Główne Kościoły chrześcijańskie w Polsce wobec integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską

• Autorzy: Aleksandra Kusztal
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Rozprawę otwiera, poprzedzony niniejszym Wstępem, rozdział I: Główne Kościoły chrześcijańskie na obszarze XJE - zarys problematyki. Zgodnie z tytułem jest on poświęcony zarysowaniu problematyki wyznaniowej w przestrzeni - także instytucjonalno-prawnej - Unii Europejskiej. Obejmuje zatem kolejno: w części pierwszej - prezentację struktury wyznaniowej państw-członków UE, w części drugiej zaś - rozważania na temat statusu Kościołów i związków wyznaniowych w systemie prawnym Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem zapisów: Deklaracji nr 11 o statusie Kościołów i wspólnot światopoglądowych dołączonej do traktatu z Amsterdamu, a także Traktatu ustanawiającego Konstytucję dla Europy i Traktatu z Lizbony, oraz Karty praw podstawowych Unii Europejskiej i wybranych aktów wtórnego prawa wspólnotowego i orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Trzecia część rozdziału poświęcona została omówieniu postawy wybranych Kościołów chrześcijańskich w Europie, tj. Kościoła rzymskokatolickiego, Kościołów ewangelickich i Kościołów prawosławnych - z uwzględnieniem stosunków między UE a Kościołem Prawosławnym Patriarchatu Moskiewskiego - wobec procesu integracji europejskiej oraz instytucjonalizacji stosunków i dialogu między tymi Kościołami a instytucjami Unii Europejskiej. Rozdział II nosi tytuł Główne Kościoły chrześcijańskie w Polsce - miejsce w strukturze wyznaniowej Rzeczypospolitej Polskiej oraz prawne podstawy działalności i aktywności w przestrzeni publicznej. Obejmuje on, w części pierwszej, omówienie struktury wyznaniowej RP oraz, w części drugiej, przybliżenie podstaw prawnych regulacji stosunków wyznaniowych w Polsce w oparciu o zapisy Konstytucji RP z 1997 r. oraz przepisy Ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania. Część trzecia rozdziału poświęcona została Konferencji Episkopatu Polski i Polskiej Radzie Ekumenicznej jako instytucjonalnym formom, poprzez które główne Kościoły chrześcijańskie realizują m.in. swą aktywność w polskim życiu publicznym. Rozdział III rozprawy, zatytułowany Kościół rzymskokatolicki w Polsce wobec integracji Rzeczypospolitej Polskiej z Unią Europejską, otwiera część pracy poświęconą bezpośrednio omówieniu formalnej postawy wybranych Kościołów wobec integracji Polski z UE. Rozdział ten w części pierwszej zawiera informacje dotyczące struktury i prawnych podstaw jego działalności na obszarze RP w oparciu o zapisy Konkordatu między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r. oraz przepisy Ustawy z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej. Część druga rozdziału poświęcona jest zaś bezpośrednio omówieniu formalnego stosunku Kościoła do tematyki integracyjnej w kontekście nauczania Jana Pawła II, oficjalnych dokumentów i wystąpień episkopatu Polski oraz dokumentów II Polskiego Synodu Plenarnego obradującego w latach 1991-1999. Rozdział IV, zatytułowany Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny wobec integracji Polski z Unią Europejską, przybliża struktury i prawne podstawy działalności tego Kościoła na terytorium RP w oparciu o zapisy Ustawy z dnia 13 maja 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego. Zawarte w części drugiej rozdziału stanowisko Kościoła wobec integracji RP z Unią Europejską przedstawione zostało zarówno przez pryzmat oficjalnych dokumentów Świętego Soboru Biskupów PAKP oraz tych wystąpień, poświęconych tematyce europejskiej i integracyjnej, które sygnowane zostały przez PAKP w ramach jej członkostwa w Polskiej Radzie Ekumenicznej. Rozdział V - Kościół Ewangelicko-Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej wobec integracji Polski z Unią Europejską - otwiera część pierwsza poświęcona strukturze terytorialnej i instytucjonalnej KEA na obszarze Polski oraz jego statusowi prawnemu w oparciu o zapisy Ustawy z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego. W części drugiej rozdział poświęcony został europejskiej i integracyjnej refleksji KEA wobec akcesji Polski do UE oraz inicjatywom ekumenicznym z udziałem KEA odnoszącym się do tematyki integracji europejskiej. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Religie chrześcijańskie; Kościół katolicki; Kościół Prawosławny; Kościół Ewangelicko-Augsburski; Kościół a polityka; Integracja gospodarcza i polityczna Europy; Polityka dostosowawcza

EN

Christian religions; Roman Catholic Church; Orthodox Church; Augsburg Evangelical Church; Church and politics; Economic and political integration of Europe; Adjustment policy

• Czasopismo: Studia i Monografie / Uniwersytet Opolski
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 496
• Strony: 251

Twórcy

autor

Aleksandra Kusztal

Bibliografia

• Acta diurna, "L'Osservatore Romano" 1991, nr 6.
• Alfiejew H., Perspektywy prawosławia w nowej Europie, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2004, nr 5.
• Anchimuk J., Odpowiedzialność Kościołów za Europę. Referat wygłoszony podczas II Ekumenicznego Sympozjum Polsko-Białorusko-Niemieckiego: "Rozszerzenie UE i jego wpływ na polsko-białoruski obszar przygraniczny" dn. 21-24 kwietnia 2002 r., "Przegląd Prawosławny" 2002, nr 7.
• Apel biskupów polskich o odpowiedzialność za przyszłość Polski i Europy w obliczu wstąpienia Polski do struktur Unii Europejskiej, Warszawa 14 kwietnia 2004 r., http://www.episkopat.pl
• Apel Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej o udział w wyborach do parlamentu europejskiego z 10 maja 2004 r., http://www.episkopat.pl
• Apel Wielce Błogosławionego Sawy Metropolity Warszawskiego i całej Polski w związku z ostatnimi tragicznymi wydarzeniami w Kosowie - Serbia, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2004, nr 4.
