Zasady sporządzania bilansu majątkowego w Polsce w latach 1945-1950

• Autorzy: Aleksandra Banaszkiewicz

Warianty tytułu

Principles of Preparation of the Balance Sheet in Poland in 1945-1950 - an Outline of the Problem

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest zaprezentowanie procesu przemian, jakim został poddany podstawowy dokument sprawozdawczości finansowej w Polsce tuż po zakończeniu drugiej wojny światowej. Punkt wyjścia stanowi analiza budowy bilansu na podstawie prac takich autorów, jak Kazimierz Niemski, Witold Skalski czy Stefan Górniak. Tuż po drugiej wojnie światowej przepisy prawne z zakresu księgowości stanowiły swoisty labirynt, który w znacznym stopniu utrudniał pracę księgowych. W części drugiej niniejszej pracy została podjęta zatem próba usystematyzowania obowiązujących w omawianym okresie aktów prawnych dotyczących sporządzania bilansu oraz inwentarza, a także zasad wyceny składników bilansowych. W części trzeciej przedstawiono wzór bilansu wypracowany dla państwowych przedsiębiorstw przemysłowych i porównano go z dokumentem załączonym do rozporządzenia z 1934 r. W ostatniej części artykułu została szczegółowo opisana procedura sporządzania bilansu rocznego. Źródłem przeobrażeń, jakim uległ bilans po zakończeniu drugiej wojnie światowej, była transformacja systemu gospodarczego do gospodarki centralnie planowanej. Przejęcie przez państwo przedsiębiorstw prywatnych i utworzenie jednostek uspołecznionych doprowadziło do modyfikacji podstawowego dokumentu sprawozdawczości finansowej. Miał on przede wszystkim służyć w procesie podejmowania ekonomicznych decyzji dotyczących gospodarki jako całości. (abstrakt oryginalny)

EN

The purpose of this article is to present the process of changes in the basic document of financial reporting in Poland shortly after the Second World War. The starting point is an analysis of the structure of the balance sheet based on the work of such authors as Kazimierz Niemski, Witold Skalski and Stefan Górniak. Shortly after the Second World War legal regulations on accounting constituted a maze, which greatly obstructed the work of accountants. Thus, the second part of this study attempts to systematize legal acts existing in the discussed period that concern preparation of the balance sheet and inventory as well as the balance sheet valuation rules. The third part presents the form of the balance sheet for industrial state enterprises and compares it with the document annexed to the Regulation of 1934. The last part of the article describes in detail the procedure of preparation of the annual balance sheet. The source of changes in the balance sheet at the end of The Second World War was the transformation of the economic system to a centrally planned economy. The takeover of private enterprises by the state and the establishment of socialized units led to modification of the basic financial reporting document. At that time it was primarily used in making economic decisions on the economy as a whole. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Sprawozdawczość finansowa; Historia rachunkowości; Bilans; Gospodarka planowa

EN

Financial reporting; Accounting history; Balance sheet; Planned economy

• Czasopismo: Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości
• Rocznik: 2014
• Tom: 76
• Numer: nr 132
• Strony: 209--229

