Kalecki a Beveridge - dwa programy zatrudnienia z czasów II wojny światowej

• Autorzy: Dariusz Grzybek
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Okres wielkiego kryzysu przyczynił się do wzrostu znaczenia problemów zatrudnienia w myśli ekonomicznej głównego nurtu. W szczególny sposób zajmowały one ekonomistów podczas II wojny światowej. W zgodzie z deklaracjami rządów uznali oni zapewnienie pełnego zatrudnienia za najważniejszy z celów społecznych w powojennym świecie. Najpełniejsze plany wprowadzenia pełnego zatrudnienia przedstawili wówczas Michał Kalecki i William Henry Beveridge. Ich prace wykazują daleko posuniętą zgodność co do celów i metod, mimo że obaj uczeni mocno się różnili w sferze filozofii politycznej. Beveridge jest przykładem liberała, bardziej myśliciela społecznego niż ekonomisty, który nawrócony na nową makroekonomię porzuca przekonania wolnorynkowe, ufając jednak, że w nowej sytuacji zachowane zostaną fundamentalne wolności jednostek. Kalecki, ekonomista skrywający za suchością stylu zdecydowane poglądy społeczne, pozostawał w okresie wojny egalitarystą silnie inspirowanym przez myśl marksowską, przekonanym o stagnacyjnych tendencjach kapitalizmu. Różnice filozofii politycznej i społecznej obu autorów nie przeszkodziły im dojść do sformułowania bardzo podobnych zaleceń praktycznych. Wynikało to przede wszystkim z akceptacji tego samego typu teorii makroekonomicznej, a w niemałym stopniu także z podobnej oceny ówczesnej sytuacji, Kalecki i Beveridge stwierdzali zgodnie, że doświadczenia okresu wojny pokazały w praktyce możliwość pełnego zatrudnienia. W sferze teorii ekonomicznej myśl Beveridge'a wydaje się próbą wyciągnięcia wniosków z doktryny Keynesa, wspartej ideami jego kolegów z Cambridge (Robinson, Kahn, Kaldor), a także ideami Kaleckiego i jego kolegów z Oxfordzkiego Instytutu Statystyki, przy czym, o ile Beveridge był dość ogólnikowy i eklektyczny, Kalecki posługiwał się w analizie kwestii pełnego zatrudnienia swoją własną wizją funkcjonowania gospodarki kapitalistycznej wyłożoną w 1939 roku w Essays in the Theory of Economic Fluctuation. Gdy idzie o metody, obaj w ogromnym stopniu polegali na zakładanej, mniej lub bardziej jawnie, sprawności państwa, które miało w szerokim zakresie regulować gospodarkę, podejmować decyzje alokacyjne i redystrybucyjne. Zakres obowiązków, jakie Kalecki i Beveridge gotowi byli nałożyć na państwo sprawia, że oba programy mają specyficzny posmak projektów typowych dla gospodarki wojennej. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Teoria ekonomii; Przegląd dorobku naukowego; Teoria zatrudnienia

EN

Economic theory; Overview of scientific achievements; Employment theory

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2006
• Tom: Twórczość naukowa Michała Kaleckiego i jej znaczenie w teorii ekonomii
• Strony: 193--218

Twórcy

autor

Dariusz Grzybek

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• Beveridge W.H.: Full Employment in a Free Society. Allen & Unwin, London 1944.
• Blaug M.: Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2000.
• Faszyzmy europejskie (1922-1945) w oczach współczesnych i historyków. Wybór i wstęp J.W. Borejsza. Czytelnik, Warszawa 1979.
• Kalecki M.: Czy możliwe jest "kapitalistyczne" wyjście z kryzysu? (1932). W: Idem.: Dzieła. Kapitalizm. Koniunktura i zatrudnienie. Tom 1. Przypisy i redakcja J. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1979.
• Kalecki M.: Teoria cyklu koniunkturalnego (1937). W: Idem: Dzieła. Kapitalizm. Koniunktura i zatrudnienie. Tom 1. Przypisy i redakcja J. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1979.
• Kalecki Michał: Polityczne aspekty pełnego zatrudnienia (1943). W: Idem: Dzieła. Kapitalizm. Koniunktura i zatrudnienie. Tom 1. Przypisy i redakcja J. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1979.
• Kalecki M.: Trzy drogi do pełnego zatrudnienia (1944). W: Idem: Dzieła. Kapitalizm. Koniunktura i zatrudnienie. Tom 1. Przypisy i redakcja J. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1979.
• Kalecki M.: Pełne zatrudnienie przez pobudzanie prywatnych inwestycji? (1945). W: Idem: Dzieła. Kapitalizm. Koniunktura i zatrudnienie. Tom 1. Przypisy i redakcja I. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1979.
• Kalecki M.: Twierdzenie o postępie technicznym (1941). W: Idem: Dzieła. Kapitalizm. Dynamika gospodarcza. Tom 2. Przypisy i redakcja I. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1980.
• Kalecki M.: Cykl koniunkturalny a trend (1943). W: Idem: Dzieła. Kapitalizm. Dynamika gospodarcza. Tom 2. Przypisy i redakcja J. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1980.
• Kalecki M.: Uwagi o "reformie przełomowej" (1971). W: Idem: Dzieła. Kapitalizm. Dynamika gospodarcza. Tom 2. Przypisy i redakcja I. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1980.
• Kalecki M.: Eksperyment niemiecki (1935). W: Idem: Dzieła. Analizy gospodarcze. Miscellanea. Tom 6. Przypisy i redakcja J. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1988.
• Kalecki M.: Czym jest inflacja? (1941). W: Idem: Dzieła. Analizy gospodarcze. Miscellanea. Tom 6. Przypisy i redakcja J. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1988.
• Kalecki M.: Przedłożenie rządowe o polityce zatrudnienia (1944). W: Idem: Dzieła. Analizy gospodarcze. Miscellanea. Tom 6. Przypisy i redakcja J. Osiatyński. PAN-PWE, Warszawa 1988.
• Keynes J.M.: Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003.
• Keynes J.M.: Zmierzch leseferyzmu. "Res Publica Nova" 2004, nr 4.
• Kwiatkowski E.: Bezrobocie. Podstawy teoretyczne. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Laidler D.: Fabricating the Keynesian Revolution. Studies of the Inter-war Literature on Money, the Cycle, and Unemployment. Cambridge University Press, Cambridge 1999.
• Lipiński E.: Michal Kalecki. In: Pioneers in Economics. Michal Kalecki (1899-1970). Vol. 39. Ed. M. Blaug. Edward Elgar, London 1992.
• Robinson J.: Szkice o ekonomii marksowskiej. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1960.
• Robinson J.: Michal Kalecki on the Economics of Capitalism. In: Pioneers in Economics. Michal Kalecki (1899-1970). Vol. 39. Ed. M. Blaug. Edward Elgar, London 1992.
• Snowdon B., Vane H., Wynarczyk P.: Współczesne nurty teorii makroekonomii. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.
• Snowdon B., Vane H.: Rozmowy z wybitnymi ekonomistami. PTE & Bellona, Warszawa 2003.