"Homo oeconomicus" jako podstawa ekonomii - krytyka i alternatywy

• Autorzy: Anna Horodecka

Warianty tytułu

Homo Oeconomicus, as the Basis of Economics. Criticism and Alternatives

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest krytyczna ocena aktualnej koncepcji człowieka jako podstawy ekonomii głównego nurtu oraz wskazanie na możliwe alternatywne kierunki przemian tej koncepcji. Krytykowana jest tradycyjna koncepcja "homo oeconomicusa", skupiająca się na problemach metodologicznych, niezgodności z empiryczną wiedzą na temat funkcjonowania człowieka, pominięciu w tym modelu człowieka kluczowych czynników wpływających na ten model, a oddziałujących negatywnie na zachowanie człowieka jako jednostki i grupy, oraz krótkowzroczności tego podejścia i nieadekwatności do aktualnych problemów gospodarczych. Dlatego pojawiają się alternatywne obrazy człowieka powiązane z powstawaniem nowych kierunków ekonomicznych, metodologiczne zmiany, rozszerzenie zakresu metod badania i szersze zastosowanie metod eksperymentalnych, wykorzystanie psychologii i neurologii do badania zachowań ekonomicznych, nacisk na jakościowe analizy, włączenie badania wartości i norm, jak też nowy cel i zakres badań (nie tylko opis, ale odkrycie pożądanego ładu gospodarczego, wskazówki dla polityki).(abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is the critical evaluation of the concept of the man as the basis of the mainstream economy and to show possible, alternative directions of this concept transformations. The paper criticizes "homo oeconomicus" theory which focuses on methodological problems, inconsistency with the empirical knowledge on human functioning, omitting key elements in this human model which affect it and which adversely influence human behavior as an individual and group, as well as short-sightedness of this approach and inapplicability to current economic problems. Therefore there are among others alternative pictures of a human connected with the emergence of new economic directions, methodological changes and the extension of the range of research methods.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Metodologia badań; Ekonomia; Gospodarka

EN

Research methodology; Economics; Economy

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 347 Ekonomia
• Strony: 166--183

