PL EN


Preferencje help
Widoczny [Schowaj] Abstrakt
Liczba wyników
2011 | nr 3 | 105--132
Tytuł artykułu

Trzy próby walki z nierównowagą w handlu detalicznym. Trzy okresy reglamentacji artykułów pierwszej potrzeby w Polsce Ludowej

Warianty tytułu
Three Attempts to Fight Imbalance in Retail - Three Periods of Basic Products Rationing in Socialist Poland
Języki publikacji
PL
Abstrakty
W ramach niniejszego opracowania nie jest oczywiście możliwe przeanalizowanie całości szerokiego zagadnienia reglamentacji w Polsce Ludowej. Ograniczyłem się przede wszystkim do przedstawienia wykorzystywanych mechanizmów reglamentacji, ich tworzenia i zmian. Opracowanie abstrahuje od analizy doraźnej skuteczność podejmowanych działań - takie zadanie wymagałoby skrupulatnych wyliczeń statystycznych, na które nie ma tu miejsca. Można jednak już na wstępie stwierdzić, iż żadna z prób walki z nierównowagą w handlu wewnętrznym za pomocą ścisłej reglamentacji podstawowych dóbr konsumpcyjnych nie zakończyła się sukcesem. Kartki natomiast stały się na lata jednym z głównych symboli fatalnej peerelowskiej gospodarki. (fragment tekstu)
EN
What would be possible to buy, had Poland not turned socialist? Everything! - for many years this political joke not only was a symbol of communist propaganda lies (which was claiming that if not for socialism Poles would have lived in poverty) but also of unanimous opinion on the performance of the system forced on Poland by the Soviets. During whole 45 years of existence of socialist Poland there was no single moment when one could buy all basic products without problems. Rationing, the introduction of rationing stamps, was supposed to be the cure for those problems. Rationing stamps were special vouchers for products which were obligatory (in addition to money) to do the shopping. Their introduction was supposed to guarantee at least minimal amount of most necessary products (food, above everything else). In practice, even if one had rationing stamps one could not buy the product one needed. The most elaborate system of rationing existed during the 1980s but it was not the only period of rationing. Rationing stamps were introduced in Poland immediately after the end of II world war (just like in i.e. United Kingdom), then for short period in 1950s, as one of means to force the citizens to take up work which guaranteed allocation of stamps, as they were issued only to workers in certain facilities. For the third time rationing was introduced in 1976 in form of sugar stamps. Since 1981 meat was rationed and later also alcohol, gasoline, shoes, sweets, chocolate, butter, milk, whole fat milk, soap, cigarettes, baby diapers, washing powder, cereals, vegetable and animal fats and school notebooks. The number of stamps was so large that the government was forced to introduce yet another kind of voucher: stamps for stamps (or supplement to ID cards in which number and type of issued stamps were recorded). In addition to above mentioned stamps during almost whole period of socialism in Poland special vouchers were necessary to buy e.g. cars, coal and cement. (original abstract)
Twórcy
Bibliografia
  • Cegieła K., Kartki na szczęście. Reglamentowanie dóbr w Polsce Ludowej, "Mówią wieki" 2002, nr 4.
  • Dekret z dnia 27 czerwca 1946 r. o reglamentowanym zaopatrywaniu ludności w przedmioty powszechnego użytku, DzURP nr 35, poz. 217.
  • Fuszara M., Patologia systemu reglamentacji, w: Umowa o kartki, red. Jacek Kurczewski, Wyd. Trio, Warszawa 2004, s. 121.
  • Głowiński M., Peereliada,. Komentarze do słów 1976-1981, PIW, Warszawa 1993, s. 7.
  • Grodek Z., Zaopatrzenie kartkowe w okresie Rządu Tymczasowego (31 grudnia 1944 - czerwiec 1945), "Przegląd Historyczny" 1969, z. 4, s. 684-685.
  • Hagemejer K., Ekonomiczne i społeczne funkcje reglamentacji, w: Umowa o kartki, red. J. Kurczewski, Wyd. Trio, Warszawa 2004, s. 39-42, 47.
  • Humor krajowy, "Kultura" 1976, nr 10, s. 154.
  • Jarosz D., Pasztor M., Afera mięsa: fakty i konteksty, CEE, Toruń 2004, s. 243-244.
  • Jastrząb M., Puste półki. Problem zaopatrzenia ludności w artykuły powszechnego użytku w Polsce w latach 1949-1956, Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2004, s. 133.
  • Kaliński J., Bitwa o handel, KiW, Warszawa 1971, s. 16.
  • Kisielewski S., Dzienniki, Iskry, Warszawa 2001, s. 874.
