Reprywatyzacja a konflikt interesów ekonomicznych jednostek i państw - Polska na tle pozostałych krajów transformacji

• Autorzy: Anna Moszyńska , Michał Moszyński

Warianty tytułu

Reprivatization and the Conflict of Economic Interests of Individuals and the State - Poland Compared to Other Countries in Transition

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Cel opracowania stanowi porównanie polityki reprywatyzacyjnej prowadzonej w Polsce i w innych krajach Europy Środkowo-Wschodniej, ze szczególnym uwzględnieniem byłej NRD. W Polsce zaobserwować można zupełnie odmienne podejście do tej problematyki niż u naszych zachodnich sąsiadów. Pomimo że roszczenia dawnych właścicieli dotyczyły niemal 2/3 terytorium byłej NRD, niemiecki ustawodawca szybko i zdecydowanie rozwiązał te kwestie, dzięki czemu nie rzutują one na obecne życie społeczne i gospodarcze RFN. Polska natomiast po dwóch dekadach transformacji wciąż nie wypracowała jasnego stanowiska w tej sprawie, kolejne rządy zaś podejmują bezskuteczne próby regulacji lub odsuwają problem w bliżej nieokreśloną przyszłość. Taka praktyka każe wątpić, czy można uznać nasz kraj za w pełni zintegrowany z Zachodem, w sensie spełniania standardów nowoczesnego państwa, które rozwiązuje drażliwe sprawy i stara się likwidować punkty zapalne w kontaktach z zagranicą (np. zwrot mienia pożydowskiego). Reprywatyzacja jest istotna z kilku przynajmniej powodów o naturze zarówno prawnej, jak i ekonomicznej. Brak rozwiązania dawnych krzywd rodzi poczucie niesprawiedliwości, generuje liczne konflikty na linii obywatel-państwo i rodzi wątpliwości co do gwarantowanej konstytucyjnie ochrony praw własności w naszym kraju. Z drugiej strony należy pytać o aspekty ekonomiczne ewentualnego programu odszkodowawczego - czy Polskę po prostu na to stać? Jakie są koszty zaniechania jakichkolwiek działań? W pierwszej części opracowania omówiono uwarunkowania prawne i ekonomiczne procesu reprywatyzacji w Polsce, w drugiej zaś przybliżono regulacje dotyczące zwrotu majątku w wybranych krajach byłego bloku wschodniego. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the study is a comparison of re-privatization policy pursued in Poland and other countries of Central and Eastern Europe, with particular emphasis on the former GDR. Poland has chosen a completely different approach to this issue from that of the Germans. Despite the claims of former owners concerned, in almost 2/3 of the former GDR territory, the German legislature quickly and decisively resolved these issues, so that they do not impinge on the current social and economic life of Germany. Poland however, after two decades of transformation, has still not developed a clear position on this issue, while successive legislation projects end in failure or are postponed indefinitely. This practice leads to doubt as to whether our country can be regarded as fully integrated with the West in terms of compliance with standards of the modern state, which resolves sensitive issues and seeks to eliminate hot spots in contacts with foreign countries (e.g. the return of former Jewish property). Reprivatization is important for several reasons, of both legal and economic nature. Lack of a solution raises a sense of injustice among former owners, generates numerous conflicts on the citizen-state line, and calls into question the constitutionally guaranteed protection of property rights in Poland. On the other hand, a thankless objective of an economist is to assess the economic aspects of a possible compensation program - could Poland afford it? What would be the costs of abandonment of any action? In the first part of the study the regulations on property restitution in the former Eastern bloc countries are shortly discussed. Then attention is paid to the legal and economic conditions of the property restitution process in Poland. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Przekształcenia ustrojowo-systemowe; Reprywatyzacja; Konflikt interesów