Twórcy

autor

Anna Horodecka

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Akerlof G.A., Kranton R., Identity economics, "The Economists' Voice" 7/2 (2010a), 1553-3832.
• Akerlof G.A., Kranton R.E.X., Identity Economics: How our Identities Shape our Work, Wages, and Well-Being, Princeton University Press, 2010b.
• Arendt, H., Myślenie, Czytelnik, Warszawa 1991.
• Arystoteles, O duszy (przetłumaczył z greckiego, wstępem, przypisami i skorowidzem opatrzył Paweł Siwek), PWN, Warszawa 1988.
• Axelrod R., Die Evolution der Kooperation, Oldenbourg, München 2005.
• Balzer W., Hamminga B. (red.), Philosophy of Economics, Kluwer, Dordrecht 1989.
• Biskup R., Sichtweisen Vom Menschenbild, [w:] R. Biskup, Das Menschenbild In Wirtschaft Und Gesellschaft, Verlag Paul Haupt, Bern 2000.
• Boulding K., Evolutionary Economics, Sage, London 1981.
• Buchanan J.M., Tullock G. (red.), The Calculus of Consent: Logical Foundations of Constitutional Democracy, Ann Arbor, Michigan 1962.
• Buchanan M., Small World: Uncovering Nature's Hidden Networks, Phoenix, London 2003.
• Camerer C.F., Loewenstein G., Behavioral Economics: Past, Present, Future, [w:] C.F. Camerer, G. Loewenstein, Advances in Behavioral Economics, Princeton University Press, Princeton 2004, 3-53.
• Capra F., Wendezeit: Bausteine für Ein Neues Weltbild, Knaur, München 1999.
• Dahrendorf R., Homo Sociologicus: Ein Versuch zur Geschichte, Bedeutung und Kritik der Kategorie der Sozialen Rolle, VS Verlag Für Sozialwissenschaften, Wiesbaden 2006.
• Daly H.E., Beyond Growth: The Economics of Sustainable Development, Beacon Press, New York 1997.
• Daly H.E., Ecological Economics and Sustainable Development: Selected Essays of Herman Daly, Edward Elgar Publishing, Cheltneham 2007.
• Diefenbacher H., Zieschank R., Woran Sich Wohlstand Wirklich Messen Lässt. Alternativen Zum Bruttoinlandsprodukt, Oekom-Verlag, München 2011.
• Dopfer, K. (red.), Evolutionary Economics: Program and Scope, Kluwer Acad. Publ., Boston 2001.
• Durkheim E., Elementarne formy życia religijnego. System totemiczny w Australii, PWN, Warszawa 2010.
• Elster J., Sour Grapes: Studies in the Subversion of Rationality, Cambridge University Press, New York 1983.
• Fahrenberg J., Annahmen über den Menschen. Eine Fragebogenstudie mit 800 Studierenden der Psychologie, Philosophie, Theologie und Naturwissenschaften, "Forschungsberichte Des Psychologischen Instituts Der Albert-Ludwigs-Universität Freiburg I. Br." 1964 (2006).
• Fahrenberg J., Cheetham M., Assumptions about human nature and the impact of philosophical concepts on professional issues: a questionnaire-based study with 800 students from psychology, philosophy, and science, "Philosophy, Psychiatry & Psychology" 14/3 (2007), 183-201.
• Falk A., Homo Oeconomicus Versus Homo Reciprocans: Ansätze Für Ein Neues Wirtschaftspolitisches Leitbild?, "Perspektiven Der Wirtschaftspolitik" 4 (2001), 141-172.
• Fehr E., Fischbacher U., The Nature of Human Altruism, "Nature" 425 (2003), 785-791.
• Fehr E., Gächter S., Reciprocity and economics: the economic implications of homo reciprocans , "European Economic Review" 42/3 (1998), 845-859.
• Felber C., Die Gemeinwohl-Ökonomie: Das Wirtschaftsmodell der Zukunft, Deuticke, Wien 2010.
• Ferber M.A., Nelson J.A., Beyond Economic Man: Feminist Theory and Economics, The University of Chicago Press, Chicago 1993.
• Ferber M.A., Nelson J.A., Feminist Economics Today. Beyond Economic Man, The University of Chocago Press, Chicago 2003.
• Frank R.H., Gilovich T., Regan D.T., Does studying economics inhibit cooperation?, "Journal of Economic Perspectives" 7/2 (1993), 159-171.
• Frankl V.E., Man's Search for Meaning, Pocket Books, New York 1997.
• Gehlen A., Der Mensch. Seine Natur und Seine Stellung in der Welt, Athenäum, Frankfurt/Main 1993.
• Gilman R., Design for a sustainable economics, "Context" 32 (1992), 52-59.
• Goldin I., Winters L.A., The Economics of Sustainable Development, Press Syndicate of the University of Cambridge, Cambridge 1995.
• Gubitzer L., Alternative Ökonomie. Ein Neues Paradigma in der Ökonomie, [w:] W. Berger, A. Pellert, Der Verlorene Glanz der Ökonomie. Kritik und Orientierung,, Falter Verlag, Wien 1993.
• Gubitzer L., Was hat Schumpeterische Unternehmer mit den Desparate Houseviwes zu tun? Eine Annäherung as das Thema Menschenbild in der Ökonomie, [w:] A. Grisold, L. Gubitzer, R. Pirker, Das Menschenbild in Der Ökonomie. Eine Verschwiegene Voraussetzung, Löcker, Wien 2007, 33-74.
• Haller C., Menschenbild und Wirtschaft: Eine Philosophische Kritik und Erweiterung Des Homo Oeconomicus, Tectum Verlag, Marburg 2012.