• Biskup Pieronek, Kościół katolicki w Polsce a integracja europejska, "Biuletyn KAT" 11 maja 1997.
• Biskup Pieronek krytykuje postawę przeciwników UE, http://www.ekai.pl
• Biskupi polscy wobec integracji europejskiej, Warszawa 21 marca 2002 r. Dokumenty Konferencji Episkopatu Polski, http://www.episkopat.pl
• Buttiglione R., Uznać korzenie chrześcijaństwa w Konstytucji UE, http://www.euro.pap.pl
• Chadecy nie rezygnują ze wzmianki o Bogu w Konstytucji UE, http://www.euro.pap.pl
• Chrystus Nadzieją Europy. List biskupów krajów środkowo-europejskich, Wiedeń 25 maja 2003 r., http://www.ekai.pl
• "Chrześcijanin" 2003, nr 5-6.
• Chrześcijaństwo wyraża się w kulturze i poprzez kulturę. List Komisji Episkopatu Polski ds. Wizyty Apostolskiej Ojca Świętego Jana Pawła II w Polsce, "Biuletyn KAI" 12 marca 1999.
• Deklaracja o chrześcijańskich korzeniach Europy. Ogłoszona z okazji wizyty Zwierzchnika Greckiego Kościoła Prawosławnego w Polsce, http://www.orthodox.pl/Aktualności2007
• Deklaracja praw podstawowych Parlamentu Europejskiego. Katedra Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego, http://www.law.uj.edu.pl/users/kpkiw/materialy.htm
• Deklaracja programowa Forum Świętego Wojciecha. Zjazd Gnieźnieński Europa Ducha, Gniezno 12-14 marca 2004, http://www.ekai.pl
• Deklaracja Rzymska, uchwalona podczas inauguracyjnej sesji Konferencji Międzyrządowej 2003 UE, 4 października 2003 r., http://www.libr.sejm.gov.pl/oide/dokumenty
• Ecclesia in Europa. Adhortacja papieska, Watykan 28 czerwca 2003 r., http://www.ekai.pl
• Ekumeniczne "tak" dla integracji z UE, http://www.ekai.pl/europa
• Encykliki Ojca Świętego Jana Pawła II, Kraków 1997.
• Europa jest duchową ideą. Wywiad z metropolitą dioklejańskim Kallistosem (Ware), "Przegląd Prawosławny" 2008, nr 3.
• Ewangelickie Duszpasterstwo Wojskowe, http://www.edw.wp.mil.pl/pl/12.html
• Ewangelizacja kultury i środków społecznego przekazu, (w:) II Polski Synod Plenarny 1991-1999, Poznań 2001.
• "Gazeta Wyborcza" 20 lipca 2002.
• Giscard wyklucza invocatio Dei w artykułach przyszłej Konstytucji, http://www.euro.pap.pl
• Gocłowski T., Biskupi są absolutnie za zjednoczeniem Europy, "Biuletyn KAI" 25 listopada 1999.
• http://www.opoka.org.pl/aktualności/news.php?id=1063&s=opoka
• http://www.vatican.va/cgi-bin/w3-msql/news_service
• Jan Paweł II, Homilia podczas Mszy Świętej z okazji 1000 rocznicy śmierci św. Wojciecha, (w:) Europejska wspólnota Ducha - zjednoczona Europa w nauczaniu Jana Pawła II, J. Życiński (red.), Warszawa 1998.
• Jan Paweł II o Karcie praw podstawowych UE, Chrześcijańska Europa, http://www.ekai.pl
• Jan Paweł II, Orędzie Papieża do prezydentów siedmiu państw europejskich, "L'Osservatore Romano" 1997, nr 7.
• Jan Paweł II, Pielgrzymki do Ojczyzny: 1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997, 1999. Przemówienia i homilie, Kraków 1999.
• Jan Paweł II, Przemówienie Ojca Świętego do III grupy biskupów, "L'Osservatore Romano" 1998, nr 3.
• Jan Paweł II, Przemówienie w Parlamencie Europejskim, Strasburg, 11 października 1988 r. (w:) Europejska wspólnota Ducha - zjednoczona Europa w nauczaniu Jana Pawła II, J. Życiński (red.), Warszawa 1998.
• Jednocząca się Europa, potrzebuje prawosławnej duchowości, Święta Góra Grabarka, 19 sierpnia 2003 r., http://www.othodox.pl
• Jednoczące się Kościoły - Jednocząca się Europa, Stanowisko Kościołów Ewangelicko-Augsburskiego, Ewangelicko-Reformowanego, Ewangelicko-Metodystycznego, Warszawa 4 kwietnia 2003, http://www.luteranie.pl
• Juncker J.C., Boję się rozczarowania Unią Europejską, "Biuletyn KAI" 6 listopada 1997.
• Karta Ekumeniczna - Charta Oecumenica, "Studia i Dokumenty Ekumeniczne" 2001, nr 2.
• Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Nicea 7 grudnia 2000 r., http://www.ukie.gov.pl
• Katolicka Agencja Informacyjna, http://www-e.kai.pl
• Kodeks karny z 6 czerwca 1997 r. (Dz.U. Nr 88, poz. 553).
• Kodeks prawa kanonicznego.
• Komunikat z posiedzenia Komisji Wspólnej przedstawicieli Rządu Rzeczpospolitej Polskiej i Konferencji Episkopatu Polski, Warszawa 20 stycznia 2003 r., http://www.episkopat.pl
• Konferencja Międzyrządowa 2003, Szczyt UE/ Belka: Konstytucja daje Polsce lepszą pozycję niż Traktat z Nicei, http://www.euro.pap.pl
• Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską zawarty dnia 10 lutego 1925 r. (Dz.U. Nr 72, poz. 501 i 502).
• Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, 28 lipca 1993 r. (Dz.U. z 1998 r., Nr 51, poz. 318).
