Nierówności dochodów gospodarstw domowych w Polsce w latach 2000-2006

• Autorzy: Ewa Aksman

Warianty tytułu

Household Incomes Inequality in Poland in 2000-2006

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zbadanie nierówności dochodowych gospodarstw domowych w Polsce od początku obecnej dekady. Główne źródło danych stanowiło GUS-owskie badanie budżetów gospodarstw domowych w latach 2000-2006. W statystyczno-ekonometrycznej analizie wykorzystano współczynnik Giniego, jako miarę zróżnicowania rozkładu dochodów, a także jego dekompozycję na poszczególne elementy składowe (dekompozycja według formuły N.C. Kakwaniego). Przeprowadzone badanie empiryczne pokazało, że w rozważanym okresie zarówno nierówności dochodów pierwotnych, jak i nierówności dochodów netto gospodarstw wzrastały - w sensie współczynnika Giniego odpowiednio o 9,32% i 7,53%. Potwierdzało to utrzymywanie się trendu wzrostu rozpiętości dochodowych, obserwowanego już od przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych, czyli od początku transformacji systemowej w kierunku gospodarki rynkowej. Kluczowym czynnikiem wzrostu nierówności dochodów pierwotnych był wzrost zróżnicowania wszystkich kategorii dochodów z pracy, zwłaszcza w sektorze prywatnym. Wzrost zróżnicowania dochodów pierwotnych wynikał dodatkowo z takich czynników, jak: integracja polskiej gospodarki z gospodarką światową (w tym zwłaszcza wejście Polski do Unii Europejskiej), rosnący zakres prywatyzacji i postępująca liberalizacja rynku kapitałowego. Rozpiętości dochodów netto były mniejsze od nierówności dochodów pierwotnych, co było następstwem redystrybucyjnego efektu świadczeń społecznych i podatku dochodowego. Najwyższe dochody netto osiągały gospodarstwa osób pracujących na własny rachunek i gospodarstwa pracownicze, przy czym nierówności tej kategorii dochodów pomiędzy poszczególnymi grupami społeczno-ekonomicznymi wzrastały. Jeszcze silniejsze niż zróżnicowanie dochodowe pomiędzy grupami socjoekonomicznymi były dochodowe nierówności wewnątrzgrupowe - najwyższe rozpiętości tego typu występowały w grupie gospodarstw rolniczych oraz gospodarstw osób pracujących na własny rachunek.

EN

The aim o f this paper is to analyse household incomes inequality in Poland. Household Budget Surveys carried out by the Central Statistical Office in 2000-2006 provided the source of data for the study. The Gini coefficient used to measure the disparity of income distribution in an empirical analysis has shown that the original income inequality increased by 9.32% and disposable income inequality increased by 7.53%. The most important reason for the increase in original income inequality was the difference in labour earnings, mainly in the private sector (a sharp increase in education premia was observed as well). The increase in original income inequality was also caused by such factors as: integration of Polish economy with the world economy, especially after Poland's accession to the European Union, or the privatisation and liberalisation of the capital market. Disposable income disparities were lower than original income disparities, being a result of the redistributive effect o f social benefits and income tax. The highest disposable income was enjoyed by households of the self-employed and those with contract of employment. The biggest differences within-group inequality were noted in farmers households and households of the self-employed.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Budżet gospodarstwa domowego; Dochody gospodarstw domowych; Statystyka; Współczynnik Giniego

EN

Budgets of households; Household income; Statistics; Gini coefficient

• Czasopismo: Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
• Rocznik: 2008
• Numer: nr 3
• Strony: 97--110

