Wiejski kapitał społeczny we współczesnej Polsce : przegląd badań i uwagi metodyczne

• Autorzy: Maria Bednarek-Szczepańska

Warianty tytułu

Rural Social Capital in Contemporary Poland : Research Review and Methodological Comments

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule dokonano krytycznego przeglądu podejść badawczych, wyników badań i poglądów na temat kapitału społecznego, a także związanej z nim aktywności społecznej i obywatelskiej na polskiej wsi. Zestawiono wyniki badań realizowanych różnymi metodami przez przedstawicieli różnych dyscyplin naukowych, w tym wyniki ogólnopolskich sondaży. Dokonano krytycznej analizy wybranych mierników kapitału społecznego i aktywności społecznej stosowanych w badaniach bazujących na danych statystycznych. (abstrakt oryginalny)

EN

The article presents a critical review of research approaches, study results and views on social capital, as well as the related social and civic activity in Poland's rural areas. The results of studies carried out applying diverse methods by representatives of various scientific disciplines, including the results of nationwide surveys have been compiled and commented. The article contains a critical analysis of selected measures of social capital and social activity used in the studies basing on statistical data, especially in the context of urban-rural comparison. The need for a greater number of qualitative research on social capital of Poland's rural areas, in particular communities has been emphasized. Such studies will allow for identification of mechanisms of capitalizing social resources, the actual (rather than statistical) relationship between the functioning of interpersonal bonds and various aspects of local development. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Kapitał społeczny; Wieś; Społeczeństwo obywatelskie; Obszary wiejskie; Socjologia wsi; Badania społeczno-ekonomiczne

EN

Social capital; Village; Civic society; Rural areas; Rural sociology; Socio-economic research

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2013
• Numer: nr 13 Koncepcje i problemy badawcze w geografii wsi
• Strony: 19--40