• Konstytucja dogmatyczna o Kościele w świecie współczesnym, nr 76, (w:) Sobór Watykański II. Konstytucje, dekrety, deklaracje, Poznań 2003.
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 487).
• Kościół wobec rzeczywistości politycznej, (w:) II Polski Synod Plenarny 1991-1999, Poznań 2001.
• Kościół wobec życia społeczno-gospodarczego, (w:) II Polski Synod Plenarny 1991-1999, Poznań 2001.
• Komunikat Kancelarii Świętego Soboru Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z 30 listopada 1999 r., "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2000, nr 1.
• Leygues J.C., Polska otrzyma znaczną pomoc wstępując do UE, "Biuletyn KAI", 6 listopada 1997.
• List biskupów polskich do premiera Irlandii, Warszawa 6 maja 2004 r., http://www.episkopat.pl
• List Bożonarodzeniowy Świętego Soboru Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego do czcigodnych duchownych, umiłowanych mnichów i do wszystkich w Chrystusie Braci i Sióstr, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2003, nr 12.
• List Episkopatu Polski o roli katolików w procesie przekształceń polskiego rolnictwa i przeobrażeń wsi i małych miast, "Biuletyn KAI" 29 kwietnia 1995.
• List Pasterski Świętego Soboru Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego do czcigodnych kapłanów, miłujących Boga mnichów i mniszek oraz wszystkich wiernych w związku z kanonizacją męczenników chełmsko-podlaskich w dniu 8 czerwca 2003 r., "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2003, nr 5.
• List Pasterski zwierzchnika KEA w RP biskupa Kościoła Janusza Jaguckiego na Nowy Rok 2003, http://www.luteranie.pl/biblioteka
• List Prezydium Episkopatu Polski do Premiera Silvio Berlusconiego w sprawie projektu Konstytucji europejskiej, Warszawa 3 września 2003 r., http://www.episkopat.pl
• Mały rocznik statystyczny 2007, http://www.stat.gov.pl
• Metropolita Sawa, Otwarcie, (w:) Polska i Kościół w procesie integracji europejskiej. Konferencja naukowa, Kraków 14-15 września 2001 r., Warszawa 2003.
• Ministerstwo Administracji i Cyfryzacji. Wpis do Rejestru, zmiana statutu, wykreślenie z Rejestru, https://mac.gov.pl/wp-content/uploads/2011/12/wpis-do-rejestru.pdf
• "Myśl Protestancka" 2002, nr 3-4.
• Nadzieja na Europę. Wywiad. KAI z arcybiskupem H. Muszyńskim, "Gazeta Wyborcza" 22-23 grudnia 2001.
• Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań z 2002 r., http://www.stat.gov.pl
• Na samym wstępie powstania sprawiedliwszego świata i nowej Europy. Spotkanie z korpusem dyplomatycznym w Nuncjaturze Apostolskiej w Warszawie 8 czerwca 1991 r., "L'Osservatore Romano" 1991, nr 6.
• Nastał czas współpracy. Wywiad z biskupem Hilarionem Alfiejewem, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2003, nr 3.
• Neutralne nie znaczy obojętne. Wywiad z dr Pawłem Boreckim z Katedry Prawa Wyznaniowego Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, "Przegląd Prawosławny" 2004, nr 7.
• Nie mamy kompleksów. Wywiad z Mirosławem, Marteńczykiem, dyrektorem Biura ds. Europy Wschodniej Światowej Rady Kościołów, "Przegląd Prawosławny" 2003, nr 2.
• Nie straciliśmy niczego. Wywiad ze zwierzchnikiem fińskiej Cerkwi prawosławnej arcybiskupem Leo, "Przegląd Prawosławny" 2003, nr 2.
• Nota protestacyjna Jego Eminencji, Wielce Błogosławionego Sawy, Metropolity Warszawskiego i całej Polski w sprawie zwolnienia uczniów z zajęć lekcyjnych podczas Świąt Bożego Narodzenia, skierowana do Minister Edukacji Narodowej Katarzyny Hal, http://www.orthodox.pl
• Nota protestacyjna Jego Eminencji, Wielce Błogosławionego Sawy, Metropolity Warszawskiego i całej Polski w związku z transmisją nabożeństwa bożonarodzeniowego z cerkwi św. Piotra i Pawła w Siemiatyczach dnia 9 stycznia 2008 roku, skierowana do Prezesa TVP Andrzeja Urbańskiego, http://www.orthodox.pl
• Oficjalne obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 9 czerwca 2003 r. o wyniku ogólnokrajowego referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej oraz Obwieszczenie Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 21 lipca 2003 r. o skorygowanym wyniku ogólnokrajowego referendum w sprawie wyrażenia zgody na ratyfikację Traktatu dotyczącego przystąpienia Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, http://referendum.pkw.gov.pl/informacje_prasowe/Obwieszczenie_o_wymku_referendum_akcesyjnego.htm
• Orędzie Jana Pawła II do biskupów polskich, Kraków 8 czerwca 1997 r., http://www.ekai.pl
• Orzeczenie w sprawie C-130/75 Vivien Preis gegen Rat der Europäischen Gemainschaften, http://www.europa.eu.int/eur-lex
• Orzeczenie w sprawie C-196/87 Udo Steymann v. Staatssecretaris van Justitie, http://www.europa.eu/inteur-lex
• Orzeczenie w sprawie C-300/84 van Rosmaalen v. Bestuir van de Betrijfsvereinigingen, http://www.europa.eu/inteur-lex
• Oświadczenie biskupa T. Pieronka po spotkaniu z ambasadorem Rolfem Timansem, szefem Biura Komisji Wspólnot Europejskich w Polsce, dn. 6 marca 1999 r., http://www.ekai.pl
• Oświadczenie Episkopatu Polski w sprawie fundamentalnych wartości w Traktacie Unii Europejskiej, Warszawa 21 października 2003 r., http://www.episkopat.pl
• Oświadczenie Konferencji Episkopatu Polski w sprawie przyjętego Traktatu Konstytucyjnego, Warszawa 19 czerwca 2004 r., http://www.episkopat.pl
• Oświadczenie Polskiej Rady Ekumenicznej w sprawie przyjęcia Konstytucji Unii Europejskiej, Warszawa 30 czerwca 2004 r., http://www.pre.pl
• Oświadczenie Prezydium Konferencji Episkopatu Polski w sprawie Preambuły Konstytucji Europejskiej, Warszawa 13 maja 2004 r., http://www.episkopat.pl
• Oświadczenie Rady Synodalnej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej 2000 r., http://www.luteranie.pl/biblioteka
• Papież chce odniesienia do chrześcijaństwa w Konstytucji UE. Przesłanie papieża Jana Pawła II przed modlitwą Anioł Pański, Castel Gandolfo 20 lipca 2003 r., Chrześcijańska Europa, http://www.ekai.pl
• Papież, Nowa Komisja Europejska w duchu zgody. Przemówienie papieża Jana Pawła II na audiencji dla ustępującego szefa KE Romano Prodiego, Watykan 28 października 2004 r., Chrześcijańska Europa, http://www.ekai.pl
• Papież, UE przestrzenią wolności i bezpieczeństwa. Przemówienie papieża Jana Pawła II na audiencji dla uczestników konferencji ministrów spraw wewnętrznych krajów Piętnastki oraz państw wchodzących do niej, Watykan 31 października 2003 r., Chrześcijańska Europa, http://www.ekai.pl
• Pieronek T., Episkopat Polski jednogłośnie za zjednoczeniem z Unią Europejską, "Biuletyn KAI" . 28 listopada 1997.