Twórcy

autor

Ewa Aksman

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• Aghion P., Commander S., On the Dynamics of Inequality in the Transition, "Economics of Transition" 1999, nr 2, s. 284-287
• Aksman E., Redystrybucyjny efekt zasiłków społecznych i podatku dochodowego, "Ekonomista" 2005, nr 6, s. 769-783
• Atkinson A.B., Horizontal Equity and the Distribution of the Tax Burden, w: The Economics of Taxation, red. H. J. Aaron, M. J. Boskin, Studies of Government Finance, The Brookings Institution, Washington D.C. 1980
• Bargain O., Morawski L., Myck M., Socha M., As SIMPL As That: Introducing a Tax-Benefit Microsimulation Model for Poland, IZA (The Institute for the Study of Labor), Discussion Paper nr 2988, Bonn 2007, s. 23
• Garbicz M., Rosnące nierówności dochodowe w Polsce po 1990 r. -próba opisu mechanizmów, referat zaprezentowany na konferencji naukowej "Wzrost gospodarczy a bezrobocie i nierówności w podziale dochodu", zorganizowanej przez Katedrę Teorii Systemu Rynkowego SGH oraz Instytut GFK Polonia, Hotel Polonia Palace, Warszawa, 29 listopada 2006 r.
• Gilejko L., Zmiany w strukturze społecznej - pytania o perspektywy, "Gospodarka Narodowa" 2001, nr 3, s. 61-74
• Górecki B., Dynamika zarobków w krajach przechodzących transformację i w krajach Unii Europejskiej, "Ekonomista" 2000, nr 5, s. 635-645
• Górecki B., Wiśniewski M., Zróżnicowanie dochodów gospodarstw domowych w Polsce w latach 1987-1995, w: Podział dochodu i nierówności dochodowe (Fakty, tendencje, porównania), red. J. Mujżel. S. Golinowska, E. Mączyńska, Rada Strategii Społeczno-Gospodarczej przy Radzie Ministrów, Raport nr 29, Warszawa 1998, s. 133-170
• Jacukowicz Z., Negatywne trendy w relacjach płac, "Polityka Społeczna" 2003, nr 10, s. 2
• Kakwani N.C., Income Inequality and Poverty. Methods of Estimation and Policy Applications, Published for the World Bank, Oxford University Press 1980, s. 178
• Kakwani N.C., Measurement of Tax Progressivity: An International Comparison, "The Economic Journal" 1977, nr 87, s. 73
• Kalbarczyk M., Rola transferów prywatnych w budżetach gospodarstw domowych, "Polityka Społeczna" 2007, s. 3-8
• Keane M.P., Prasad E.S., Inequality, Transfers and Growth: New Evidence from the Economic Transition in Poland, "The Review of Economics and Statistics" 2002, nr 84, s. 324-341
• Kornai J., The Great Transformation of Central and Eastern Europę, Success and Disappointment, "Economics of Transformation" 2006, nr 2, s. 228
• Kumor P., Nierównomierność rozkładu plac, "Wiadomości Statystyczne" 2006, nr 9, s. 6
• Kumor P., Sztaudynger J.J., Optymalne zróżnicowanie plac w Polsce - analiza ekonometryczna, "Ekonomista" 2007, nr 1, s. 48
• Lambert P.J., Pfahler W., Income Tax Progression and Redistributive Effect: The Influence of Changes in the Pre-Tax Income Distribution, "Public Finance" 1992, nr 1, s. 1-16
• Lambert P.J., The Distribution and Redistribution of Income, Manchester University Press, Manchester and New York 2001, s. 274
• Leszczyńska M., Podział dochodów i jego nierówności - implikacje teorii ekonomicznych dla polityki społecznej, "Problemy Polityki Społecznej" 2006, nr 9, Polska Akademia Nauk, Komitet Nauk o Pracy i Polityce Społecznej, Warszawa, s. 82
• Milanovic B., Explaining the Increase in Inequality During Transition, "Economics of Transition" 1999, nr 2, s. 329-331
• Paci P., Sasin M.J., Verbeek J., Economic Growth, Income Distribution and Poverty in Poland During Transition, "Beyond Transition - The Newsletter About Reforming Economies" 2005, The World Bank, vol. 16, nr 2, s. 8-9
• Piętka K., Polityka dochodowa, w tym transferów społecznych, a ubóstwo i wykluczenie społeczne -główne wnioski z badań, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, projekt badawczy zamawiany, Warszawa 2003
• Podkaminer L., A Note on the Evolution of Inequality in Poland 1992-99, "Cambridge Journal of Economics" 2003, nr 5, s. 757
• Plotnick R., A Measure of Horizontal Inequity, "The Review of Economics and Statistics" 1981, nr 63, s. 283-288
• Pollok A., Zmiany sytuacji dochodowej gospodarstw domowych w Polsce w warunkach transformacji systemu gospodarczego (w ujęciu systemu rachunków narodowych), "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie" 2000, nr 555, s. 63
• Radziukiewicz M., Nierówności dochodowe gospodarstw domowych, "Wiadomości Statystyczne" 2006, nr 10, s. 47-48
• Rosser B.J., Rosser M.V., Ahmed E., Income Inequality and the Informal Economy in Transition Economies, "Journal of Comparative Economics" 2000, nr 28, s. 156-171
• Rutkowski J.J., Welfare and the Labor Market in Poland. Social Policy During Economic Transition, "World Bank Technical Paper" 1998, nr 417
• Rytelewska G., Gospodarstwa domowe, w: System finansowy w Polsce, red. B. Pietrzak, Z. Polański, B. Woźniak, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 753-754
• Styczeń M., Topińska I., Podatki i wydatki socjalne jako narzędzia redystrybucji dochodów gospodarstw domowych, Opracowania Projektów Badawczych Zamawianych, Zeszyt nr 4, Instytut Pracy i Spraw Socjalnych, Warszawa 1999
• Szopa B., Nierówności dochodowe - język opisu, "Polityka Społeczna" 2005, nr 2, s. 1
• Sztaudynger J.J., Modyfikacje funkcji produkcji i wydajności pracy z zastosowaniami, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2003
• Wojtyna A., Problem nierówności dochodów w kontekście przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie" 2002, nr 600, s. 5-23
• Zienkowski L., Żółkiewski Z., Zróżnicowanie dochodów i sfera ubóstwa, "Wiadomości Statystyczne" 2006, nr 11, s. 31