Twórcy

autor

Maria Bednarek-Szczepańska

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Aktywność Polaków w organizacjach obywatelskich w latach 1998-2010, 2010, CBOS, Warszawa.
• Bański J., Czapiewski K., 2009, Obszary o znaczącym endogenicznym potencjale rozwojowym [w:] Bański J. (red.), Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku, Studia Obszarów Wiejskich, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Bański J., Mazur M., 2009, Identyfikacja obszarów o silnej koncentracji problemów społecznych [w:] Bański J. (red.), Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku, Studia Obszarów Wiejskich, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Bartkowski J., 2007, Kapitał społeczny i jego oddziaływanie na rozwój w ujęciu socjologicznym [w:] Herbst M. (red.), Kapitał ludzki i kapitał społeczny a rozwój regionalny, Scholar, Warszawa.
• Będzik B., 2008, Bariery i możliwości generowania kapitału społecznego na obszarach wiejskich w Polsce, "Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia", 7 (4), SGGW, Warszawa.
• Będzik B., 2012, Kapitał społeczny w warunkach zmieniającej się koniunktury, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 14, 1.
• Bourdieu P., 1986, The Forms of Capital [w:] Richardson J.G. (red.), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Capital, Greenwood Press, New York.
• Bukraba-Rylska I., 2003, Stare i nowe dylematy socjologa i inne szkice, IRWiR PAN, Warszawa.
• Bukraba-Rylska I., 2008a, Socjologia wsi polskiej, PWN, Warszawa.
• Bukraba-Rylska I., 2008b, Kapitał społeczny i kulturowy polskiej wsi a rozumienie transformacji [w:] Kłodziński M. (red.), Wyzwania przed obszarami wiejskimi i rolnictwem w perspektywie lat 2014-2020, IRWiR PAN, Warszawa.
• Bukraba-Rylska I., 2010, Socjologiczne tematy, socjologiczne interpretacje. Wybór artykułów z lat 2009-2010,Warszawa.
• Czapiński J., 2006, Polska - państwo bez społeczeństwa, "Nauka", 1.
• Czy Polacy są społecznikami? Komunikat z badań, 2004, CBOS, Warszawa.
• Czy Polacy mają predyspozycje do pracy społecznej na rzecz swojej społeczności? Komunikat z badań, 2008, CBOS, Warszawa.
• Diagnoza Społeczna, 2000, 2003, 2005, 2007, 2009, Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania, Rada Monitoringu Społecznego, Warszawa.
• Działalność społeczna Polaków, 2010, CBOS, Warszawa.
• Działek J., 2009, Social Capital and Economic Growth in Polish Regions, referat prezentowany na konferencji "Civil society, social capital and economic development", Stockholm, 03-04.IX.2009.
• Działek J., 2011, Kapitał społeczny - ujęcie teoretyczne i praktyka badawcza, "Studia Regionalne i Lokalne", 3 (45).
• Ekiert G., Kubik J., 1999, Rebelious Civil Society, Popular Protest and Consolidation in Poland, 1989-1993, The University of Michigan Press, Ann Arbor.
• Fedyszak-Radziejowska B., 2004, Rola elit wiejskich w kapitalizowaniu społecznych zasobów wsi, "Wieś i Rolnictwo", 2.
• Fedyszak-Radziejowska B., 2006, Kapitał społeczny wsi - w poszukiwaniu utraconego zaufania [w:] Szafraniec K. (red.), Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
• Fedyszak-Radziejowska B., 2010, Społeczności wiejskie w pięć lat po akcesji do UE - sukces spóźnionej transformacji [w:] Raport o stanie polskiej wsi, FDPA, Warszawa.
• Frykowski M., Starosta P., 2005, Kapitał społeczny na terenie województwa łódzkiego [w:] W obliczu zmiany. Wybrane strategie działania mieszkańców polskiej wsi, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Gąsior-Niemiec A., 2010, Wzory samoorganizacji Polaków na przełomie XX i XXI w., "Polityka i Społeczeństwo", 7.
• Gliński P., 2007, Obszary aktywności i apatii obywatelskiej [w:] Kojder A. (red.), Jedna Polska? Dawne i nowe zróżnicowania społeczne, Komitet Socjologii PAN, Wydawnictwo WAM, Warszawa.
• Gotowość do współpracy z innymi ludźmi, 2008, CBOS, Warszawa.
• Grupowa aktywność społeczna Polaków w latach 1998-2004, 2004, CBOS, Warszawa.
• Grzelak J., 2006, Polska wieś - czy bezradna? [w:] Szafraniec K. (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
• Heffner K., 2010, Rozwój obszarów wiejskich w województwie opolskim (znaczenie kapitału ludzkiego i społecznego) [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, "Studia KPZK PAN", CXXVI, Warszawa.
• Herbst J., 2008, Inny trzeci sektor. Organizacje pozarządowe na terenach wiejskich [w:] Halamska M., Wiejskie organizacje pozarządowe, IRWiR PAN, Warszawa.
• Hoły M., 2004, Kapitał społeczny kobiet wiejskich w Małopolsce, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, Zagadnienia Doradztwa Rolniczego, 40 (2).
• Janc K., 2006, Zróżnicowanie przestrzenne kapitału ludzkiego i społecznego w Polsce, IGRR UWr, Wrocław (rozprawa doktorska).
• Kacprzak E., 2010, Social Capital in the Process of Rural Development in the Wielkopolska Province, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 12, 6.
• Kamińska W., 2010, Przestrzenne zróżnicowanie kapitału ludzkiego i społecznego na obszarach wiejskich województwa świętokrzyskiego [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, "Studia KPZK PAN", CXXVI, Warszawa.
• Kamińska W., 2011, Kapitał ludzki i społeczny na obszarach wiejskich w Polsce: przykład województwa świętokrzyskiego, Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno- -Przyrodniczego, Kielce.