• "Pod Prąd" 2003, maj.
• Polska Rada Ekumeniczna, http://www.wiara.pl
• Posłanie Wielkanocne Polskiej Rady Ekumenicznej 2004, http://www.pre.pl
• Prodi R., Brak wzmianki o chrześcijaństwie to kłamstwo, http://www.euro.pap.pl
• Projekt Konstytucji z Invocatio Dei, http://www.euro.pap.pl
• Przeciw żelaznej kurtynie. Wywiad z Władyką Jeremiaszem, arcybiskupem wrocławskim i szczecińskim, prezesem Polskiej Rady Ekumenicznej, "Przegląd Prawosławny" 2002, nr 3.
• Przemówienie Ekumenicznego Patriarchy Konstantynopola Bartłomieja I, Bruksela 19 kwietnia 1994 r., http://www.orthodox.pl
• Przemówienie Jana Pawła II do korpusu dyplomatycznego, Watykan 13 stycznia 2004 r., http://www.ekai.pl
• Przemówienie Jana Pawła II do Kurii Rzymskiej, Watykan 22 grudnia 2003 r., http://www.ekai.pl
• Przemówienie papieża Jana Pawła II do Komisji Episkopatów Unii Europejskiej, Watykan 23 lutego 2002 r., http://www.ekai.pl
• Przemówienie papieża Jana Pawła II na audiencji dla uczestników konferencji ministrów spraw wewnętrznych krajów Piętnastki oraz państw wchodzących do niej, Watykan 31 października 2003 r., http://www.ekai.pl
• Przemówienie papieża Jana Pawła II na audiencji dla ustępującego szefa KE Romano Prodiego, Watykan 28 października 2004 r., http://www.ekai.pl
• Przemówienie Jana Pawła II we włoskim parlamencie, Rzym 14 listopada 2002 r., http://www. ekai.pl
• Przemówienie papieża Jana Pawła II wygłoszone do Polaków uczestniczących w pielgrzymce narodowej do Rzymu z okazji 25-lecia pontyfikatu Papieża, Watykan 19 maja 2003 r., http://www.ekai.pl
• Przesłanie V Zjazdu Gnieźnieńskiego "Europa Ducha", http://www.zjazd.eu/teksty
• Przesłanie papieża Jana Pawła II przed modlitwą Anioł Pański, Castel Gandolfo 20 lipca 2003 r., http://www.ekai.pl
• Przesłanie papieża Jana Pawła II z okazji 1200. rocznicy koronacji cesarskiej Karola Wielkiego, adresowane do kard. Antonio Maria Javierre Ortasa, przewodniczącego sesji naukowej z okazji rocznicy koronacji Karola Wielkiego, Watykan 16 grudnia 2000 r., http://www.ekai.pl
• Relacje Kościół-państwo. Wykład Biskupa Białostockiego i Gdańskiego Jakuba, wygłoszony w Centrum Kultury Prawosławnej w Białymstoku w ramach Wszechnicy Kultury Prawosławnej, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2005, nr 1.
• Rozmowa KAI z Ryszardem Czarneckim prezesem ZChN, dn. 2 listopada 1995 r., http://www. ekai.pl
• Słowo Biskupów polskich z okazji przyjęcia Polski do Unii Europejskiej 18 marca 2004 r., Chrześcijańska Europa, http://www.ekai.pl
• Słowo Biskupów w sprawie wejścia Polski do Unii Europejskiej, Chrześcijańska Europa, http://www.ekai.pl
• "Słowo Prawdy" 2003, nr 2, 3, 4, 5.
• Stanowisko Polski na Konferencję Międzyrządową w sprawie projektu Traktatu Konstytucyjnego UE przyjęte na posiedzeniu Rady Ministrów RP, 9 września 2003 r., http://www.ukie.gov.pl
• Stanowisko Polski na Radę Europejską w Salonikach, 10 czerwca 2003 r., http://www.futurum.gov.pl
• Stanowisko w sprawie integracji europejskiej przyjęte podczas wspólnego posiedzenia Konsystorzy Kościołów Ewangelickich w Polsce, Warszawa 4 kwietnia 2003 r., http://www.luteranie.pl
• Statut Konferencji Episkopatu Polski¡ http://www.episkopat.pl/statut
• Statut Polskiej Rady Ekumenicznej, http://www.pre.pl
• Statut. Strażnica - Towarzystwo Biblijne i Traktatowe - Zarejestrowany Związek Wyznania Świadków Jehowy w Polsce, http://www.racjonalista.pl/xpliki/statut_sw_jehowy.pdf
• System interaktywnych map ludnościowych Polski, Europy, świata, http://www.geo.ar.wroc.pl/GC/
• Szurman T., Czy chrześcijanin może angażować się w życie społeczne i polityczne?, "Ewangelik" 2003, nr 2.
