Teoria uwarunkowań sytuacyjnych w rachunkowości zarządczej

• Autorzy: Bartłomiej Nita

Warianty tytułu

Contingency Theory in Management Accounting

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule zaprezentowano perspektywę badawczą znaną w rachunkowości zarządczej od lat 70. ubiegłego wieku, określaną jako teoria uwarunkowań sytuacyjnych. W pierwszej części artykułu wyjaśniono genezę tej teorii i ukazano jej podstawowe założenia. Następnie poddano analizie podstawowe czynniki sytuacyjne, które determinują projektowanie systemu rachunkowości zarządczej. W drugiej części opracowania dokonano krótkiego przeglądu prowadzonych na świecie badań, których autorzy przyjęli teorię uwarunkowań sytuacyjnych jako dominującą perspektywę badawczą. Autor opracowania argumentuje, że ramy procedury badawczej wykorzystującej teorię uwarunkowań sytuacyjnych obejmują cztery aspekty: zbiór analizowanych zmiennych sytuacyjnych, metody rachunkowości zarządczej, teorię rachunkowości (normatywna, pozytywna) oraz przyjęte metody badań.(abstrakt oryginalny)

EN

The paper presents a research perspective known in management accounting from the 1970s as the contingency theory. In the first part of the article the origins of this theory are explained and its basie assumptions arę shown. Then the basie contextual factors that determine the design of management accounting are identified. The second part of the paper gives a brief review of research carried out in the world, which adopted the contingency theory as the dominant research perspective. The author of the study argues that the contingency theory framework includes four aspects: a set of contextual variables to be analyzed, methods of management accounting, theory of accounting (normative, positive), and research methods adopted. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rachunkowość zarządcza; Metody badawcze; Strategiczna Karta Wyników; Rachunek kosztów działań

EN

Management accounting; Research methods; Balanced Scorecard (BSC); Activity Based Costing (ABC)

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2013
• Tom: 71
• Numer: nr 127
• Strony: 193--209

