Charakterystyka obszarów wiejskich w Polsce w kontekście starzenia się ludności

• Autorzy: Daniela Szymańska , Jadwiga Biegańska

Warianty tytułu

Characteristics of Rural Areas in Poland in the Context of Population Ageing

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem opracowania jest analiza i ocena obszarów wiejskich w Polsce w kontekście starzenia się ludności w latach 1999-2001 i 2009-2011. W opracowaniu uwzględniono 2173 gminy (tj. wszystkie gminy wiejskie i wszystkie części wiejskie z gmin miejsko-wiejskich). Badając zjawisko, posłużono się takimi wskaźnikami, jak: współczynnik starości demograficznej, indeks starości demograficznej i wskaźnik starzenia demograficznego. W świetle badań stwierdzono, że poziom starzenia się ludności na obszarach wiejskich w Polsce jest bardzo zróżnicowany. Generalnie z tego punktu widzenia można wydzielić trzy kategorie obszarów: obszary wiejskie, na których proces starzenia się pogłębia (dotyczy to zwłaszcza obszarów wiejskich Polski wschodniej i centralnej); obszary wiejskie, na których następuje wyhamowanie starzenia (obszary wiejskie w Polsce południowo-wschodniej i południowo-zachodniej, a także częściowo centralnej) oraz obszary wiejskie, na których zachodzi odmładzanie struktur wieku (obszary wiejskie w Polsce północnej i strefy podmiejskie dużych miast). W celu wychwycenia różnic i podobieństw obszarów wiejskich w Polsce w kontekście starzenia się dokonano ich klasyfikacji w oparciu o metodę bonitacji punktowej.(abstrakt oryginalny)

EN

This article analyses and evaluates rural areas in Poland in the context of population ageing processes observed in the years 1999-2001 and 2009-2011. The article covered all 2,173 rural and rural-urban (excluding urban parts) communes in the country. The following indicators were applied to examine the research problem: the old-age rate, the ageing index, and the demographic ageing coefficient. Population ageing has been found to strongly diversify rural areas in Poland. There are rural areas where the process is advancing (particularly in eastern and central Poland), where it is slowing down (south-eastern and south-western Poland, and partly in central Poland), and where a rejuvenation of the age structures takes place (northern Poland and suburban areas of large cities). To capture the differences and similarities between rural areas in Poland in the context of population ageing, the areas were compared using the scoring-based classification.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Obszary wiejskie; Starzenie się społeczeństw; Proces starzenia się ludności

EN

Rural areas; Ageing of the population; Process of people ageing

• Czasopismo: Studia Obszarów Wiejskich
• Rocznik: 2014
• Tom: 35 Regionalny wymiar przemian polskiej wsi - aspekty społeczne i środowiskowe = Regional Dimension of Changes in Polish Rural Areas - Social and Environmental Aspect
• Strony: 89--108