• Szurman T., Kościoły ewangelickie w Polsce wobec integracji europejskiej, "Ewangelik" 2003, nr 2.
• Światowa Rada Kościołów, Europie grożą podziały religijne i etniczne, http://www.euro.pap.pl
• To nie dostoinstwo, to podwig. Wywiad z biskupem białostocko-gdańskim Jakubem, "Przegląd Prawosławny" 2002, nr 5.
• Traktat o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej, http://www.ukie.gov.pl
• Traktat o Unii Europejskiej, Maastricht 7 lutego 1992 r., http://www.ukie.gov.pl
• Traktat ustanawiający Konstytucję dla Europy, Rzym 29 października 2004 r., http://www. ukie.gov.pl
• Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską. Tekst skonsolidowany, http://www.ukie.gov.pl
• Traktat z Amsterdamu, zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty Ustanawiające Wspólnoty Europejskie i niektóre związane z nimi akty, Amsterdam 2 października 1997 r. Akt Końcowy. III. Deklaracje przyjęte przez Konferencję. 11. Deklaracja w sprawie statusu Kościołów i Wspólnot Światopoglądowych, http://www.eur-lex.europa.eu
• Traktat z Lizbony zmieniający Traktat o Unii Europejskiej i Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską i niektóre związane z nimi akty, Lizbona 13 grudnia 2007 r., http://www.eur-lex.europa.eu
• Traktat z Nicei, zmieniający Traktat o Unii Europejskiej, Traktaty ustanawiające Wspólnoty Europejskie i niektóre związane z nimi akty, Nicea 26 lutego 2001 r., http://www.ukie.gov.pl
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (Dz.U. Nr 29, poz. 155).
• Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 29, poz. 155).
• Ustawa z dnia 13 maja 1991 r., o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. Nr 66, poz. 287).
• Ustawa z dnia 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. Nr 68, poz. 623).
• Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o uregulowaniu stanu prawnego niektórych nieruchomości pozostających we władaniu Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego (Dz.U. z 2010 r. Nr 7, poz. 43).
• Watykan, Giscard neguje chrześcijańską historię Europy, http://www.euro.pap.com.pl
• Watykan, Papież: wartości chrześcijańskie ważne dla jedności Europy, http://www.euro.pap
• Wizyta delegacji episkopatu Polski w instytucjach Unii Europejskiej Bruksela 5-6 listopada 1997 r., "Przegląd Powszechny" 1998, nr 7-8.
• W służbie Cerkwi. Wywiad ze zwierzchnikiem PAKP, Jego Eminencją, Wielce błogosławionym Sawą, Metropolitą Warszawy i całej Polski, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2003, nr 4.
• Wspólna Europa. Stanowisko Synodu Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej wobec procesu integracyjnego w Europie, Warszawa 19 marca 2000 r., http://www. luteranie.pl/biblioteka
• Wspólne słowo polskich i niemieckich biskupów z okazji 30 rocznicy wymiany listów 1965-1995, "Społeczeństwo" 1995, nr 4.
• Wspólny komunikat Komisji ds. Dialogu Między Episkopatem Polski z Polską Radą Ekumeniczną, Warszawa 30 kwietnia 2003 r., http://www.pre.pl
• Wystąpienie arcybiskupa Wrocławia i Szczecina Jeremiasza na V Zjeździe Gnieźnieńskim, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2004, nr 5.
• Wyznaczono płaszczyzny współpracy - konferencja zwierzchników Kościołów mniejszościowych Europy, http://www.luteranie.pl/biblioteka
• Adamczuk L., Gudaszewski G., Wyznania religijne, stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 1993-1996, Warszawa 1997.
• Adamczuk L., Gudaszewski G., Wyznania religijne, stowarzyszenia narodowościowe i etniczne w Polsce 2000-2002, Warszawa 2003.
• Administracja, http://www.orthodox.pl
• Akty prawa wyznaniowego powszechnie obowiązującego w Polsce. Katedra Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego, http://ww.law.uj.edu.pl/kpkiw
• Baczyński A., Uroczystości imieninowe Jego Eminencji metropolity Sawy, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2004, nr 2.
• Bajeński A., Stanowisko Aliansu Ewangelicznego, (w:) Polska w Unii Europejskiej a stosunki wyznaniowe. Konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Kultury Europejskiej SEC i Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM, Warszawa 31 maja 2004 r., http://www.racjonalista.pl
• Barcz J. (red.), Konferencja Międzyrządowa 2000. Główne problemy z polskiego punktu widzenia - wraz z wyborem dokumentów, Warszawa 2000.
• Barcz J. (red.), Przyszły Traktat Konstytucyjny. Zagadnienia prawno-polityczne, instytucjonalne i proces decyzyjny w UE, Warszawa 2004.
• Barcz J., Traktat z Nicei. Zagadnienia prawne i instytucjonalne, Warszawa 2003.
• Barcz J., Kuźniar R., Machińska H., Popowski N. (red.), Traktat z Nicei. Wnioski dla Polski, Warszawa 2001.
• Barszczewski G., Wizyta arcybiskupa Jeremiasza w Belgii, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2004, nr 12.
• Banaszkiewicz A., Wolność wyznania i zakaz dyskryminacji z przyczyn religijnych w wiążących Polskę wielostronnych umowach międzynarodowych, (w:) Kościoły i związki wyznaniowe w stosunkach międzynarodowych, T. Dębowski (red.), Wrocław 2003.
