z. Kwieciński (red.), Polacy na progu, Edytor, Toruń 1997, s. 91-108.
• B. Wojciszke, W. Baryła, Potoczne rozumienie moralności: pięć kodów etycznych i narzędzia ich pomiaru, "Przegląd Psychologiczny" 2000, t. 43, s. 395-421.
• B. Wojciszke, W. Baryła, Potoczne rozumienie moralności, [w:] M. Lewicka, J. Grzelak (red.), Jednostka i społeczeństwo (s. 49-66), GWP, Gdańsk 2002.
• W. Baryła, B. Wojciszke, Potoczne rozumienie moralności: badania psychologicznej realności etyki godności i etyki produktywności, "Przegląd Psychologiczny" 2000, t. 43, s. 423-445.
• B. Wojciszke, Struktura "ja", wartości osobiste i zachowanie, Ossolineum, Wrocław 1986.
• J. Haidt, S.H. Koller, M.G. Dias, Affect, culture, and morality, or is it wrong to eat your dog? "Journal of Personality and Social Psychology" 1993, t. 65, s. 613-628.
• M.L. Lyon, The limitations of cultural constructionism in the study of emotion, [w:] G. Bendelow, S.J. Williams (red.), Emotions in social life (s. 38-56), Routledge, London, New York 1998.
• M. Lewis, Self-conscious emotions: Embarrassment, pride, shame, and guilt, [w:] M. Lewis, J.M. Haviland (red.), Handbook of emotions (s. 563-573), Guilford Press, New York, 1993.
• J.P. Tangney, Shame and guilt in interpersonal relationships, [w:] J.P. Tangney, K.W. Fischer (red.), Self-conscious emotions: The psychology of shame, guilt, embarrassment, and pride (s. 115-139), Guilford Press, New York 1995.
• K.E. Kugler, W.H. Jones, On conceptualization and assessing guilt, "Journal of Personality and Social Psychology" 1992, t. 62, s. 318-327.
• J. DeRivera, The structure of emotional relationship, [w:] P. Shaver (red.), Review of personality and social psychology: Emotions, relationship, and health (s. 116-145), Sage, Bevery Hills, CA, 1984.
• T.J. Scheff, The taboo on coarse emotions, [w:] P. Shaver (red.), Review of personality and social psychology: Emotions, relationships, and health (s. 146-169), Sage, Beverly Hills, CA 1984.
• M. Czerniawska, E. Dolata, Poczucie winy a system wartości, "Psychologia Rozwojowa" 2002, t. 7, s. 91-100.
• M. Kofta, Samokontrola i emocje, PWN, Warszawa 1979.
• J.P. Tangney, R.S. Miller, L. Flicker, D.H. Barlow, Are shame, guilt, and embarrassment distinct emotions? "Journal of Personality and Social Psychology" 1996, t. 70, s. 1256-1269.
• J.P. Tangney, P.E. Wagner, D. Hill-Barlow, D.E. Marschall, R. Gramzow, Relation of shame and guilt to constructive versus destructive responses to anger across the lifespan, "Journal of Personality and Social Psychology" 1996, t. 70, s. 797-809.
• K.P. Leith, R.F. Baumeister, Empathy, shame, guilt, and narratives of interpersonal conflicts: Guilt-prone people are better at perspective taking, "Journal of Personality" 1998, t. 66, s. 1-37.
• M. Czerniawska, E. Dolata, Makiaweliści - dlaczego prawie zawsze zwyciężają? "Psychologia Rozwojowa" 2004, t. 9, s. 105-118.
• J.W. McHoskey, W. Worzel, C. Szyarto, Machiavellianism and psychopathy, "Journal of Personality and Social Psychology" 1998, t. 74, s. 192-210.
• R. Baumeister, J.J. Exline, Virtue, personality, and social relations: Self-control as the moral muscle, "Journal of Personality" 1999, t. 67, s. 1166-1194.
• B. Fehr, D. Samsom, D.L. Paulhus, The construct of Machiavellianism. Twenty years later, [w:] C.D. Spielberger, J.N. Butcher (red.), Advances in personality assessment (t. 9, s. 77-116), Erlbaum, Hillsdale, NJ 1992.
• D.S. Wilson, D. Near, R.R. Miller, Machiavellianism: A synthesis of evolutionary and psychological literatures, "Psychological Bulletin" 1996, t. 119, s. 285-299.
• J.A. Shepperd, R.E. Socherman, On the manipulative behavior of low Machiavellians: Feigning incompetence to "sandbag" an opponent's effort, "Journal of Personality and Social Psychology" 1997, t. 72, s. 1448-1459.
• J.S. Wiggins, R. Broughton, The interpersonal circle: A structural model for the integration of personality research, [w:] R. Hogan, W.H. Jones (red.), Perspectives in personality (t. 1, s. 1-47), JAI Press, Greenwich, CT 1985.
• L.A. Pervin, Psychologia osobowości, GWP, Gdańsk 2002.
• M. Kofta, J. Brzeziński, M. Ignaczak, Konstrukcja i charakterystyka psychometryczna Kwestionariusza Poczucia Winy (PKW), "Studia Psychologiczne" 1977, t. 16, s. 93-113.
• R. Drwal, P. Brzozowski, Skala Makiawelizmu (Mach V) R. Christiego i F.L. Geis: problemy rzetelności i trafności, [w:] R.Ł. Drwal (red.), Adaptacja kwestionariuszy osobowości, PWN, Warszawa 1995, s. 184-196.