Rola handlu zagranicznego w doktrynie polskiego merkantylizmu

• Autorzy: Renata Pęciak
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Poglądy polskich merkantylistów dotyczące roli handlu zagranicznego nie różniły się od poglądów przyjętych przez merkantylistów innych krajów. Wyraźna była ewolucja polskich merkantylistów od bulionizmu do koncepcji merkantylizmu właściwego. Polityka państwa według merkantylistów powinna zmierzać do zapewnienia państwu dodatniego bilansu handlowego. Był to, zdaniem merkantylistów, również polskich, jedyny sposób na powiększenie ilości pieniądza w gospodarce, która nie posiadała własnych kruszców, a także na pomnażanie bogactwa własnego kraju. Inne jednak działania były zalecane przez bulionizm, inne przez merkantylizm właściwy. Bulioniści proponowali metody administracyjne, przede wszystkim poprzez ograniczanie odpływu pieniądza z kraju, stąd zakaz wywozu kruszców za granicę. Proponowano również ograniczenie importu różnymi środkami administracyjnymi. Wraz z rozwojem gospodarek i zmianami zachodzącymi zarówno w systemie społeczno-gospodarczym, jak i świadomości myślicieli, coraz większą uwagę przywiązywano nie do metod administracyjnych, ale do środków ekonomicznych. Zaobserwowano, że administracyjne ograniczanie importu może działać ze szkodą dla gospodarki, ponieważ importowane były również towary niezbędne, których gospodarka rodzima nie produkowała. Krystalizowało się nowe ujęcie dodatniego bilansu handlowego realizowane nie poprzez ograniczanie importu, lecz promowanie i rozwój eksportu. Teoretycy merkantylizmu właściwego za podstawowe środki przyspieszenia rozwoju gospodarczego i osiągnięcia dodatniego bilansu płatniczego uznawali rozwój przemysłu, zwłaszcza gałęzi eksportowych. Zadaniem państwa było przyspieszenie i ułatwienie tego rozwoju poprzez politykę protekcjonizmu celnego, nakładanie wysokich ceł na towary importowane czy zwalnianie z ceł towarów eksportowanych rodzimej produkcji. Zalecano zakładanie manufaktur przez państwo, rozwijanie produkcji przemysłowej, rozwijanie sieci dróg lądowych i wodnych warunkujących szybki rozwój handlu i całej gospodarki. (fragment tekstu)

Słowa kluczowe

PL

Historia myśli ekonomicznej; Merkantylizm; Handel zagraniczny

EN

History of economic thought; Mercantilism; Foreign trade

• Czasopismo: Prace Naukowe / Akademia Ekonomiczna w Katowicach
• Rocznik: 2006
• Tom: Problemy ekonomiczne polskiego merkantylizmu
• Strony: 123--143

Twórcy

autor

Renata Pęciak

• Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach

Bibliografia

• Lipiński E.: Historia polskiej myśli ekonomicznej do końca XVIII wieku. Wrocław 1975.
• Górski J.: Zarys historii ekonomii politycznej. Warszawa 1984.
• Merkantylistyczna myśl ekonomiczna w Polsce XVI i XVII wieku. Wybór pism. Wyboru dokonali J. Górski i E. Lipiński. Warszawa 1958.
• Merkantylizm i początki szkoły klasycznej. Wybór pism ekonomicznych XVI i XVII wieku. Wyboru dokonał E. Lipiński. Kraków 1958.
• Lipiński E.: Rozwój myśli ekonomicznej. Łódź-Warszawa 1957.
• Lipiński E.: Studia nad historią polskiej myśli ekonomicznej. Warszawa 1956.
• Frycz Modrzewski A.: O naprawie Rzeczypospolitej. Dzieła wszystkie. Warszawa 1953.
• Romanow Z.: Merkantylistyczne doktryny ekonomiczne w polityce gospodarczej państwa. Poznań 1992.
• Górski J., Lipiński E.: Merkantylistyczna myśl ekonomiczna w Polsce XVI i XVII wieku. Wybór pism. Warszawa 1958.