Twórcy

autor

Bartłomiej Nita

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Abernethy M., Lillis A. (1995), The impact of manufacturing flexibility on management control system design, "Accounting Organizations and Society", vol. 20, no. 4.
• Andersen S.W., Young M.S. (1999), The impact of contextual and process factors on the evaluation of activity-based costing systems, "Accounting, Organizations and Society", vol. 24, no. 7.
• Birnberg J.G., Shields J.F. (1989), Three decades of behavioral accounting research: a search for order, "Behavioral Research in Accounting", vol. 1.
• Birnberg J.G., Luft J., Shields J.F. (2007), Psychology theory in management accoimting research, [in:] C.S. Chapman, A.G. Hopwood, M.D. Shields M.D. (eds.), Handbook of Management Accounting Research, vol. 1, Elsevier, Oxford.
• Brignall S. (2007), Financial performance measurement, [in:] J.A. Smith (ed.), Handbook of Management Accoimting, CIMA Publishing, Burlington.
• Burns T., Stalker G.M. (1967), The Management of Innovation, Tavistock, London 1961.
• Chenhall R.H. (1997), Reliance on manufacturing perfonnance measures, total quality management and organizational performance, "Management Accounting Research", vol. 8.
• Chenhall R.H. (2003), Management control systems design within its organizational context: findings from contingency-based research and directions for the future, "Accounting, Organizations and Society", vol. 28, no. 2-3.
• Chenhall R.H. (2007), Theorizing contingencies in management control systems research, [in:] C.S. Chapman, A. G. Hopwood, M.D. Shields (eds.), Handbook of Management Accounting Research, vol. l, Elsevier, Oxford.
• Drury C. (2000), Management and Cost Accounting, third edition, Thomson Learning, London.
• Dunk A. (1993), The effects of budget emphasis and information asymmetry on the relation between budgetary participation and slack, "Accounting Review", vol. 2.
• Emsley D. (2000), Variance analysis and performance: two empirical studies, "Accounting, Organizations and Society", vol. 1.
• Ewusi-Mensah K. (1981), The external environment and its impact on management information systems, "Accounting, Organizations and Society", December.
• Feltham G.A. (1968), The value of infonnation, ,Accounting Review", vol. 43, no. 4.
• Fisher J. (1995), Contingency-based research on management control systems: categorization by level of complexity, "Journal of Accounting Literature", vol. 14.
• Gordon L.A., Miller D. (1976), Design of accounting information systems, "Accounting, Organizations and Society", June.
• Haka S.F. (1987), Capital budgeting techniąues and firm specific contingencies: a conditional analysis, "Accounting, Organizations and Society", January.
• Hambrick D.C., Lei D. (1985), Toward an empirical prioritization of contingency variables for business strategy, "Academy of Management Journal", vol. 28, no. 4.
• Hopwood A.G. (1972), An empirical study of the role of accounting data in performance evaluation, "Journal of Accounting Research", Supplement to vol. 10 Empirical Research in Accounting: Selected Studies.
• Hopwood A.G. (1989), Behavioral accounting in retrospect and prospect, "Behavioral Research in Accounting", vol. l.
• Hoque Z., James W. (2000), Linking balanced scorecard measures to size and market factors: impact on organizational performance, "Journal of Management Accounting Research", vol. 12.
• Jaruga A. A. (2001), Rola rachunkowości zarządczej, [w:] A.A. Jaruga, W. A. Nowak, A. Szychta, Rachunkowość zarządcza. Koncepcje i zastosowania, Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania, Łódź.
• Kaplan R.S. (1984), The evohttion of management accounting, "Accounting Review", vol. 59, no. 3.
• Karmańska A. (2003), Rachunkowość zarządcza ubezpieczyciela. Modelowanie na podstawie rachunku kosztów działań, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Langfield-Smith K. (2006), Understanding management control systems and strategy, [in:] A. Bhimani (ed.), Contemporary Issues in Management Accounting, Oxford University Press, Oxford.
• Lawrence P., Lorsch J. (1967), Organization and Environment, Irwin, Homewood.
• Macintosh N.B (1981), A contextual model of information systems, "Accounting, Organizations and Society, February.
• Macintosh N.B., Daft R.L. (1987), Management control systems and departmental interdependencies: an empirical study, "Accounting, Organizations and Society", January.
• Merchant K.A. (1998), Modern Management Control Systems. Text and Cases, Prentice Hali, Upper Saddle River.
• Mockler R.J. (2002), Multinational Strategie Management: An Integrative Entrepreneurial Context-Specific Process, International Business Press, New York.
• Neely A. (2005), The evolution of peiformance measurement research: deve!opments in the last decade and a research agenda for the next, "International Journal of Operations & Production Management", vol. 25, no. 12.
• Nita B. (2008), Ewolucja rachunkowości zarządczej: Od rachunku kosztów do strategicznej rachunkowości zarządczej, "Prace Naukowe UE we Wrocławiu", nr 14, Wrocław.
• Nita B. (2009), Rola rachunkowości zarządczej we wspomaganiu zarządzania dokonaniami przedsiębiorstwa, Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław.
• Otley D.T. (1978), Budget use and managerial performance, "Journal of Accounting Research", vol. 16, no. 1.
• Otley D.T. (1980), The contingency theory of management accounting: achievement and prognosis, "Accounting, Organizations and Society", vol. 5, no. 4.
• Otley D. (1999), Peiformance management: a framework for management control systems research, "Management Accounting Research", vol. 10, no. 4.
• Shank J.K., Govindarajan V. (1993), Strategie Cost Management. The New Tool for Competitive Advantage, Free Press, New York.
• Sobańska I. (2003), Rachunkowość zarządcza, [w:] I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza. Najnowsze tendencje, procedury i ich zastosowanie w przedsiębiorstwach, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
• Sojak S. (2000), Rachunkowość zarządcza w warunkach inflacji, TNOiK, Toruń.
• Szychta A. (1996), Teoria rachunkowości Richarda Mattessicha w świetle podstawowych kierunków rozwoju rachunkowości. Studium metodologiczne, Fundacja Rozwoju Rachunkowości w Polsce, Warszawa.
• Szychta A. (2007), Etapy ewolucji i kierunki integracji metod rachunkowości zarządczej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Świderska G.K. (2003), Podstawowe pojęcia, [w:] G.K. Świderska (red.), Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów, 1.1, Difin, Warszawa.
• Van der Stede W.A. (2001), Measuring 'tight budgetary control', "Management Accounting Research", vol. 12, no. 1.
• Waterhouse J.H., Tiessen P. (1978), A contingency framework for management accounting systems research, "Accounting, Organizations and Society", August.
• Wisner J.D., Fawcett S.E. (1991), Linking firm strategy to operating decisions through performance measurement, "Production and Inventory Management Journal", vol. 32, no. 3.