• Bendza M., Prawosławna wizja zjednoczenia Europy i dialogu kultur, "Magazyn Teologiczny "Semper Reformanda"" 23 lutego 2007, http://www.magazyn.ekumenizm.pl
• Beyme K. von, Współczesne teorie polityczne, Warszawa 2005.
• Bołtryk M., Synagoga to czy meczet, "Przegląd Prawosławny" 2003, nr 2.
• Bołtryk M., Wiary sprzedawać nie wolno, "Przegląd Prawosławny" 2003, nr 2.
• Brożyniak R., Struktura wyznaniowa rozszerzonej Unii Europejskiej, (w:) Polska w Unii Europejskiej a stosunki wyznaniowe. Konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Kultury Europejskiej SEC i Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM, Warszawa 31 maja 2004 r., http://www.racjonalista.pl
• Bruncz D., Rola Kościołów ewangelickich w procesie pojednania i integracji europejskiej, "Magazyn Teologiczny 'Semper Reformanda'" 8 kwietnia 2003, http://www.magazyn.ekumenizm.pl
• Busłowski A., Wykłady arcybiskupa Jeremiasza na Wszechnicy Kultury Prawosławnej, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2004, nr 1.
• Charakterystyka mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, http://www.mswia.gov.pl
• Cywiński B., Fikcja jednej Europy, "Rzeczpospolita" 22-23 maja 2004.
• Cywiński P.M.A., Zagadnienia kulturowe, (w:) Kościół wobec integracji europejskiej, J. Grosfeld (red.), Warszawa 1996.
• Czykwin E., Czas pokaże, "Przegląd Prawosławny" 2003, nr 7.
• Czykwin E., Czy Strasburg musi zastępować polskie władze?, "Przegląd Prawosławny" 2003, nr 12.
• Czykwin E., Czy wykorzystamy szansę z Unią, "Przegląd Prawosławny" 2003, nr 1.
• Debata: Czy projekt Konstytucji zadowala Kościół? Chrześcijańska Europa, http://www.ekai.pl
• Dębowski T. (red.), Kościoły i związki wyznaniowe w stosunkach międzynarodowych, Wrocław 2003.
• Dębowski T. (red.), Świat, polityka, religie u progu XXI wieku, Wrocław 2006.
• Dębowski T., Zarys myśli społecznej Kościołów protestanckich w Polsce w latach 1945-1995, Wrocław 2002.
• Dębowski T., "Zwiastun Ewangeliczny" wobec państwa nazistowskiego w latach 1933-1939, (w:) Problemy międzynarodowe w doktrynach społecznych wielkich religii, T. Dębowski (red.), Wrocław 2004.
• Diecezje, http://www.lueranie.pl
• Doliwa-Klepacki Z., Integracja europejska z uczestnictwem Polski w Unii Europejskiej i Konstytucją dla Europy, Białystok 2005.
• Dominik H., Pan Bóg i konstytucja, "Zwiastun Ewangelicki" 2004, nr 10.
• Dulles A., Models of the Church, New York 1974.
• Duszpasterstwa, http://www.luteranie.pl
• Drzonek M., Kościół katolicki w Polsce a integracja europejska, (w:) Unia Europejska. Stosunki między Polską a Unią Europejską. Negocjacje akcesyjne. Procedura i przebieg, J. Ruszkowski (red.), Szczecin 2002.
• Encyklopedia Powszechna PWN, http://www.encyklopedia.pwn.pl
• Ewangelickie Kościoły, (w:) Religia. Encyklopedia PWN, T. Gadacz, B. Milerski (red.), Warszawa 2001.
• Gadacz T., Milerski B. (red.), Religia. Encyklopedia PWN, Warszawa 2001.
• Gelles K., Niemieccy protestanci wobec narodowego socjalizmu, (w:) Problemy międzynarodowe w doktrynach społecznych wielkich religii, T. Dębowski (red.), Wrocław 2004.
• Goryńska-Bittner B., Stępień J., Znaczenie tożsamości narodowej w procesie integracji europejskiej, Poznań 1998.
• Gowin J., Kościół po komunizmie, Kraków 1995.
• Gowin J., Kościół w czasach wolności 1989-1995, Kraków 1999.
• Graczyk R., Nowa twarz Kościoła, (w:) Polski Kościół, polska demokracja, R. Graczyk (red.), Kraków 1999.
• Hauptman J., Ewangelicyzm a polska kultura polityczna, "Słowo i Myśl" 1994, nr 11.
• Hintz M., Aspekty społeczne i teologiczne bycia we wspólnej Europie, http://www.luteranie.pl/edw/etyka
• Hintz M., Etyka ewangelicka i jej wymiar eklezjalny. Studium historyczno-systematyczne, Warszawa 2007.
• Hintz M., Protestancka refleksja nad procesem integracji Europy, http://www.luteranie.pl/biblioteka
• Hoffner J., Chrześcijańska nauka społeczna, Kraków 1993.
• Huntington S., Kim jesteśmy? Wyzwania dla amerykańskiej tożsamości narodowej, Kraków 2007.
• Huntington S., Zderzenie cywilizacji i nowy kształt ładu światowego, Warszawa 2003.
• Informator o Kościołach w Unii Europejskiej 2004, http://www.cie.gov.pl
• Inne wyznania wobec Unii Europejskiej. Prawosławie, http://www.opoka.org/biblioteka
• Jackowska N., Kościół katolicki w Polsce wobec integracji europejskiej, Poznań-Gniezno 2003.
• Janowska J. (red.), Ewangelicy warszawscy w walce o niepodległość Polski 1939-45. Słownik biograficzny, Warszawa 2007.
• Jasińska-Kania A., Marody M. (red.), Poles among Europeans, Warszawa 2004.
• Jasiński F,, Karta praw podstawowych Unii Europejskiej, Warszawa 2003.
• Juros H., Europejskie dylematy i paradygmaty, Warszawa 2003.
• Juros H., Klauzula o Kościołach w układzie Maastricht II, (w:) Europa i Kościół, H. Juros (red.), Warszawa 1997.