Twórcy

autor

Aleksandra Banaszkiewicz

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Bildziukiewicz A. (1949), Rachunkowość przebitkowa, poradnik i tematy, Instytut Wiedzy Gliwice.
• Bildziukiewicz A. (1948), Inwentaryzacja i roczne zamknięcie rachunkowe w przemyśle i handlu, Instytut Wiedzy, Gliwice.
• Blass B. (1947), Zagadnienie amortyzacji majątku stałego, "Rachunkowość - Podatki", nr 1-2.
• Górniak S. (1948), Zasady nauki o bilansach oraz techniki inwentaryzowania i bilansowania w przedsiębiorstwach handlowych i przemysłowych, Wydawnictwo Studium Spółdzielczego UJ, Kraków.
• Iwański B. (1949), Podręcznik księgowania i bilansowania, Poznań-Warszawa.
• Karbowiak T., Kraszyna F. (1946), Księgowość jednostek gospodarczych związkowych, część II, Nakładem Kursów handlowych w Chorzowie.
• Lulek T. (1948), Zagadnienia "Jednolitego Planu Kont", "Rachunkowość - Podatki", nr 2.
• Lulek T. (1947), Handel i przedsiębiorstwo handlowe, Wydawnictwo "Nauka", Kraków.
• Mioduski J.S. (1948), Prawidłowa księgowość przemysłowa w praktyce, "Nauka" Spółdzielnia Księgarska w Bydgoszczy.
• Niemski K. (1947), Teoria i technika księgowości przedsiębiorstw, Książka, Warszawa.
• Nowicki Z. (1948), Organizacja i technika spisu inwentarza w przedsiębiorstwach przemysłowych, "Rachunkowość - Podatki", nr 10.
• Ociepko W. (1947), Księgowość, Warszawa.
• Sentek T. (1948), Główne zasady księgowości, Szczecin.
• Skalski W. (1947), Ocena działalności przedsiębiorstw na podstawie zamknięć rachunkowych, wydanie VI, Księgarnia Wł. Wilak w Poznaniu.
• Skalski W., Feige-Górski G. (1947), Jednolity plan kont przedsiębiorstw przemysłowych i handlowych w praktyce, Księgarnia Wł. Wilak w Poznaniu.
• Skrzywan S. (1967), Rachunkowość w Polsce Ludowej, [w:] W. Bień, S. Skrzywan, E. Terebucha (red.), Rachunkowość polska, PWE, Warszawa.
• Skrzywan S. (1949a), Rachunkowość przedsiębiorstw handlowych i przemysłowych, część I, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa.
• Skrzywan S. (1949b), Kontrola w przedsiębiorstwie, Trzaska, Evert i Michalski, Warszawa.
• Studnicki T. (1948), Podręcznik księgowości uproszczonej i podatkowej, Gospodarczy Instytut Wydawniczy.
• Marciniak S. (red.) (1949), Vademecum księgowego, Księgarnia Wł.. Wilak w Poznaniu.
• Więckowski H. (1947), Uwagi do jednolitego planu kont, "Rachunkowość - Podatki", nr 6.
• Witkowski Z. (1947), Zasady księgowości i kalkulacji fabrycznej, Księgarnia Wł. Wilak w Poznaniu.
• Wojciechowski S. (1947), Dlaczego jednolity plan kont?, "Rachunkowość - Podatki", nr 1-2.
• Żabiński A. (1947), Zarys rachunkowości przemysłowej, Wydawnictwo Akademii Handlowej w Krakowie, Kraków.
• Żabiński A. (1946), Tematy do księgowości, część I, Kraków.
• Kodeks handlowy z 1934 r., Dz.U. RP 1934, nr 57, poz. 502.
• Rozporządzenie Ministra Skarbu z 1 grudnia 1946 r. w sprawie poboru danin publicznych na rzecz Skarbu Państwa, Dz.U. 1947, nr 5 poz. 27.
• Rozporządzenie Ministra Skarbu z 31 października 1946 r. o księgach handlowych, uproszczonych i podatkowych, Dz.U. RP 1946, nr 65, poz. 365.
• Rozporządzenie Ministra Skarbu z 24 sierpnia 1946 r. o funduszu amortyzacyjnym w przedsiębiorstwach państwowych, Dz.U. 1946, nr 49, poz. 282.
• Rozporządzenie Ministra Przemysłu i Handlu oraz Skarbu z 20 kwietnia 1934 r. w sprawie wykonania rozporządzania Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1933 r. o zasadach sporządzania bilansów, zamknięć rachunkowych i sprawozdań osób prawnych, obowiązanych do prowadzenia ksiąg handlowych, Dz.U. RP 1934, nr 37, poz. 337.
• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27 października 1933 r. o zasadach sporządzania bilansów, zamknięć rachunkowych i sprawozdań osób prawnych, obowiązanych do prowadzenia ksiąg handlowych, Dz.U. RP 1933, nr 84, poz. 623.
• Ustawa z 3 stycznia 1946 r. o przejęciu na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej, Dz.U. 1946, nr 3, poz. 17.
• Ustawa z 3 stycznia 1946 r. o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu prywatnej inicjatywy w przemyśle i handlu, Dz.U. 1946, nr 3, poz. 18.