Twórcy

autor

Daniela Szymańska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

autor

Jadwiga Biegańska

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Abramowska-Kmon A., 2011, O nowych miarach zaawansowania procesu starzenia się ludności, Studia Demograficzne, 1(159), s. 3-21.
• Bański J., 2002, Typy ludnościowych obszarów problemowych, [w:] J. Bański, E. Rydz (red.), Społeczne problemy wsi, Studia Obszarów Wiejskich, 2, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa, s. 41-52.
• Bański J., 2004, Procesy ludnościowe na obszarach wiejskich, [w:] J. Bański (red.), Polska przestrzeń wiejska: procesy i perspektywy, Studia Obszarów Wiejskich, 6, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa, s. 21-38.
• Bański J., Mazur M., 2009, Identyfikacja obszarów o silnej koncentracji problemów społecznych, [w:] J. Bański (red.), Analiza zróżnicowania i perspektywy rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku, Studia Obszarów Wiejskich, 16, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa, s. 79-96.
• Biegańska J., 2013, Rural areas in Poland from a demographic perspective, [w:] D. Szymańska, J. Chodkowska-Miszczuk (red.), Bulletin of Geography. Socio- economic Series, 20, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, p. 7-22. DOI: http://dx.doi.org/10.2478/bog-2013-0008
• Biegańska J., Szymańska D., 2013, The scale and the dynamics of permanent migration in rural and peri-urban areas in Poland - some problems, [w:] D. Szymańska, J. Chodkowska-Miszczuk, (red.), Bulletin of Geography. Socio- economic Series, 21, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, p. 21-30. DOI: http://dx.doi.org/10.2478/bog-2013-0017
• Długosz Z., 2002, Próba określenia stanu i tendencji procesu starzenia się ludności Europy w świetle wybranych mierników, [w:] D. Szymańska (red.), Biuletyn Geograficzny, 1, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń, s. 35-42.
• Długosz Z., 2003, The level and dynamics of population ageing process on the example of demographic situation in Europe, [w:] D. Szymańska, E. Grzelak-Kostulska (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 2, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 5-15.
• Długosz Z., 2004, Population ageing in towns of the Małopolskie Voivodeship as concerns economic activity, [w:] D. Szymańska, E. Grzelak-Kostulska (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 3, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 125-134.
• Długosz Z., 2007, Present state and the perspectives of the ageing of European population, [w:] D. Szymańska, B. Hołowiecka (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 8, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 17-28.
• Długosz Z., Kurek S., 2005, Starzenie się ludności w Polsce na tle regionów Unii Europejskiej, Demografi a, 4/2005 (24).
• Długosz Z., Raźniak P., 2008, Population movement and changes in population in European countries - present state and perspectives, [w:] D. Szymańska, B. Hołowiecka (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 10, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 21-36. DOI: http://dx.doi.org/10.2478/v10089-008-0010-x
• Długosz Z., Kurek S., Kwiatek-Sołtys A., 2011, Stan i perspektywy starzenia się ludności w Polsce i w Europie, [w:] M. Soja, A. Zborowski (red.), Człowiek w przestrzeni zurbanizowanej, IGiGP UJ, Kraków, s. 11-26.
• Frątczak E., 2002, Proces starzenia się ludności Polski, Studia Demograficzne, 2, s. 3-28.
• Frenkel I., 2008, Przemiany demograficzne i aktywność ekonomiczna ludności wiejskiej w pierwszych latach XXI wieku, [w:] M. Drygas, A. Rosner (red.), Polska wieś i rolnictwo w Unii Europejskiej. Dylematy i kierunki przemian, IRWiR PAN, Warszawa, s. 175-194.
• Hałasiewicz A., 2011, Rozwój obszarów wiejskich w kontekście zróżnicowań przestrzennych w Polsce i budowania spójności terytorialnej kraju, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
• Jóźwiak J., Kotowska I.E., Przewidywane zmiany liczby i struktury wieku ludności w Polsce do 2035 r. i ich skutki ekonomiczne, [w:] Problemy demograficzne Polski i ich skutki ekonomiczne, Raport z pierwszego posiedzenia Narodowej Rady Rozwoju, Kancelaria Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, www.prezydent.pl (DoA: 15.03.2013).
• Kowaleski J.T. (red.), 2011, Przestrzenne zróżnicowanie starzenia się ludności Polski. Przyczyny, etapy, następstwa, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• Kowaleski J.T., Szukalski P. (red.), 2008, Pomyślne starzenie się w perspektywie nauk społecznych i humanistycznych, Uniwersytet Łódzki, Łódź.
• Kurek S., 2003, The spatial distribution of population ageing in Poland in years 1988-2001, [w:] D. Szymańska, E. Grzelak-Kostulska (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 2, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 65-75.
• Kurek S., 2004, The population ageing process against vital statistical changes in Polish towns, [w:] D. Szymańska, E. Grzelak-Kostulska (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 3, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 83-95.
