"Ambiwalencja świętości" jako przejaw czynnika religijnego w stosunkach międzynarodowych

• Autorzy: Joanna Kulska

Warianty tytułu

Ambiguous Character of Religious Factor in International Relations

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wielowymiarowość powiązań między religią i różnymi aspektami współczesnych stosunków międzynarodowych jest zjawiskiem zyskującym na znaczeniu szczególnie od ostatniej dekady XX wieku. Niejednoznaczny wpływ religii na politykę stał się w tym czasie przedmiotem licznych opracowań naukowych, w których przeplatają się ze sobą wątki pozytywnego lub negatywnego oddziaływania czynnika religijnego, choć rzadko można odnaleźć w nich uwzględnienie "janusowego oblicza" religii. W większości przypadków zauważalna jest tendencja do przyjmowania jednej z dwóch przeciwnych opcji. Z jednej strony religia jest często postrzegana w charakterze czynnika zdecydowanie dysfunkcjonalnego, kojarzonego z takimi zjawiskami, jak konfl ikty, fundamentalizmy, terroryzm. Z drugiej strony pojawiają się, choć znacznie rzadziej, analizy wskazujące na pozytywny potencjał religii i rolę, jaką odgrywa ona w procesach rozwiązywania konfliktów i budowania pokoju, czy też w szerszym ujęciu, w łagodzeniu napięć i tworzeniu płaszczyzny do prowadzenia dialogu. Celem artykułu jest wskazanie wielowymiarowego oddziaływania czynnika religijnego we współczesnych stosunkach międzynarodowych na podstawie zaproponowanego przez Scotta Appleby'ego pojęcia "ambiwalencji świętości" oraz przegląd podstawowych pojęć, które to zjawisko odzwierciedlają. (fragment tekstu)

EN

Diversity of interactions between religion and different aspects of international relations has been gaining importance as a part of the discussion on "resurgence of religion" in the international scene since the last decade of the 20th century. Ambiguous influence of the religious factor in the area of international relations has become the topic of numerous analyses, in which both positive or negative potential of religion is presented, though rarely both dimensions are seen as two sides of one phenomenon. In most cases the authors stress the dysfunctional role of religion in contemporary international relations referring to such issues as conflicts, fundamentalisms, terrorism. Signifi cantly fewer analyses are focused on the functional role of the religious factor in the confl ict resolution and building peace. The purpose of the paper is to point out the multidimensional influences of religion in contemporary international relations based on the concept of the "ambivalence of the sacred" proposed by Scott Appleby, which seems one of the most interesting explanations of the "Janus face of religion". In the paper different models of relations between religion and politics are presented, as well as such crucial phenomena referring to religion as ethno-religious conflicts, religious fundamentalism, religious terrorism, but also religious contributions to peacemaking and peacebuilding. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Międzynarodowe stosunki polityczne; Stosunki międzynarodowe; Religia

EN

International political relations; International relations; Religion

• Czasopismo: Stosunki Międzynarodowe
• Rocznik: 2013
• Tom: 48
• Numer: nr 2
• Strony: 85--100