EN

Political and systemic transformations; Reprivatisation; Interests conflict

• Czasopismo: Ekonomia i Prawo
• Rocznik: 2012
• Tom: 8
• Numer: nr 1 Procesy integracyjne i dezintegracyjne we współczesnej gospodarce. Cz. 2, Integracja i dezintegracja instytucjonalna
• Strony: 119--136

Twórcy

autor

Anna Moszyńska

autor

Michał Moszyński

Bibliografia

• Bunda M., Pozbawieni majątku przez Komisję Majątkową, "Polityka" 16.03.2011.
• Dobrzeniecki K., Reprywatyzacja -problem nadal nierozwiązany, "Infos" 18.03.2010, Biuro Analiz Sejmowych.
• Falkowska A., Restytucja, odszkodowanie czy inwestycje? - reprywatyzacja majątku Niemieckiej Republiki Demokratycznej, "Ekonomia i Prawo" 2011, t. VII, cz. I.
• Granat M., Problem reprywatyzacji w wybranych państwach Europy Środkowej i Wschodniej, [w:] Reprywatyzacja w systemie prawa. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Ustawodawczą Senatu we współpracy z Ministerstwem Skarbu Państwa, Warszawa 1999.
• Herbet A., Projekt stanowiska Sejmu w sprawie skargi konstytucyjnej (sygn. akt SK26/09), dotyczącej ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw, "Zeszyty Prawnicze" 2009, nr 3-4 (23-24).
• Kuklik J., Restytucja dóbr w prawie czeskim i czechosłowackim w latach 1989-2000, [w:] Dobra kultury i problemy własności: doświadczenia Europy Środkowej po 1989 r., Warszawa 2005.
• Łączkowski W., Ustrojowe podstawy reprywatyzacji w III Rzeczypospolitej Polskiej, [w:] Reprywatyzacja w systemie prawa. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Ustawodawczą Senatu we współpracy z Ministerstwem Skarbu Państwa, Warszawa 1999.
• Niewiadomski A., Rząd zwróci majątek Żydom, "Rzeczpospolita" 6.04.2000.
• Makarzec P., Reprywatyzacja w Polsce i w innych państwach Europy Środkowo-Wschodniej, "Studia Iuridica Lublinensia" 2003, t. II.
• Makarzec P., Różne modele reprywatyzacji w Europie Środkowo-Wschodniej na przykładzie Czech, Niemiec i Węgier, "Studia Iuridica Lublinensia" 2006, t. VII.
• Rychetsky P., Prawne problemy reprywatyzacji w Republice Czeskiej, [w:] Reprywatyzacja w systemie prawa. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Komisję Ustawodawczą Senatu we współpracy z Ministerstwem Skarbu Państwa, Warszawa 1999.
• Schäuble W., Der Vertrag. Wie ich über die deutsche Einheit verhandelte, Stuttgart 1991.
• Smołkowska U., Opinia o projekcie budżetu państwa na rok 2011 w zakresie planów finansowych funduszy: Skarbu Państwa, Reprywatyzacji, Restrukturyzacji Przedsiębiorstw i Rekompensacyjnego, [w:] Biuro Analiz Sejmowych, Budżet Państwa na rok 2011, Ekspertyzy szczegółowe 2, Druk Sejmowy nr 3429, grudzień 2010 r.
• Szpala I., Zubik M., Odszkodowania mogą kosztować Warszawę 15 mld złotych, "Gazeta Wyborcza" 17.06.2011.
• Tkaczyk M., Prawne regulacje reprywatyzacji w wybranych krajach Europy Środkowowschodniej, "Myśl Ekonomiczna i Prawna" 2005, nr 4.
• Gesetz über besondere Investitionen in der Deutschen Demokratischen Republik, Gesetzblatt der Deutschen Demokratischen Republik, 23. September 1990, BGBl. 1990 I, S. 1897.