• Kurek S., 2006, Migration of the elderly in Poland in 1991-2001, [w:] D. Szymańska, E. Grzelak-Kostulska (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 5, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 161-172.
• Kurek S., 2007, Population ageing research from a geographical perspective - methodological approach, [w:] D. Szymańska, B. Hołowiecka (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 8, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 29-49.
• Kurek S., 2008, Typologia starzenia się ludności w Polsce w ujęciu przestrzennym, Akademia Pedagogiczna, Kraków.
• Kurkiewicz J. (red.), 2007, Ludzie starsi w rodzinie i społeczeństwie, Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków.
• Lisowski A., Grochowski M., 2008, Procesy suburbanizacji. Uwarunkowania, formy i konsekwencje, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Łobodzińska A., 2011, Starzenie się populacji Finlandii w ujęciu przestrzennym - ocena zastosowania wybranych wskaźników, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Oeconomica, 254, s. 165-186.
• Obszary wiejskie w Polsce, 2011, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa-Olsztyn.
• Pociecha J., 2007, Starzenia się, stan zdrowia i umieralność ludności Polski w latach 1990-2004 [w:] J. Kurkiewicz (red.), Ludzie starsi w rodzinie i społeczeństwie, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków, s. 31-53.
• Podstawowe informacje o rozwoju demograficznym Polski, Notatka informacyjna, Warszawa: GUS.
• Prognoza ludności na lata 2008-2035, GUS, Warszawa.
• Rakowska J., Wojewódzka-Wiewiórska A., 2010, Zróżnicowanie przestrzenne obszarów wiejskich w Polsce, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Rosner A., 2012, Zmiany rozkładu przestrzennego zaludnienia obszarów wiejskich, IRWiR PAN, Warszawa.
• Rosner A., Stanny M., 2007, Wykorzystanie zasobów pracy na wsi do roku 2013. Uwarunkowania, bariery, nowe rozwiązania instytucjonalne [w:] M. Kłodziński (red.), Wyzwania przed obszarami wiejskimi i rolnictwem w perspektywie lat 2014-2020, IRWiR PAN, Warszawa.
• Rosner A., Stanny M., 2008, Ile nas do pieczenia chleba?, Reprodukcja zasobów pracy na wsi w Polsce w perspektywie 2030 roku, Panorama Demografia, 3(15), s. 12-15.
• Rudnicki R., Kozłowski L., 2013, Obszary wiejskie województwa kujawsko-pomorskiego - diagnoza prospektywna (2002-2010) i wizja rozwoju do 2050 roku, [w:] Bański, J. (red.), Polska wieś w perspektywie długookresowej - ujęcie regionalne, Studia Obszarów Wiejskich, 31, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 95-128.
• Sobczak I., 2006, Proces starzenia się ludności w województwie pomorskim i jego skutki społeczne. Stan aktualny i prognozy, [w:] Odrobińska, A. (red.), Zmiany na regionalnym rynku pracy związane z przemianami demograficznymi, Towarzystwo Edukacyjne Wiedza Powszechna, Gdańsk, s. 12- 30.
• Sobczak, I., 2012, Bilans ludności, [w:] Sytuacja demograficzna Polski. Raport 2011-2012, Rządowa Rada Ludnościowa, Zakład Wydawnictw Statystycznych, Warszawa.
• Stanny M., 2011, Perspektywy przemian demograficznych i społeczno-zawodowych ludności wiejskiej i ich implikacje, [w:] I. Nurzyńska, M. Drygas (red.), Rozwój obszarów wiejskich w Polsce. Diagnoza, strategie, koncepcje polityki, IRWIR PAN, Warszawa, s. 103-124.
• Stanny M., 2012a, Dynamika zmian demograficznych ludności wiejskiej i jej zasobów pracy, Polityka Społeczna, 7, s. 1-9.
• Stanny M., 2012b, Zasoby demograficzne wsi - kierunki reagowania na zmianę, Polityka Społeczna, 8, s. 1-5.
• Szukalski P., 2008, Zmiany struktury wieku ludności Łodzi w latach 1980-2006 na tle innych polskich wielkich miast, [w:] Problemy demograficzne społeczności łódzkiej w aspekcie społeczno-ekonomicznym i zdrowotnym, ZDiGS UŁ, Łódź, s. 37-54.
• Szukalski P., 2010, Starzenie się ludności Łodzi na tle największych polskich miast od początku XX wieku, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Sociologica, 35, s. 104-125.
• Szymańska D., Biegańska J., 2011, Obszary podmiejskie dużych miast w Polsce w świetle migracji stałych, [w:] M. Soja, A. Zborowski, (red.), Człowiek w przestrzeni zurbanizowanej, Uniwersytet Jagielloński Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Kraków, s. 83-98.
• Szymańska D., Środa-Murawska S., Biegańska J., 2008, Germany - two demographically different states, [w:] D. Szymańska, B. Hołowiecka (red.), Bulletin of Geography. Socio,-economic Series, 10, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 85-92. DOI: http://dx.doi.org/10.2478/v10089- 008-0015-5
• Szymańska D., Biegańska J., Gil A., 2009, Rural areas in Poland in the context of changes in population age structure in 1996, 2001 and 2006, [w:] D. Szymańska, J.J. Domin, (red.), Bulletin of Geography. Socio-economic Series, 12, Nicolaus Copernicus University Press, Toruń, s. 91-107. DOI: http://dx.doi.org/10.2478/v10089-009-0006-1
• UNECE Policy Brief on Ageing, Images of older persons, 12., s. 12.
• Węcławowicz G., Bański J., Degórski M., Komornicki T., Worcelli P., Śleszyński P., 2006, Przestrzenne zagospodarowanie polski na początku XXI wieku, IGiPZ PAN, Warszawa.
• http://emerytura.gov.pl/podniesienie-wieku-emerytalnego (DoA: 29.08.2013)
• http://www.stat.gov.pl
• http://www.who.int/healthinfo/survey/ageingdefnolder/en/index.html, Definition of an older or elderly person (DoA: 25.08.2013)