Twórcy

autor

Joanna Kulska

• Uniwersytet Opolski

Bibliografia

• D.R. Hoover, D.M. Johnston (red.), Religion and Foreign Affairs. Essential Readings, Waco 2012.
• R.S. Appleby, The Ambivalence of the Sacred. Religion, Violence, and Reconciliation, New York
• J. Haynes, Religion and International Relations in the 21st Century: Conflict or Cooperation?, "The Third World Quaterly" 2006, t. 27, nr 3, s. 539.
• R.S. Gottlieb, Review Article, "Ethics" z 1 października 2001 r., s. 139.
• M. Gopin, Religion and International Relations at the Crossroads, "International Studies Review" z 1 września 2001 r., s. 158;
• G.L. Sittser, Review Article, "Church History" z 1 czerwca 2003 r., s. 441.
• S.M. Thomas, The Global Resurgence of Religion and the Transformation of International Relations. The Struggle for the Soul of the Twenty-First Century, New York 2005
• J. Casanova, Religie publiczne w nowoczesnym świecie, Kraków 2005, s. 22.
• M. Gopin, Religion as Destroyer and Creator of Peace: A Postmortem on Failed Peace Process, w: D.R. Hoover, D.M. Johnston (red.), Religion and Foreign Affairs. Essential Readings, Waco 2012, s. 271-279.
• D. Philpott, Explaining the Political Ambivalence of Religion, "The American Political Science Review" 2007, t. 101, nr 3, s. 505.
• M.D. Toft, D. Philpott, T.S. Shah, God's Century. Resurgent Religion and Global Politics, New York 2011, s. 9.
• C.G. Martin, Essentials of Terrorism. Concepts and Controversies, [S.l.], 2007, s. 130.
• M.D. Toft, D. Philpott, T.S. Shah, God's Century., s. 151.
• T. Shah, D. Philpott, M. Toft, God and Terror, 20.05.2011, http://www.thepublicdiscourse.com (18.10.2011).
• J. Fox, The Future of Religion and Domestic Conflict, 26 June 2006, Society for International Development, The Netherlands Chapter, http://sid-nl.org/documentation/lecture-series-2005-2006, (11.01.2013), s. 2.
• J. Fox, Correlated Conflicts. The Independent Nature of Ethnic Strife, "Harvard International Review", zima 2004 r., s. 58.
• Projekt MAR realizowany przez Center for International Development and Conflict Management (CIDCM) Universytetu Maryland (USA) od 1988 r., http://www.cidcm.umd.edu/mar/about.asp (10.01.2013)
• J. Fox, The Rise of Religion and the Fall of the Civilizational Paradigm as Explanations for Intrastate Conflict, "Cambridge Review of International Affairs" 2007, t. 20, nr 3, s. 369.
• B. Tibi, Fundamentalizm religijny, Warszawa 1997.
• S. Bruce, Fundamentalizm, Warszawa 2006.
• E. Pace, P. Stefani, Współczesny fundamentalizm religijny, Kraków 2002
• D. Motak, Fundamentalizm religijny w kontekście polskiej literatury przedmiotu, w: E. Pace, P. Stefani, Współczesny fundamentalizm religijny, Kraków 2002, s. 10.
• C.G. Martin, Essentials of Terrorism. Concepts and Controversies, Los Angeles 2007, s. 111.
• J.D. Kiras, Terrorism and Globalization, w: J. Baylis, S. Smith, P. Owens, The Globalization of World Politics. An Introduction to International Relations, Oxford 2008, s. 375-376.
• "Foreign Affairs" z czerwca-lipca 1994 r., http://www.foreignaffairs.com/ articles/49927/francis-fukuyama/religion-the-missing-dimension-of-statecraft (08.12.2012).
• E. Luttwak, The Missing Dimension, w: D. Johnston, C. Sampson (red.), Religion, the Missing Dimension of Statecraft, New York-Oxford 1994, s. 16.
• A. Gianelli, A. Tornielli, Papieże a wojna. Od pierwszego światowego konfliktu do ataku na Irak, Kraków 2006, s. 143-166.
• M. Sobczyński, Jan Paweł II jako mediator sporów międzynarodowych, w: M. Wilk, Ł. Donaj (red.), Jan Paweł II - w kręgu myśli politycznej i dyplomacji, Łódź 2009, s. 38-52.
• D. Smock, Religion in World Affairs. Special Report, United States Institute of Peace, 2008, s. 3.
• M. Komosa, Wymiar religijny transformacji ustrojowej: Republika Południowej Afryki, Chile, Argentyna i Polska, w: A.M. Solarz, H. Schreiber (red.), Religia w stosunkach międzynarodowych, Warszawa 2012, s. 187-188.
• J. Bercovitch, S.A. Kadayifci-Orellana, Religion and Mediation: The Role of Faith-Based Actors in International Conflict Resolution, "International Negotiation" 2009, nr 14, s. 176-177.
• J.P. Lederach, The Moral Imagination: the Art and Soul of Building Peace, "European Judaism" 2007, t. 40, nr 2, s. 9-21.