  • Kochanowski J., Tylnymi drzwiami. "Czarny rynek" w Polsce 1944-1989, Neriton, Warszawa 2010, s. 226.
  • Kochański J., Informator historyczny, t. 1, Wydawnictwa Sejmowe, Warszawa 1999, s. 35.
  • Mazurek M., Społeczeństwo kolejki. O doświadczeniach niedoboru 1945-1989, Wyd. Trio, Warszawa 2010, passim.
  • Muszyńska J., Osiak A., Wojtera D., Obraz codzienności w prasie stanu wojennego, Wyd. Trio, Warszawa 2006, s. 107-132.
  • Oleński J., Ogólnopolskie kartki zaopatrzenia z lat 1976-1989, WCN, Warszawa 2010, s. 122.
  • Popkiewicz J., Aktualne problemy reglamentacji mięsa w Polsce, w: Rozwiązywanie problemu żywnościowego w socjalizmie (na przykładzie ZSRR i PRL), ANS, Warszawa 1989, s. 180.
  • Rakowski M. F., Dzienniki polityczne 1976-1978, Iskry, Warszawa 2002, s. 108.
  • Rozporządzenie Ministra Aprowizacji i Handlu z dnia 5 marca 1947 r. w sprawie ograniczenia spożycia pieczywa i tłuszczów zwierzęcych, DzURP nr 29, poz. 125.
  • Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu z dnia 30 grudnia 1948 r. wydane w porozumieniu z Ministrami Administracji Państwowej i Ziem Odzyskanych o zaopatrywaniu ludności pracującej w tłuszcze, DzU nr 63, poz. 495.
  • Sasanka P., Czerwiec 1976. Geneza - Przebieg - Konsekwencje, IPN, Warszawa 2006, s. 373-374, 381-384.
  • Sprawy gospodarcze w dokumentach pierwszej Solidarności, t. I: 16 sierpnia 1980 - 30 czerwca 1981, wybór, wstęp i oprac. J. Luszniewicz, A. Zawistowski, IPN, Warszawa 2008, s. 68.
  • Uchwała nr 27 Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1984 r. w sprawie sprzedaży benzyn silnikowych odbiorcom prywatnym oraz jednostkom gospodarki nieuspołecznionej, MP nr 5, poz. 42.
  • Uchwała nr 104 Rady Ministrów z dnia 29 lipca 1989 r. w sprawie wykupu niezrealizowanych kart zaopatrzenia w mięso i jego przetwory, MP nr 24, poz. 185.
  • Uchwała nr 108 Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 1988 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, MP nr 19, poz. 163.
  • Uchwała nr 109 Rady Ministrów z dnia 29 lipca 1989 r. uchylająca uchwałę w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów, MP nr 24, poz. 185.
  • Uchwała nr 135 Rady Ministrów z dnia 12 lipca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów, MP. Dz Urz. PRL nr 18, poz. 152.
  • Uchwała nr 162 Rady Ministrów z dnia 14 grudnia 1984 r. zmieniająca uchwałę w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, MP nr 28, poz. 185.
  • Uchwała nr 173 Rady Ministrów z dnia 28 października 1985 r. w sprawie zniesienia reglamentowanej sprzedaży niektórych towarów, MP nr 31, poz. 211.
  • Uchwała nr 183 Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1983 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, MP nr 43, poz. 250 (przedłużona następnie na 1984 r.).
  • Uchwała nr 211 Rady Ministrów z dnia 12 października 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży podstawowych artykułów codziennego użytku dla niemowląt, MP nr 27, poz. 233.
  • Uchwała nr 221 Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1985 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, MP nr 46, poz. 300.
  • Uchwała nr 24 Rady Ministrów z dnia 25 lutego 1985 r. w sprawie zniesienia reglamentowanej sprzedaży niektórych towarów, MP nr 4, poz. 30.
  • Uchwała nr 25 Rady Ministrów z dnia 1 lutego 1988 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży wyrobów czekoladowych, MP nr 5, poz. 46.
  • Uchwała nr 265 Rady Ministrów z dnia 23 grudnia 1982 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, MP nr 33, poz. 291.
  • Uchwała nr 27 Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1984 r. w sprawie sprzedaży benzyn silnikowych odbiorcom prywatnym oraz jednostkom gospodarki nieuspołecznionej, MP nr 5, poz. 42.
  • Uchwała nr 291 Rady Ministrów z dnia 12 grudnia 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, MP nr 33, poz. 291.
  • Uchwała nr 37 Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1981 r. w sprawie zmiany norm zaopatrzenia ludności w cukier, MP nr 6, poz. 48.
  • Uchwała nr 38 Rady Ministrów z dnia 20 lutego 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów, MP nr 7, poz. 57.
  • Uchwała nr 42 Rady Ministrów z dnia 10 maja 1980 r. w sprawie zasad sprzedaży cukru dla ludności, MP nr 14, poz. 64.
  • Uchwała nr 76 Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży masła, MP nr 11, poz. 83.