• Kaniewski S., Kowalczyk K., Kościół wobec integracji europejskiej. Raport z badań, Szczecin 2002.
• Karski K., Kościoły a jedność Europy, "Studia i Dokumenty Ekumeniczne" 1999, nr 2.
• Klinger M., Bizancjum w Brukseli, http://www.portalwiara.pl
• Kłoczowski J.A., Katolicyzm "otwarty" i jego wrogowie, "Znak" 1993, nr 8.
• Kojło J., Prawosławna perspektywa Unii Europejskiej, "Nad Buhom i Narwoju" 2003, nr 5.
• Kościoły i wyznania w Unii Europejskiej, http://www-e.kai.pl
• Kościół Ewangelicko-Augsburski w Rzeczypospolitej Polskiej, http://www.luteranie.pl
• Kowalczyk D., Między dogmatem a herezją, Warszawa 2003.
• Kowalczyk K., Miejsce i rola Polski w zjednoczonej Europie w nauczaniu Jana Pawła II, (w:) Kościół wobec integracji europejskiej. Raport z badań, S. Kaniewski, K. Kowalczyk (red.), Szczecin 2002.
• Krauz-Mozer B., Teorie polityki, Warszawa 2005.
• Królewicz C., Społeczny wymiar integracji europejskiej, http://www.luteranie.pl/biblioteka
• Krukowski J., Konkordaty współczesne: doktryna, teksty (1964-1994), Warszawa 1995.
• Krukowski J., Polskie prawo wyznaniowe, Warszawa 2006.
• Krzyszczuk S., List do prezydenta Kwaśniewskiego, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2004, nr 3.
• Kusztal A., Prawosławie wobec procesów integracji europejskiej i problematyki statusu Kościołów w prawie Unii Europejskiej, (w:) Wspólnoty chrześcijańskie w państwach byłego ZSRR - perspektywa dwudziestolecia, M. Mróz, T. Dębowski (red.), Wrocław 2006.
• Kusztal A., Wpływ myśli chrześcijańskiej na idee integracji europejskiej oraz postnicejski proces reform Unii Europejskiej w latach 2000-2004, (w:) Świat, polityka, religie u progu XXI wieku, T. Dębowski (red.), Wrocław 2006.
• Leksykon pojęć teologicznych i kościelnych, http://www.opoka.org.pl
• Lempa F., Stanowisko Kościoła Katolickiego wobec Unii Europejskiej (wymiar uniwersalny). Ewolucja stanowiska Kościoła Katolickiego w Polsce wobec Unii Europejskiej, (w:) Polska w Unii Europejskiej a stosunki wyznaniowe. Konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Kultury Europejskiej SEC i Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM, Warszawa 31 maja 2004 r., http://www.racjonalista.pl
• L'Ortodossia nella nuova Europa. Dinamiche storiche e prospettwe, Roma 2003.
• Łyko Z., Stanowisko Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, (w:) Polska w Unii Europejskiej a stosunki wyznaniowe. Konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Kultury Europejskiej SEC i Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM, Warszawa 31 maja 2004 r., http://www.racjonalista.pl
• Łyżwa P., Myśl polityczna chrześcijańskiej demokracji w III RP, Wrocław 2003.
• Mandes S., Forms of Religiousness in Polish Society, (w:) Poles among Europeans, A. Jasińska-Kania i M. Marody (red.), Warszawa 2004.
• Markiewicz S., Protestantyzm, Warszawa 1982.
• Marsh D., Stoker G., Teorie i metody w naukach politycznych, Kraków 2006.
• Marszałek A. (red.), Integracja europejska, Warszawa 2004.
• Matwiejuk J., Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny a integracja europejska, (w:) Polska w Unii Europejskiej a stosunki wyznaniowe. Konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Kultury Europejskiej SEC i Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM, Warszawa 31 maja 2004 r., http://www.racjonalista.pl
• Mezglewski A., Misztal H., Stawisz P., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2006.
• Milerski B., Z nadzieją wobec integracji europejskiej, "Ewangelik" 2003, nr 2.
• Millon-Delsol Ch., Zasada pomocniczości, Kraków 1995.
• Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji. Wyznania religijne i mniejszości narodowe. Wyznania religijne, http://www.mswia.gov.pl
• Misijuk W., Fińska recepta, "Przegląd Prawosławny" 2003, nr 2.
• Nasze Zycie - luteranie w Polsce, Bielsko-Biała 2007.
• Nowik H., Klauzula kościelna w Konstytucji Unii Europejskiej wobec upomnień Jana Pawła II Ecclesia in Europa, "Nowy Przegląd Wszechpolski" 2003, nr 7-8.
• Ostromęcki A., Nauczanie papieskie a wspólna Europa, (w:) Kościół wobec integracji europejskiej. Raport z badań, S. Kaniewski, K. Kowalczyk (red.), Szczecin 2002.
• Paprocki H., Prawosławie w UE, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2000, nr 5.
• Pietrzak M., Prawo wyznaniowe, Warszawa 2005.
• Pietrzak M., Regulacje prawne stosunków wyznaniowych w Polsce wobec standardów UE, (w:) Polska w Unii Europejskiej a stosunki wyznaniowe. Konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Kultury Europejskiej SEC i Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM, Warszawa 31 maja 2004 r., http://www.racjonalista.pl
• Piwowarski W. (red.), Słownik katolickiej nauki społecznej, Warszawa 1993.
• Planavova-Latanowicz J., Trybunał Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich i ochrona praw podstawowych, Warszawa 2000.
