Psychologiczne pułapki w podejmowaniu decyzji finansowych w ujęciu behawioralnym

• Autorzy: Agata Opolska

Warianty tytułu

Psychological Traps in Making Financial Decision from the Behavioural Perspective

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Powszechność występowania psychologicznych pułapek w podejmowaniu decyzji finansowych w ujęciu behawioralnym niesie konieczność zainteresowania się tym zagadnieniem. Poznanie zachowań ludzi, odnośnie do sposobu podejmowania przez nich decyzji, wydaje się być kluczowe szczególnie dla rynków finansowych. Finanse behawioralne wskazują i wyjaśniają błędy popełniane w procesie oceniania i podejmowania decyzji, na które narażeni są również uczestnicy rynków finansowych. Istotą modeli ekonomicznych tworzonych w nurcie finansów behawioralnych jest wyjaśnianie pewnych zachowań. Psychologia finansów, zapoczątkowana jako odpowiedź na liczne anomalia w efektywności mechanizmów gospodarowania, staje się odrębnym działem badania rynków finansowych. Wyniki przeprowadzonych badań wykazały, że istnieją systematyczne odchylenia od racjonalności, wywołujące efekt niezgodny z wcześniej zamierzonym. Schematy nieracjonalności pozwalają na zdefiniowanie błędów w sferze przekonań oraz stworzenie alternatywnych modeli preferencji. W obecnym momencie rozwoju finansów behawioralnych zostało sformułowanych około 50 odchyleń, zarówno w obszarze przekonań, jak i preferencji. W artykule niniejszym zaprezentowano wybrane, w odczuciu autora, najczęściej zakłócające trafne, racjonalne podejmowanie decyzji. Aspekt psychologiczny jest niezwykle ważnym i nieodłącznym elementem świata finansów. Ludzie nie do końca zdają sobie z tego sprawę, często nie zwracając uwagi pomijają wpływ poznawczych i motywacyjnych skłonności. Uległość wpływom, błędne wzorce, skoncentrowanie się na wspomnieniach i podjęte na ich podstawie finansowe decyzje nie zapowiadają wymiaru behawioralnego. Wydaje się, że kluczem do sukcesu finansowego powinna być świadomość podejmowanych decyzji i wiedza o istnieniu pułapek behawioralnych. Znajomość wybranych koncepcji psychologicznych i umiejętność ich aplikacji będą z pewnością istotne dla odnalezienia w dziedzinie psychologii i socjologii nierzetelności mechanizmu gospodarowania. Finanse behawioralne nie są jednak dziedziną, która chce i może konkurować ze współczesnymi teoriami rynku finansowego, a jej metody nie zastąpią metod analizy fundamentalnej i technicznej. Wnioski płynące z psychologicznych analiz rynku inwestorów mogą być jednak istotnym uzupełnieniem obrazu mechanizmu gospodarowania, widzianego jedynie przez pryzmat czysto statystycznych wskaźników. (fragment tekstu)

EN

The interest in the question of psychological theories with regard to traps in making financial decision from the behavioural perspective results from the universality of their appearance. The cognition of people's behaviour as to the way they make decisions seems to be crucial, in particular for the financial markets. Behavioural finance, i.e. the method of joining the discoveries in the field of finance, psychology and sociology leads to a better understanding of the way we make our financial decisions, what traps are awaiting us when we are making them and how management mechanisms work or do not work due to it. They indicate and explain the mistakes made in the process of assessing and making decisions which the participants of the financial markets are often exposed to. The chance to make a financial success is closest when the psychological traps are under control through making decisions from the behavioural perspective.(short original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Podejmowanie decyzji finansowych; Psychologia decyzji

EN

Decision making of finance; Decision psychology

• Czasopismo: Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2012
• Numer: z. 118
• Strony: 104--117

Twórcy

autor

Agata Opolska

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Adair J., Anatomia biznesu. Podejmowanie decyzji, Wydawnictwo Studio Emka, Warszawa 2001.
• Bratkowiak G., Psychologiczne aspekty procesu podejmowania decyzji, Zeszyty Naukowe. Akademia Ekonomiczna w Poznaniu, tom 250, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań 1997.
• Campbell A., Whitehead J., Finkelstein S., Dlaczego dobrzy przywódcy podejmują niewłaściwe decyzje, "Harvard Business Review Polska", lipiec-sierpień 2010 r.
• Cialdini R., Wywieranie wpływu na ludzi, teoria i praktyka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 1994.
• Czerwonka M., Gorlewski B., Finanse behawioralne, SGH, Warszawa 2008.
• Einhorn H., Hogharth R., Decision Making under Ambiguity, w: R. Hogharth, M. Reder red., Rational Choice. The Contrast between Economics and Psychology, The University of Chicago Press, Chicago 1987.
• Hallahan T. A., Faff R. W., McKenzie M. D., An empirical investigation of personal financial risk tolerance, "Financial Services Review", Nr 13/2004.
• Hyde J. S. (i inni), Gender Comparisons of Mathematics Attitudes and Affect. A Meta-Analysis, "Psychology of Women Quarterly", Nr 14/1990.
• Kahneman D., Tversky A., Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk, "Econometrica", 1979, No. 2, Vol. 47.
• Kahneman D., Tversky A., Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk http://www.hss.caltech.edu/~camerer/Ec101/ProspectTheory.pdf
• Kobieta w świecie finansów. Badanie przeprowadzone na zlecenie GE Money Banku przez GfK Polonia, http://www.finansekobiet.org.pl
• Lewicka M., Myślenie i rozumowanie, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, red. J. Strelau, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
• Łukaszewski W., Motywacja w najważniejszych systemach teoretycznych, w: Psychologia. Podręcznik akademicki, red. J. Strelau, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
• Niederman D., Wizjonerzy, sceptycy, łowcy okazji. Profile psychologiczne inwestorów giełdowych, WIG-Press, 15. Warszawa 2000.
• Nofsinger J., Investment Madness Investment Madness: How Psychology Affects Your Investing... And What To Do About It, Prentice Hall, The Kiplinger Washington Editors 2001.
• Opolski K., Potocki T., Świst T., Wealth Managment Bankowość Dla Bogatych, CeDeWu. Pl Platinum, Warszawa 2010.
• Shefrin H., Beyond Greed and Fear. Understanding Behavioral Finance and the Psychology of Investing, Harvard Business School Press, Boston 2000.
• Sławiński A., Rynki finansowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006.
• Szyszka A., Finanse behawioralne. Nowe podejście do inwestowania na rynku kapitałowym, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań 2009.
• Tyszka T., red., Psychologia ekonomiczna, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004.
• Tyszka T., Zaleśkiewicz T., Racjonalność decyzji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2001.
• Zaleśkiewicz T., Psychologia inwestora giełdowego. Wprowadzenie do finansów behawioralnych, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2003.
• Zielonka P., Krótkie wprowadzenie do finansów behawioralnych, "Rynek Finansowy", Nr 1, 2002.