  • Uchwała nr 77 Rady Ministrów z dnia 17 kwietnia 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży masła, MP nr 11, poz. 83.
  • Uchwała nr 79 Rady Ministrów z dnia 19 maja 1986 r. w sprawie zniesienia reglamentowanej sprzedaży niektórych towarów, MP nr 14, poz. 96.
  • Uchwała nr 79 Rady Ministrów z dnia 20 maja 1985 r. w sprawie zniesienia reglamentowanej sprzedaży niektórych towarów, MP nr 11, poz. 90.
  • Zarządzenie Ministra Finansów z dnia 26 maja 1980 r. w sprawie trybu wypłacania przez uspołecznione zakłady pracy ekwiwalentu pieniężnego za bilety towarowe na cukier, MP nr 14, poz. 65.
  • Zarządzenie Ministrów: Przemysłu Chemicznego i Lekkiego, Finansów, Komunikacji oraz Głównego Inspektora Gospodarki Energetycznej z dnia 28 lutego 1985 r. w sprawie szczegółowego trybu wydawania kart benzynowych osobom fizycznym oraz jednostkom gospodarki nieuspołecznionej, MP nr 5, poz. 38.
  • Zarządzenie nr 1 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 12 stycznia 1985 r. zmieniające zarządzenie w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, Dz Urz. MHWiU 1985, nr 1, poz. 3.
  • Zarządzenie nr 1/83 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 7 stycznia 1983 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów na podstawie kart zaopatrzenia na 1983 rok, Dz Urz. MHWiU nr 1, poz. 1.
  • Zarządzenie nr 2 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 2 marca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów na podstawie kart zaopatrzenia, Dz Urz. MHWiU nr 3, poz. 5.
  • Zarządzenie nr 2/84 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 25 stycznia 1984 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów na podstawie kart zaopatrzenia na 1984 rok, Dz Urz. MHWiU nr 2, poz. 3.
  • Zarządzenie nr 20 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 13 lipca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów na podstawie kart zaopatrzenia, Dz Urz. MHWiU nr 5, poz. 10.
  • Zarządzenie nr 21 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 17 października 1981 r. zmieniające Zarządzenie nr 20 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 13 lipca 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży mięsa i jego przetworów na podstawie kart zaopatrzenia, Dz Urz. MHWiU nr 7, poz. 21.
  • Zarządzenie nr 22 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 14 lipca 1981 r. w sprawie przejściowego obniżenia norm zaopatrzenia w mięso i jego przetwory, Dz Urz. MHWiU nr 5, poz. 9.
  • Zarządzenie nr 25 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 12 sierpnia 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży proszków do prania, Dz Urz. MHWiU nr 5, poz. 10.
  • Zarządzenie nr 3 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 22 stycznia 1986 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów na podstawie kart zaopatrzenia, Dz Urz. MHWiU nr 1, poz. 1.
  • Zarządzenie nr 33 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 14 września 1981 r. w sprawie przejściowego obniżenia norm zaopatrzenia w mięso i jego przetwory, Dz Urz. MHWiU nr 7, poz. 18.
  • Zarządzenie nr 41 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 2 grudnia 1981 r. w sprawie zasad i trybu wydawania wkładek zaopatrzenia oraz dokonywania wpisu w dokumentach stwierdzających tożsamość o wydaniu wkładki, Dz Urz. MHWiU 1982, nr 1, poz. 1.
  • Zarządzenie nr 43/81 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 19 grudnia 1981 r. w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów na podstawie kart zaopatrzenia, Dz Urz. MHWiU nr 8, poz. 25.
  • Zarządzenie nr 6 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 2 kwietnia 1985 r. zmieniające zarządzenie w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, Dz Urz. MHWiU nr 3, poz. 6.
  • Zarządzenie nr 9 Ministra Handlu Wewnętrznego i Usług z dnia 30 maja 1986 r. zmieniające zarządzenie w sprawie reglamentowanej sprzedaży towarów, Dz Urz. MHWiU nr 3, poz. 5.
Typ dokumentu
Bibliografia
Identyfikatory
Identyfikator YADDA
bwmeta1.element.ekon-element-000171282097

Zgłoszenie zostało wysłane

Zgłoszenie zostało wysłane

Musisz być zalogowany aby pisać komentarze.
JavaScript jest wyłączony w Twojej przeglądarce internetowej. Włącz go, a następnie odśwież stronę, aby móc w pełni z niej korzystać.