System międzynarodowy w teorii stosunków międzynarodowych

• Autorzy: Rafał Tenerowicz

Warianty tytułu

International System in the International Relations Theory

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

System międzynarodowy, rozumiany jako utworzona w procesie historycznym zbiorowość państw, stanowi bezsprzecznie jedną z najważniejszych kategorii w badaniu stosunków międzynarodowych, zarówno jako przedmiot badań, jak i kategoria analityczna. Pomimo faktu, iż pojęcie to jest powszechnie stosowane w analizie stosunków międzynarodowych, wśród badaczy nie ma zgody co do definicji, cech, zasad funkcjonowania i struktury systemu międzynarodowego. Przez długi okres, w początkowych etapach rozwoju dyscypliny, system międzynarodowy jako taki pozostał w dużej mierze zagadnieniem niezgłębionym w refleksji teoretycznej. W niniejszym artykule dokonane zostanie uporządkowanie najważniejszych koncepcji teoretycznych systemu międzynarodowego w ramach dyscypliny. Kategoria systemu zaprezentowana zostanie z perspektywy tradycyjnej (Hans Morgenthau, Hedley Bull, Martin Wight, Stanley Hoffmann, Raymond Aron), behawioralnej (Morton Kaplan, Karl Deutsch, Joel David Singer), neorealistycznej (Kenneth Waltz, Robert Gilpin, Barry Buzan, Charles Jones i Richard Little), neoliberalnej (John Burton, Robert O. Keohane i Joseph S. Nye), neomarksistowej (Immanuel Wallerstein), krytycznej (Robert Cox) oraz konstruktywistycznej (Nicholas Onuf, Alexander Wendt). Przedstawione zostaną również próby definiowania systemu międzynarodowego na gruncie polskiej nauki o stosunkach międzynarodowych. Analizę przedmiotowego zagadnienia zacząć jednak należy od nakreślenia roli ogólnej koncepcji systemu w badaniach naukowych. (fragment tekstu)

EN

The article discusses the concept of the international system and its place among the international relations theories and approaches. The main aim of the article it to gather and organize available knowledge about different approaches to analyzing the international system and its components (structures, actors, principles etc.). The author presents a place that the general concept of the system takes in broadly understood science and marks out the meaning of the general systems theory (GST) to the evolution of the international system concept in the international relations theory. The article shows how the concept of the international system is presented, defi ned and understood by different (mainly mainstream) international relations theories and approaches: traditional approach, behavioral approach, neorealism, neoliberalism, neomarxism, the critical theory, and social constructivism. The author also briefl y presents how the concept of the international system has been approached and defi ned by the Polish theorists of international relations. In conclusion, the author claims that the debate over the ontological and analytical dimension of the international system remains one of the most vital and important axis of the debate within all the major theoretical approaches. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Międzynarodowe stosunki polityczne; Stosunki międzynarodowe; System międzynarodowy

EN

International political relations; International relations; International system

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2013
• Tom: 48
• Numer: nr 2
• Strony: 27--51