• Podział administracyjny, http://www.orthodox.bialystok.pl
• Pojęcie Kościołów, związków wyznaniowych i podmiotów wyznaniowych w Unii Europejskiej. Katedra Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego, http://www.law.uj.edu.pl/users/kpkiw/materialy.htm
• Porozumienie luterańskie: Polska-Szwecja oraz okręg kościelny An der Agger - diecezja cieszyńska. Braterstwo w wierze, w praktyce, czyli nowe partnerstwo lokalnych Kościołów, http:// www.luteranie.pl/biblioteka
• Prawosławie, http://www.dziedzictwo.ekai.pl
• Pytanie o Boga, wiarę i religię w Europejskiej Konstytucji. Materiały z konferencji Centrum Stosunków Międzynarodowych, zorganizowanej we współpracy z Fundacją Konrada Adenauera, Warszawa 22 stycznia 2003 r., B. Nowak (red.), http://www.csm.org.pl
• Radziukiewicz A., Jak sięgać po europejskie pieniądze?, "Przegląd Prawosławny" 2004, nr 5.
• Robbers G., Nie trzeba obawiać się wolności religii, ale o nią dbać, http://www.euro.pap.pl
• Robbers G., Państwo i Kościół w Unii Europejskiej, (w:) Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, G. Robbers (red.), Wrocław 2007.
• Rydzanicz A., Cerkiew we współczesnej Europie, "Przegląd Prawosławny" 2006, nr 2.
• Rynkowski M., Państwo i Kościół w Polsce, (w:) Państwo i Kościół w krajach Unii Europejskiej, G. Robbers (red.), Wrocław 2007.
• Rynkowski M., Status prawny Kościołów i związków wyznaniowych w Unii Europejskiej Warszawa 2004.
• Rynkowski M., Stosunki między Unią Europejską (Wspólnotami Europejskimi) a Kościołami związkami wyznaniowymi i organizacjami kościelnymi, ze szczególnym uwzględnieniem COMECE - Komisji Episkopatów Wspólnoty Europejskiej, (w:) Kościoły i związki wyznaniowe w stosunkach międzynarodowych, T. Dębowski (red.), Wrocław 2003.
• Słowiński S., Zenderowski R., Europa drogą Kościoła. Jan Paweł II o Europie i europejskości, Wrocław 2003.
• Sołowiej M., Prawosławie w krajach Unii Europejskiej, "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2003, nr 7.
• Sołowiej M., Wykład ks. dr Henryka Paprockiego pt. "Prawosławie w krajach UE" w ramach Wszechnicy Kultury Prawosławnej dn. 19.05.2003 r., "Wiadomości Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego" 2003, nr 7.
• Sowula S., Katka K., Kościół zarabia na Unii, "Gazeta Wyborcza" 31 marca 2005.
• Stosunek państwa do Kościołów w krajach Unii Europejskiej. Katedra Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego, http://ww.law.uj.edu.pl/users/kpkiw/materialy
• Stosunek Unii Europejskiej do religii i Kościołów. Katedra Prawa Kościelnego i Wyznaniowego Uniwersytetu Jagiellońskiego, http://www.law.uj.edu.pl/users/kpkiw/UE-ogolne.doc
• Such J., Wymiary integracji europejskiej a poczucie tożsamości Europejczyka, (w:) Współczesna Europa w poszukiwaniu swej tożsamości, Z. Drozdowicz (red.), Poznań 2003.
• Szczepankiewicz-Battek J., Kościoły protestanckie i ich rola społeczno-kulturowa, Wrocław 2005.
• Szturc J., Ewangelicy w Polsce. Słownik biograficzny XVI-XX w., Bielsko-Biała 1998.
• Szymanek J., Sytuacja wyznaniowa we współczesnej Polsce, (w:) Polska w Unii Europejskiej a stosunki wyznaniowe. Konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Kultury Europejskiej SEC i Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM, Warszawa 31 maja 2004 r., http://www.racjonalista.pl
• Świadkowie Jehowy, (w:) Religia. Encyklopedia PWN, T. Gadacz, B. Milerski (red.), Warszawa 2001.
• Świątynie diecezji wrocławskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Filiał i kaplica w Żaganiu, http://www.Iuteranie.pl/diec.wrocławska
• Tischner J., Cienie przeszłości, czyli wiara w świecie napiętnowanym komunizmem, (w:) Religie i Kościoły w społeczeństwach postkomunistycznych, I. Borowik, A. Szyjewski (red.), Kraków 1993.
• Tokarczyk A., Ewangelicy polscy, Warszawa 1988.
• Traktat z Nicei - polski punki widzenia, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 15 lutego 2001 r., http://www.schuman.org.pl
• Umińska-Woroniecka A., Stosunki dyplomatyczne RP ze Stolicą Apostolską w latach dziewięćdziesiątych, (w:) Kościoły i związki wyznaniowe w stosunkach międzynarodowych, T. Dębowski (red.), Wrocław 2003.
• Uruszczak W., Zarzycki Z., Prawo wyznaniowe - opracowanie, Warszawa 2003.
• Vignone J., Cele Unii Europejskiej a rola Kościoła, "Przegląd Powszechny" 1998, nr 7-8.
• Weber M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Lublin 1994.
• Wróbel I., Wspólne dziedzictwo religijne jako podstawa aksjologiczna Unii Europejskiej - spór o preambułę traktatu konstytucyjnego, (w:) Problemy międzynarodowe w doktrynach społecznych wielkich religii, T. Dębowski (red.), Wrocław 2004.
• Wróbel I., Zasada wolności wyznania oraz status Kościołów i związków wyznaniowych w prawie UE, (w:) Problemy międzynarodowe w doktrynach społecznych wielkich religii, T. Dębowski (red.), Wrocław 2004.
• Wycisło J., Chrześcijańska nauka społeczna, elementem kształtującym systemy gospodarcze, "Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne" 1998, nr 31.
• Zbliżenia, "Zwiastun Ewangelicki" 2007, nr 18.
• Zieliński T.J., Stanowisko Kościołów protestanckich, (w:) Polska w Unii Europejskiej a stosunki wyznaniowe. Konferencja naukowa zorganizowana przez Stowarzyszenie Kultury Europejskiej SEC i Stowarzyszenie na rzecz Państwa Neutralnego Światopoglądowo NEUTRUM, Warszawa 31 maja 2004 r., http://www.racjonalista.pl