Filozofia dziejów G.W.F. Hegla i jej echa w poglądach Ĺ. Štúra

• Autorzy: Rudolf Dupkala

Warianty tytułu

G.W.F. Hegel's Philosophy of History of and Its Echoes in ĺ. Štúr's Views

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Już w pierwszej połowie XIX wieku filozofia dziejów Hegla odbiła się wyraźnym echem także na Słowacji. Dowodzi tego przede wszystkim twórczość czołowego przedstawiciela słowackiego heglizmu, jakim był Ĺudovít Štúr (1815-1856). Analogicznie jak Hegel również i Štúr wyróżnia trzy sposoby badania dziejów. Są to: "historia pierwotna, rozumiejąca i filozoficzna", przy czym za najwyższy sposób rozważań nad dziejami uważa sposób "filozoficzny, który nie jest niczym innym, jak tylko racjonalnym pojmowaniem dziejów". Nawiązując do Hegla, a częściowo również do Kanta i do Herdera, Štúr przystępuje do badania dziejów z dwiema ważnymi przesłankami antropologicznymi: "Po pierwsze z założeniem, że dzieje biegną w zgodzie z prawami, które są zawarte w koniecznym rozwoju ducha w kierunku uświadomienia sobie swej rozumnej podstawy i po drugie, z założeniem istnienia bytu wewnętrznie zgodnego z dążeniem ducha do rozumu i wolności oraz zdolnego poprzez własne swe działanie do ich obiektywizowania. Takim bytem jest człowiek, byt samoświadomy zawierający w fakcie swej duchowości, świadomości moment rozumu i wolności, wprawdzie początkowo jedynie potencjalny, lecz stopniowo urzeczywistniający się i rozwijający". Štúr jest w duchu Hegla przekonany, że "rozum historią kieruje i rządzi, i w niej się rozwija, tak więc bieg rzeczy w dziejach świata rozumną naturę mieć musiał i ma". Podkreśla w związku z tym, że siłą napędową w dziejach jest duch (jako zasada ontologiczna), który się historyczne realizuje poprzez ducha i działalność duchową poszczególnych narodów. Do charakteru czy też podstawy ducha należy wolność. Sensem dziejów świata jest stopniowe uświadamianie sobie wolności. (fragment tekstu)

EN

The Hegelian philosophy of history constitutes the ideal picture of development of the world as the process of progress in realizing freedom. Ontological subject of history is the spirit of the world (Reason) based on freedom. History is self-reflection and self-affirmation of the absolute spirit. The state is the social-historical, political and ethical condition of development of the mankind. The positive result of the world development assumes fulfilment of two following requirements: firstly, individuals should be governed by their own conscience and secondly, the world (state) along with its all social and political institutions should be organized and administered rationally. Thanks to fulfilment of these requirements, that is, thanks to the realization of freedom at its objective and subjective level, a development of the world will reach its culminating point. In this way also in Hegel, what J. Burckhardt proves, 'we find the Enlightening science about the endeavour to attain perfection, and about the possibility of improvement or also about so-called progress'. Already in the first half of the XIXth century Hegel's philosophy of history was also clearly reflected in Slovakia. First of all, the works of a prominent representative of Slovakian Hegelianism Ĺudovít Štúr (1815-1856) prove it. Similarly as Hegel also Štúr distinguishes three methods of historical research. They are as follows: 'primitive history, understanding one and philosophical one', but for the best method of historical dissertations he considers the philosophical method which is nothing else but only rational comprehension of history. Štúr not only cites or paraphrases individual Hegel's views with avocation but also modifies them with the intention of using them for his needs, and he even creatively extrapolates them on the new ideological meaning planes connecting, first of all, with the problems of cultural and national life of Slavs and Slovaks. Štúr's interpretation of Hegel's philosophy of history is still relevant today in such a perspective despite the passage of time. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Filozofia; Poglądy filozoficzne

EN

Philosophy; Philosophical thought

• Czasopismo: Prosopon. Europejskie Studia Społeczno-Humanistyczne
• Rocznik: 2011
• Numer: nr 2
• Strony: 17--27

Twórcy

autor

Rudolf Dupkala

Bibliografia

• Ĺ. Belás: Kantova filozofia dejin, Prešov 1994.
• G. W. F. Hegel: Filozofia dejin. Bratislava 1957, s. 25
• M. Eliade: Mýtus o věčném návratu. Archetypy a opakování. Praha 1993, s. 95.
• G. W. F. Hegel: Encyklopédia filozofických ved. W: Antológia z diel filozofov. Novoveká racionalistická filozofia. Bratislava 1970, s. 652.
• G. W. F. Hegel: Základy filozofie práva. Praha 1992, s. 30-31.
• M. Sobotka: K základům Hegelovy Filozofie práva; Filosofický časopis, XLI, 1993, nr 3 s. 430
• G. W. F. Hegel: Fenomenologia ducha. Praha 1960, s. 57.
• G.W.F. Hegel: Základy filosofie práva. Praha 1992, s. 280
• E. Weil: Hegel et la philosophie de droit. Presses Universitaires de France, Paris 1979, s. 5-33.
• J. Patočka: Náš národni program, Praha 1990, s. 58.
• J. Burckhardt: Úváhy o světových dějinách, Praha 1995, s. 7.
• Ĺ. Štúr: Přednášení historická. W: Antologia z dějin českého a slovenského filozofického myšlení. Do roku 1849. Praha 1981, s. 545.
• Ĺ. Štúr: Dejiny filozofického myslenia na Slovensku I. Bratislava 1987, s. 357.
• Ĺ. Štúr: Život národov; Orol tatranský, roč. II, 1846, s. 338.
• Ĺ. Štúr: O poezii slovanskej. Martin 1987, s. 23.
• Ĺ. Štúr: Slovanstvo a svet budúcnosti. Bratislava 1993, s. 129.
• M. Hodža, Česko-slovenský rozkol, Martin 1920, s. 123-124.
• A. Matuška, Štúrovci, Bratislava 1981, s. 35.