Twórcy

autor

Rafał Tenerowicz

• Uniwersytet Warszawski

Bibliografia

• M. Kaplan, Is International Relations a Discipline?, "The Journal of Politics" 1961, t. 23, nr 3, s. 463.
• T.E. Weckowicz, Ludwig von Bertalanffy (1901-1972): A Pioneer of General Systems Theory, CSR Working Paper, 1989, nr 2 - wersja elektroniczna: http://www.richardjung.cz/bert1. pdf (09.2012).
• B. Molo, System, zasady i formy międzynarodowej współpracy politycznej, w: E. Cziomer (red.), Międzynarodowe stosunki polityczne, Kraków 2008, s. 101.
• T. Łoś-Nowak, A. Florczak (red.), Encyklopedia politologii: stosunki międzynarodowe, Warszawa 2010, s. 567.
• H.J. Morgenthau, Scientific Man vs. Power Politics, London 1947, s. 131.
• K.J. Holsti, The Dividing Discipline. Hegemony and Diversity in International Theory, Boston 1985, s. 31-39.
• T. Parsons, The Social System, Glencoe 1951.
• K.W. Deutsch, The Analysis of International Relations, Englewood 1988, s. 11-15.
• D. Easton, The Political System. An Inquiry into the State of Political Science, New York 1971, s. 96-97.
• B. Buzan, R. Little, Systemy międzynarodowe w historii świata, Warszawa 2011, s. 46.
• M. Kaplan, The New Great Debate: Traditionalism vs. Science in International Relations, "World Politics" 1966, t. 19, nr 1, s. 11.
• R. Hatsuse, International System, w: Encyclopedia of Life Supports System, Vol. II - Government and Politics, UNESCO, http://www.eolss.net (09.2012).
• T. Łoś-Nowak, Stosunki międzynarodowe. Teorie - systemy - uczestnicy, Wrocław 2006, s. 134.
• P. Sztompka, Analiza systemowa w naukach politycznych (próba rekonstrukcji), w: K. Opałek (red.), Metodologiczne i teoretyczne problemy nauk politycznych, Warszawa 1975, s. 104.
• J.D. Singer, The Incompleat Theorist: Insight Without Evidence, w: K. Knorr, J.N. Rosenau (red.), Contending Approaches to International Politics, Princeton 1969, s. 62-86
• M. Hollis, S. Smith, Explaining and Understanding International Relations, Oxford 1990, s. 1-15.
• H. Bull, International Theory: The Case for a Classical Approach, "World Politics" 1966, t. 18, nr 3, s. 361-377.
• M. Wight, Why Is There No International Theory?, w: H. Butterfield, M. Wight (red.), Diplomatic Investigations: Essays in the Theory of International Politics, London 1966, s. 17-34.
• R. Jackson, G. Sorensen, Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych. Teorie i kierunki badawcze, Kraków 2006, s. 46.
• S. Hoffmann, An American Social Science: International Relations, w: R. Jackson, G. Sorensen, Janus and Minerva. Essays in the Theory and Practice of International Politics, Boulder-London 1987, s. 10
• H.J. Morgenthau, K.W. Thompson, Polityka między narodami. Walka o potęgę i pokój, Warszawa 2010, s. 20-33.
• S. Hoffmann, International Systems and International Law, "World Politics" 1961, t. 14, nr 1, s. 207.
• R. Aron, Pokój i wojna między narodami, Warszawa 1995, s. 127.
• R. Bierzanek, J. Symonides, Prawo międzynarodowe publiczne, Warszawa 2005, s. 48.
• H. Bull, The Anarchical Society. A Study of Order in World Politics, London 1977, s. 9-10.
• S. Hoffmann, International Relations: The Long Road to Theory, "World Politics" 1959, t. 11, nr 3
• K.W. Deutsch, J.D. Singer, Multipolar Power Systems and International Stability, "World Politics" 1964, t. 16, nr 3, s. 390-406.
• M. Kaplan, System and Process in International Politics, New York 1964, s. 21.
• M. Kaplan, Some Problems of International System Research, w: K.W. Deutsch (red.), International Political Communities: An Anthology, New York 1966, s. 469-486.
• M. Albert, L. Cederman, Introduction: Systems Theorizing in IR, w: M. Albert, L. Cederman, A. Wendt (red.), New Systems Theories of World Politics, London 2010, s. 6.
• J.D. Singer, The Level-of-Analysis Problem in International Relations, "World Politics" 1961, t. 14, nr 1, s. 80.
• J.D. Singer, M. Small, Alliance Aggregation and the Onset of War, 1815-1945, w: J.D. Singer (red.), Quantitative International Politics: Insight and Evidence, New York 1968, s. 247-286.
• http://www.correlatesofwar.org.
• K. Waltz, Man, the State and War, New York 2001, s. 159-160.
• K. Waltz, Struktura teorii stosunków międzynarodowych, Warszawa 2010.
• O. Wæver, Waltz's Theory of Theory, "International Relations" 2009, t. 23, nr 2, s. 201-222.
• R. Skarzyński, Anarchia i policentryzm. Elementy teorii stosunków międzynarodowych, Białystok 2006, s. 32-33.
• R.O. Keohane (red.), Neorealism and Its Critics, New York 1986.
• B. Buzan, C. Jones, R. Little, The Logic of Anarchy: Neorealism to Structural Realism, New York 1993, s. 29-31.
• R.O. Keohane, The Theory of Hegemonic Stability and Changes in International Economic Regimes, 1967-1977, w: O.R. Holsti, R.M. Silverson, A.L. George (red.), Change in International System, Boulder 1980;
• G. Modelski, The Long Cycles in World Politics, London 1987;