• Hamminga B., Idealization in the Practice and Methodology of Classical Economics: The Logical Struggle with Lemmas and Undesired Theorems, "Poznan Studies in the Philosophy of the Sciences and the Humanities" 25 (1992), 103-114.
• Hardin G., The tragedy of the commons, "Science" 162/3859 (1968), 1243-1248.
• Hazlitt H., Ekonomia w jednej lekcji, Wydawnictwo Znak Signum, Kraków 1993.
• Hermann A., Dokąd zmierza ekonomia?, "Kwartalnik Nauk o Przedsiębiorstwie" 2 (2008).
• Hesch G., Das Menschenbild Neuer Organisationsformen. Mitarbeiter und Manager im Unternehemn der Zukunft, Shaker Verlag, Aachen 2000.
• Horodecka A., Funkcje obrazu człowieka w ekonomii, [w:] J. Stacewicz, Pomiędzy polityką stabilizacyjną i polityką rozwoju, Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 2011a.
• Horodecka A., Koncepcja homo sustinens i jej rola w polityce gospodarczej wobec wyzwań globalnego kryzysu, [w:] K. Pająk, J. Tomidajewicz, Polityka gospodarcza wobec globalnego kryzysu ekonomicznego, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2011b, 31-55.
• Horodecka A., Problem definiowania dobrobytu i wartości w ekonomii i jego znaczenie dla polityki gospodarczej, [w:] J. Stacewicz, Polityka gospodarcza w świetle kryzysowych doświadczeń, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa2011c, 9-47.
• Horodecka A., Człowiek jako podmiot gospodarujący, [w:] E. Marciszewska, P. Jeżowski (red.), Granty rektorskie SGH w Warszawie. Raporty z badań 2011, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2012a, 49-80.
• Horodecka A., Rola obrazów człowieka w koncepcjach zarządzania z uwzględnieniem aspektów metodologicznych, [w:] A. Czech, Studia ekonomiczne nauki o zarządzaniu - u początków i współcześnie, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Katowice 2012b, 443-464.
• Horodecka A., Martowska K., Wrocławska-Warchała E., Concepts of Human Nature, Social Effectiveness and Communication in the Workplace, The Applied Business and Entrepreneurship Association International Conference, Portland University, Honolulu 2014 (In Process).
• Huntington S.P., The Clash of Civilizations and the Remaking of World Order, Free Press, London 2002.
• Kahneman D., Maps of bounded rationality: psychology for behavioral economics, "The American Economic Review" 93/5 (2003), 1449-1475.
• Kapeller J., Das Menschenbild Moderner Ökonomie, Trauner, Linz 2008.
• Keynes J.M., Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, PWN, Warszawa 1956.
• Kirchgässner G., Homo Oeconomicus: Das Ökonomische Modell Individuellen Verhaltens und Seine Anwendung in den Wirtschafts-Und Sozialwissenschaften, Mohr Siebeck, Tübingen 2000.
• Kirchgässner G., Homo Oeconomicus: the Economic Model of Behaviour and its Applications in Economics and other Social Sciences, Springer-Verlag New York, Boston, MA 2008.
• Klimczak B., Wizerunek współczesnego człowieka gospodarującego, Wydawnictwo AE, Kraków 2000.
• Kołodko G.W., Wędrujący świat, Prószyński i S-Ka, Warszawa 2008.
• Krugman P., the Return of Depression Economics and the Crisis of 2008, WW.Norton & Co, London 2008.
• Krzyżanowski L., Podstawy nauk o organizacji i zarządzaniu, PWN, Warszawa 1994.
• Kuhn T.S., Die Struktur Wissenschaftlicher Revolutionen, Suhrkamp, Frankfurt Am Main 2007.
• Lawrence P.R., Nohria N., Driven: Was Menschen und Organisationen antreibt, Klett-Cotta, Stuttgart 2003.
• Mączyńska E., Ekonomia a przełom cywilizacyjny. Pytania otwarte, "Studia Ekonomiczne"/3-4 (2009), 137-156.
• Mączyńska E., Ekonomia w warunkach gospodarki nietrwałości, "Polska Myśl Strategiczna. Na Spotkanie z Enigmą XXI Wieku, Biuletyn PTE" 52/2 (2011).
• Marwell G., Ames R.E., Economists free ride, does anyone else?: experiments on the provision of public goods, IV, "Journal of Public Economics" 15/3 (1981), 295-310.
• Matthiesen K.H., Kritik des Menschenbildes in der Betriebswirtschaftlehre, Paul Haupt, Bern 1995.
• McGregor D., The Human Side of Enterprise, Mcgraw-Hill, New York 2006 (1960).
• Mcluhan M., The Gutenberg Galaxy, Routledge & Kegan Paul, Londom 1960.
• Müller C., Zum Menschenbild Von Kindern und Jugendlichen Eine Empirische Untersuchung, Ludwig- -Maximilian-Universität München, 2012.
• Nelson J.A., Economic methodology and feminist critiques, "Journal of Economic Methodology" 8/1 (2001), 93-97.
• Neuberger O., Führen und Geführt Werden, Lucius and Lucius, Stuttgart 2002.
• North D.C., Structure and Change in Economic History, Norton, New York 1981.
• Oerter R., "Self-Object Relation as a Basis of Human Development." The Origins of Action, Springer, New York 1991.
• Oerter R. (red.), Menschenbilder in der Modernen Gesellschaft, Ferdinand Enke Verlag, Stuttgart 1999.