• Kłodziński M., 2007, Program odnowy wsi a kapitał ludzki, społeczny i kulturowy [w:] Kłodziński M., Błąd M., Wilczyński R. (red.), Odnowa wsi w integrującej się Europie, IRWiR PAN, Warszawa.
• Knapik W., 2009, Zaufanie społeczne jako czynnik kapitału społecznego wsi na przykładzie wybranej produkcji rolnej w powiecie chrzanowskim, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 11, 5.
• Kołodziejczyk D., 2003, Kapitał społeczny w rozwoju obszarów wiejskich w Polsce [w:] Górz B., Guzik C. (red.), Współczesne przekształcenia i przyszłość polskiej wsi, Studia Obszarów Wiejskich, 4.
• Kontakty sąsiedzkie w miejscu zamieszkania, 2008, CBOS, Warszawa.
• Kosmaczewska J., 2009, Kapitał społeczny mieszkańców wsi jako czynnik turystycznego rozwoju obszarów wiejskich, "Acta Scientiarum Polonorum. Oeconomia", 8 (4), SGGW, Warszawa.
• Krzemiński I., 2003, Od protestu do stowarzyszenia - czy mamy szansę na obywatelską wieś?, "Wieś i Rolnictwo", suplement do nr 3.
• Lewicka M., 2006, Fakty i mity o polskiej roszczeniowości [w:] Szafraniec K. (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
• Makieła Z., Rejman K., 2010, Kapitał ludzki i społeczny a rozwój społeczny na obszarach wiejskich województwa podkarpackiego [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, "Studia KPZK PAN", CXXVI, Warszawa.
• Miszczuk A., 2010, Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich województwa lubelskiego [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, "Studia KPZK PAN", CXXVI, Warszawa.
• Mularska-Kucharek M., 2010, Kultura zaufania czy nieufności? O społecznym zaufaniu mieszkańców lokalnych społeczności, "Wieś i Rolnictwo", 2.
• Mularska-Kucharek M., 2011, Podmiotowość i partycypacja społeczna w warunkach lokalnych, "Wieś i Rolnictwo", 2.
• Pietrasik J., 2006, Tradycje współdziałania na wsi a kapitał społeczny, Wydział Historyczny, Instytut Etnologii i Antropologii Kulturowej UW, Warszawa (praca magisterska).
• Pogonowska B., 2004, Kapitał społeczny - próba rekonstrukcji kategorii pojęciowej [w:] Januszek H. (red.), Kapitał społeczny - aspekty teoretyczne i praktyczne, "Zeszyty Naukowe", 42, Wydawnictwo AE w Poznaniu, Poznań.
• Polacy o swojej aktywności społecznej, 2008, CBOS, Warszawa.
• Polska 2030. Wyzwania rozwojowe, 2010, Zespół Doradców Strategicznych Prezesa Rady Ministrów, Warszawa.
• Putnam R., 1993, Making Democracy Work, Princeton University Press, Princeton.
• Rosner A., Stanny M., 2007, Zróżnicowanie poziomu rozwoju obszarów wiejskich według komponentu społecznego [w:] Rosner A. (red.), Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian, IRWiR PAN, Warszawa.
• Seręga Z., 1993, Czynniki rozwoju lokalnego. Studium socjologiczne wybranych społeczności wiejskich, Rozprawy Habilitacyjne, 265, Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Sierocińska K., 2011, Kapitał społeczny. Definiowanie, pomiar, typy, "Studia Ekonomiczne", 1 (LXVIII).
• Społeczne więzi Polaków, 2005, CBOS, Warszawa.
• Spychalski G., 2010, Implikacje światowego kryzysu gospodarczego dla procesów rozwoju kapitału ludzkiego i społecznego obszarów wiejskich [w:] Kamińska W., Heffner K. (red.), Kapitał ludzki i społeczny w procesie rozwoju obszarów wiejskich, "Studia KPZK PAN", CXXVI, Warszawa.
• Stan społeczeństwa obywatelskiego w latach 1998-2006, 2006, CBOS, Warszawa.
• Surowiec K., 2010, Badania socjologiczne nad aktywnością społeczną mieszkańców polskiej wsi, "Studia Sociologica", 20, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, 619, Szczecin.
• Szafraniec K., 2006, Optymizm/pesymizm jako mentalne podstawy odporności/podatności na bezradność [w:] Szafraniec K. (red.), Jednostkowe i społeczne zasoby wsi, IRWiR PAN, Warszawa.
• Szafraniec K., 2007, O kapitale społecznym [w:] Wyzwania przed obszarami wiejskimi i rolnictwem w perspektywie 2014-2020, Nowe Życie Gospodarcze (dodatek specjalny), IRWiR PAN, Europejski Fundusz Rozwoju Wsi Polskiej, Warszawa.
• Sztompka P., 2009, Socjologia. Analiza społeczeństwa, Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Theiss M., 2007, Krewni - znajomi - obywatele. Kapitał społeczny a lokalna polityka społeczna, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
• Trutkowski C., Mandes S., 2005, Kapitał społeczny w małych miastach, Scholar, Warszawa.
• Wciórka B., 2004, Społeczeństwo obywatelskie 1998-2004, Opinie i diagnozy, 1, CBOS, Warszawa.
• Wendt J., 2007, Wymiar przestrzenny struktur i aktywności społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, "Prace Geograficzne", 208, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Węziak-Białowolska D., 2010, Kapitał społeczny w Polsce - propozycja pomiaru i wyniki, "Zeszyty Naukowe", 4, Instytut Statystyki i Demografii SGH, Warszawa.
• Wieruszewska M., 2002, Samoorganizacja w społecznościach wiejskich. Przejawy - struktury - zróżnicowania, IRWiR PAN, Warszawa.
• Wygnański J., Herbst J., 2010, Działania na rzecz zwiększenia kapitału społecznego w ramach aktualizacji Strategii Rozwoju Kraju 2007-2015, ekspertyza na zlecenie Ministerstwa Rozwoju Regionalnego.
• Zarycki T., 2004, Kapitał społeczny a trzy polskie drogi do nowoczesności, Kultura i Społeczeństwo, 48, 2.
• Zaufanie społeczne, 2010, CBOS, Warszawa.