• A.F.K. Organsky, World Politics, New York 1968.
• J. Czaputowicz, Teorie stosunków międzynarodowych. Krytyka i systematyzacja, Warszawa 2008, s. 201.
• R. Gilpin, War and Change in World Politics, New York 1981, s. 25-26.
• R.A. Mundell, A.K. Swoboda, Monetary Problems of the International Economy, Chicago 1969, s. 369,
• J.S. Nye, Neorealism and Neoliberalism, "World Politics" 1988, t. 40, nr 2, s. 246.
• S.P. Sałajczyk, Wizje rzeczywistości międzynarodowej, w: E. Haliżak, R. Kuźniar (red.), Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, Warszawa 2006, s. 41.
• J.W. Burton, World Society, London 1972, s. 19-21.
• J. Baylis, S. Smith (red.), Globalizacja polityki światowej. Wprowadzenie do stosunków międzynarodowych, Kraków 2008, s. 11.
• K.W. Deutsch i in., Political Community and the North Atlantic Area. International Organization in the Light of Historical Experience, New Jersey 1957.
• R.O. Keohane, J.S. Nye (red.), Transnational Relations and World Politics, Cambridge 1971.
• R.O. Keohane, J.S. Nye, Power and Interdependence, New York 2011, s. xx-xxi.
• C.F. Bergsten, R.O. Keohane, J.S. Nye, International Economics and International Politics: A Framework for Analysis, "International Organization" 1975, t. 29, nr 1, s. 21.
• R.O. Keohane, After Hegemony. Cooperation and Discord in the World Political Economy, Princeton 1984, s. 52.
• S.D. Krasner, Structural Causes and Regime Consequences: Regimes as Intervening Variables, w: S.D. Krasner (red.), International Regimes, Ithaca 1983, s. 1.
• http://www.editions.ehess.fr/revues/annales-histoire-sciences-sociales (03.2013).
• M. Starnawski, P. Wielgosz, Kapitalizm nad przepaścią, społeczeństwa wobec wyboru. O krytycznych perspektywach analizy systemów-światów Immanuela Wallersteina (przedmowa do wydania polskiego), w: I. Wallerstein, Analiza systemów-światów. Wprowadzenie, Warszawa 2007, s. V.
• I. Wallerstein, The Rise and Future Demise of the World Capitalist System: Concepts for Comperative Analysis, "Comperative Studies in Society and History" 1974, t. 16, nr 4, s. 390.
• I. Wallerstein, The Modern World-System I: Capitalist Agriculture and the Origins of the European World-Economy in the Sixteenth Century, New York 1974, s. 348-349;
• A. Aleksy, Teoria systemu światowego Immanuela Wallersteina oraz jej znaczenie dla teorii stosunków międzynarodowych, w: R. Kuźniar (red.), Porządek międzynarodowy u progu XXI wieku, Warszawa 2005, s. 595-596.
• R.K. Ashley, Political Realism and Human Interests, "International Studies Quarterly" 1981, t. 25, nr 2, s. 204-236.
• N. Rengger, B. Thirkell-White, Still Critical After all these Years? The Past, Present and Future of Critical Theory in International Relations, w: N. Rengger, B. Thirkell-White (red.), Critical International Relations Theory after 25 Years, Cambridge 2007, s. 4.
• R.W. Cox, Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory, "Millennium: Journal of International Studies" 1981, t. 10, nr 2, s. 126-128.
• The Ivory Tower Survey, "Foreign Policy" ze stycznia-lutego 2012 r.
• J.T. Checkel, Constructivist Turn in International Relations Theory, "World Politics" 1998, t. 50, nr 2, s. 324-348.
• The World of Our Making: Rules and Rule in Social Theory and International Relations, Columbia 1989, s. 1, 35-36.
• A. Wendt, Społeczna teoria stosunków międzynarodowych, Warszawa 2008, s. 16.
• F. Kratochwil, Constructing a New Orthodoxy? Wendt 's Social Theory of International Politics and the Constructivist Challenge, w: S. Guzzini, A. Leander (red.), Constructivism and International Relations. Alexander Wendt and His Critics, London-New York 2006, s. 21-47.
• J. Szacki, Historia myśli socjologicznej, Warszawa 2002, s. 887.
• A. Wendt, The Agency-Structure Problem in International Relations Theory, "International Organization" 1987, t. 41, nr 3, s. 335-370.
• A. Wendt, Anarchy is what States Make of It: The Social Construction of Power Politics, "International Organization" 1992, t. 46, nr 2
• R. Koslowski, F.V. Kratochwil, Understanding Change in International Politics: The Soviet Empire's Demise and the International System, "International Organization" 1994, t. 48, nr 2, s. 216.
• Z.J. Pietraś, Podstawy teorii stosunków międzynarodowych, Lublin 1986, s. 115.
• J. Kukułka, Problemy teorii stosunków międzynarodowych, Warszawa 1978, s. 173-174.
• A. Gałganek, Zmiana w globalnym systemie międzynarodowym. Supercykle i wojna hegemoniczna, Poznań 1992, s. 12.
• J. Stefanowicz, Ład międzynarodowy. Doświadczenie i przyszłość, Warszawa 1996, s. 9-24.
• D. Kondrakiewicz, System równowagi sił w stosunkach międzynarodowych, Lublin 1999, s. 11-44.
• R. Skarzyński, Stosunki międzynarodowe, system międzynarodowy i poliarchia, "Stosunki Międzynarodowe" 2010, t. 41, nr 1-2,
• Arystoteles, Polityka, Warszawa 2001;
• Tukidydes, Wojna peloponeska, Warszawa 1988.