• Gesetz über staatliche Ausgleichsleistungen für Enteignungen auf besatzungsrechtlicher oder be- satzungshoheitlicher Grundlage, die nicht mehr rückgängig gemacht werden können (Ausgleichsleistungsgesetz - AusglLeistG) 27. September 1994, BGBl. 1994 I, S. 2628.
• Gesetz über den Vorrang für Investitionen bei Rückübertragungsansprüchen nach dem Vermögensgesetz (Investitionsvorranggesetz - InVorG), 14. Juli 1992, BGBl. I, S. 1268.
• Das Gesetz zur Beseitigung von Hemmnissen bei der Privatisierung von Unternehmen und zur Förderung von Investitionen, 22. März 1991, BGBl. 1991 I, S. 766.
• Gesetz zur Regelung offener Vermögensfragen (VermG), 23. September 1990, BGBl 1990 II, S. 885.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.04.1997 r. (Dz. U. nr 78, poz. 483).
• Traktat pomiędzy RFN i NRD w sprawie przywrócenia jedności Niemiec - Traktat Zjednoczeniowy (Vertrag zwischen der Bundesrepublik Deutschland und der Deutschen Demokratischen Republik über die Herstellung der Einheit Deutschlands (Einigungsvertrag), 31. August 1990, BGBl. 1990 II, S. 903).
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku państwa do Kościoła katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. nr 29, poz. 154, z późn. zm.).
• Wspólna Deklaracja Rządów RFN i NRD w sprawie uregulowania niewyjaśnionych spraw majątkowych z 15 czerwca 1990 r. (Gemeinsame Erklärung der Regierungen der Bundesrepublik Deutschland und der Deutschen Demokratischen Republik zur Regelung offener Vermögensfragen, 15. Juni 1990, BGBl. 1990 II, S. 1237-38).
• Komisja Majątkowa, Sprawozdanie z działalności Komisji Majątkowej w latach 1989- -2011, 2.03.2011, http ://bip.m swia.gov.pl/portal/bip/225/19415/Sprawozdanie_ktore_otrzymalo_Ministerstwo_Spraw_Wewnetrznych_i_Administracji_od_.html (data dostępu: 11.06.2011).
• Ministerstwo Skarbu Państwa, Informacja na temat prac nad projektem ustawy o świadczeniach pieniężnych przyznawanych niektórym osobom, których dotyczyły procesy nacjonalizacji, 9.03.2011, http://www.msp.gov.pl (data dostępu: 10.06.2011).
• Ministerstwo Skarbu, Komunikat nr 6/2011 w sprawie wypłat rekompensat z tytułu pozostawienia nieruchomości poza obecnymi granicami Rzeczypospolitej Polskiej, http://www. msp.gov.pl (data dostępu: 11.06.2011).
• Ministerstwo Skarbu Państwa, Projekt ustawy wraz z uzasadnieniem i oceną skutków regulacji. (Wariant z udziałem samorządu) z dn. 18.05.2009, http://bip.msp.gov.pl/portal/bip/103/3012/Projekt_ustawy_o_swiadczeniach_pienieznych_przyznawanych_nie- ktorym_osobom_ktoryc.html (data dostępu: 4.06.2011).
• Polskie Towarzystwo Ziemiańskie, Stanowisko PTZ w kwestii reprywatyzacji, http://www.ptz.info.pl (data dostępu: 13.06.2011). Trybunał Konstytucyjny, Komunikat prasowy po rozprawie dotyczącej Komisji Majątkowej, http://www.trybunal.gov.pl/Rozprawy/2011/rozprawy.htm (data dostępu: 13.06.2011).
• Trybunał Konstytucyjny, Komunikat prasowy po ogłoszeniu wyroku dotyczącego stosowania przepisów o odszkodowaniu za wywłaszczone nieruchomości, które na podstawie dekretu z 26 października 1945 roku o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy przeszły na własność państwa, http://www.trybunal.gov.pl/Rozprawy/2011/ rozprawy.htm (data dostępu: 10.10.2011).