• Oerter R., Detzer K.A., Menschenbilder in Der Modernen Gesellschaft, Enke, 1999.
• Platon, Państwo, Antyk, Kęty 2003.
• Platon, Faidros (przełożył, wstępem, komentarzem i skorowidzem opatrzył Leopold Regner), PWN, Warszawa 2004.
• Polanyi K., The Economy as Instituted Process, [w:] M.S. Granovetter, Richard, The Sociology of Economic Life, Westview Press, Boulder, CO 1957.
• Popper K.R., Eccles J.C., Das Ich und Sein Gehirn, Piper, München 2005.
• Price C., The landscape of sustainable economics, "Landscape and Sustainability" (2000), 33-51.
• Raab G., Ist Der Homo Oeconomicus Noch Zu Retten? Das Bild Vom Menschen in Er Behavioral Finance, [w:] V.V. Nell, K. Kufeld, Homo Oeconomicus. Ein Neues Leitbild in Der Globalisierten Welt?, Lit Verlag, Berlin 2006, 107-123.
• Rao P.K., Sustainable Development: Economics and Policy, Blackwell Publishers, 2000.
• Rogall H., Neue Umweltökonomie - Ökologische Ökonomie, Leske & Budrich, Opladen 2002.
• Rollka B., Schultz F., Kommunikationsinstrument Menschenbild: Zur Verwendung Von Menschenbildern in Gesellschaftlichen Diskursen, VS Verlag Fur Sozialwissenschaften Gmbh, Wiesbaden 2011.
• Rost N., Homo Oeconomicus. Eine Fiktion Der Standardökonomie, "Zeitschrift Für Sozialökonomie" 45/158/159 (2008), 50-58.
• Schein E., Organizational Psychology, Prentice-Hall, Englewood Cliffs, N.J. 1970.
• Schräder O., Wohin Wollen Wir Gehen?: Homo Oeconomicus und Homo Cooperativus-Tragfähige Konzepte Für Die Zukunft?, AG-SPAK-Bücher, Neu-Ulm 2007.
• Siebenhüner B., Homo sustinens - towards a new conception of humans for the science of sustainability, "Ecological Economics" 32 (2000a), 15-25.
• Siebenhüner B., Homo Sustinens Als Menschenbild Für Eine Nachhaltige Ökonomie, "Sowi-Online" 1 (2000b).
• Siebenhüner, B., Homo Sustinens - Auf Dem Weg Zu Einem Menschenbild Der Nachhaltigkeit, Metropolis- Verlag, Marburg 2001a.
• Siebenhüner B., Nachhaltigkeit und Menschenbilder, "Zfwu" 2/3 (2001b), 343-359.
• Sigmund K., Fehr E., Nowak M.A., Teilen und Helfen - Ursprünge Sozialen Verhaltens, "Spektrum Der Wissenschaft" 5 (2006), 52-62.
• Simon H., Bounded rationality and organizational learning, "Organization Science" 2/1 (1991), 125-134.
• Simon H.A., Models of Man: Social and Rational; Mathematical Essays on Rational Human Behavior in Society Setting, Wiley, New York 1957.
• Smith A., An Inquiry Into the Nature and Causes of the Wealth of Nations, University of Chicago Press, Chicago 2005.
• Sosenko K., Problemy filozofii i metodologii nauk dla ekonomistów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Kraków 2008.
• Stępień B., Szarzec K., Ewolucja poglądów teorii ekonomii na temat koncepcji człowieka gospodarującego, "Ekonomista"/1 (2007), 13-35.
• Thurow L.C., Przyszłość kapitalizmu, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 1999.
• Tomer J.F., Economic man vs. heterodox men: the concepts of human nature in schools of economic thought, "Journal of Socio-Economics" 30/4 (2001), 281-293.
• Ulrich P., Integrative Wirtschaftsethik: Grundlagen einer Lebensdienlichen Ökonomie, Haupt, Bern 2001.
• Vogel S., Why Should We Care About Care?: Care-Ökonomie als Paradigma in den Wirtschafts-und Sozialwissenschaften, Basel 2007.
• Weber M., Die "Objektivität" Sozialwissenschaftlicher und Sozialpolitischer Erkenntnis, "Archiv Für Sozialwissenschaft und Sozialpolitik" 19 (1904), 22-87.
• Weber M., Der Sinn der "Wertfreiheit" der Soziologischen und Ökonomischen Wissenschaften, [w:] M. Weber, Gesammelte Aufsätze zur Wissenschaftslehre, Mohr, Tübingen 1917, 489ß540.
• Weber M., Baehr P.R., Wells G.C., The Protestant Ethic and the Spirit of Capitalism: and other Writings, Penguin, London 2002.
• Weinert A.B., Menschenbilder in Organisationen und Führungstheorien. Erste Ergebnisse einer Empirischen Überprüfung, "Zeitschrift Für Betriebswirtschaft" (1984), 30-62.
• Wilber K., A Theory of Everything: An Integral Vision for Business, Politics, Science and Spirituality, Shambala Publications, Boston 2000.
• Williamson O.E., Ekonomiczne instytucje kapitalizmu, PWN, Warszawa 1998.
• Wiśniewski J., Polimorfizm zasady racjonalnego gospodarowania: teoretyczne studium komparatywne, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1996.
• Wojtyna A., Współczesna ekonomia - kontynuacja czy poszukiwanie paradygmatu?, "Ekonomista"/1 (2008), 9-32.
• Yezer A.M., Goldfarb R.S., Poppen P.J., Does studying economics discourage cooperation? watch what we do, not what we say or how we play, "The Journal of Economic Perspectives" 10/1 (1996), 177-186.

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2014.347.16