Wpływ członkostwa w Unii Europejskiej na wzrost gospodarczy i realną konwergencję krajów Europy Środkowo-Wschodniej

• Autorzy: Ryszard Rapacki , Mariusz Próchniak

Warianty tytułu

The Impact of EU Membership on Economic Growth and Real Convergence of the Central and Eastern European Countries

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule podejmujemy próbę odpowiedzi na pytanie, czy członkostwo w Unii Europejskiej przyczyniło się do przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego 11 krajów Europy Środkowo-Wschodniej (EŚW-11), w tym - ich realnej konwergencji do poziomu rozwoju krajów Europy Zachodniej (UE-15). W pierwszej części badania dokonujemy weryfikacji hipotezy zbieżności ścieżek rozwojowych krajów EŚW-11 w stosunku do UE-15. Nasze ustalenia wskazują, że członkostwo w UE istotnie przyczyniło się do przyspieszenia tempa wzrostu gospodarczego krajów EŚW-11. Kraje te wykazywały wyraźną zbieżność poziomu dochodów w stosunku do UE-15. Proces konwergencji nabrał przyspieszenia po rozszerzeniu UE, jednak wyniki poszczególnych krajów w tym zakresie były dość zróżnicowane, częściowo wskutek globalnego kryzysu finansowego. W drugiej części badania przeprowadzamy ekonometryczną analizę czynników wzrostu gospodarczego w celu oceny wpływu zmiennych związanych z członkostwem w UE na dynamikę PKB krajów EŚW-11. (abstrakt oryginalny)

EN

In this article, we try to answer the question of whether the membership in the European Union contributed to the acceleration of economic growth of the 11 Central and Eastern European countries(CEE-11), including their real convergence to the development level of Western Europe (EU-15). In the first part of the study, we verify the hypothesis on the existence of convergence of GDP growth paths of the CEE-11 economies toward the EU-15. Our findings show that EU membership contributed significantly to the acceleration of economic growth of the CEE-11 countries. These countries exhibited a clear-cut catching-up process in income levels toward the EU-15.The convergence accelerated after EU enlargement but the results of individual countries were differentiated, partly as a result of the global financial crisis. In the second part of the research, we conduct an econometric analysis of the economic growth factors in order to assess the impact of the variables related with EU membership on GDP growth of the CEE-11 countries. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wzrost gospodarczy; Konwergencja; Rozszerzenie UE; Analiza porównawcza

EN

Economic growth; Convergence; EU enlargement; Comparative analysis

• Czasopismo: Ekonomia / Uniwersytet Warszawski
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 39
• Strony: 87--122

Twórcy

autor

Ryszard Rapacki

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

autor

Mariusz Próchniak

• Szkoła Główna Handlowa w Warszawie

Bibliografia

• Adamczyk-Łojewska G. (2011), Problemy konwergencji i dywergencji ekonomicznej na przykładzie krajów Unii Europejskiej, w tym Polski, "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Ekonomia", nr 211.
• Barro R.J., Lee J.-W. (2014), Education Statistics Database(databank.worldbank.org).
• Barro R.J., Sala-i-Martin X. (2003), Economic Growth, The MIT Press, Cambridge - London.
• Batóg J. (2010), Konwergencja dochodowa w krajach Unii Europejskiej, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
• Belka M. (2007), Rozszerzenie europejskiej unii walutowej a perspektywy rozwoju gospodarczego Polski, "Ekonomista", nr 6, s. 873-890.
• Borowski J. (2009), Koszty i korzyści z akcesji Polski do Unii Gospodarczej i Walutowej - próba bilansu, praca doktorska napisana w Kolegium Analiz Ekonomicznych SGH, SGH, Warszawa.
• Borsi M.T., Metiu N. (2013), The Evolution of Economic Convergence in the European Union, Deutsche Bundesbank Discussion Paper, nr 28/2013.
• Brzozowski J., Szarucki M. (2010), Ekonomiczne skutki transferowania zarobków przez emigrantów, "Gospodarka Narodowa", nr 3, s. 63-78.
• Dobrinsky R., Havlik P. (2014), Economic Convergence and Structural Change: The Role of Transition and EU Accession, The Vienna Institute for International Economic Studies (WIIW) Research Report, nr 395.
• EBRD (2014), Economic Research and Data(www.ebrd.com).
• European Commission (2008), EU Budget 2008 Financial Report, Annex 4, s.91-105 (ec.europa.eu/regional_policy/impact/evaluation/data_en.cfm).
• European Commission (2009), Five Years of an Enlarged EU. Economic Achievements and Challenges, "European Economy", nr 1.
• European Commission (2014), Financial Programming and Budget (ec.europa.eu/budget/figures/interactive/index_en.cfm).
• Eurostat (2014), Database (epp.eurostat.ec.europa.eu).
• Feenstra R.C., Inklaar R., Timmer M.P. (2013), The Next Generation of the Penn World Table (www.ggdc.net/pwt).
• Fraser Institute (2014), Economic Freedom of the World Database (www.freetheworld.com).
• Głodowska A. (2012), Znaczenie konwergencji w aktualnej i przyszłej polityce strukturalnej Unii Europejskiej, "Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy", nr 24, s. 174-185.
• Growiec J. (2005), Dynamika konwergencji Polski z Unią Europejską, "Gospodarka Narodowa", nr 5-6, s. 101-118.
• Grzelak A., Kujaczyńska M. (2013), Real Convergence of the European Union Members States - Evaluation Attempt, "Management", nr 17, s. 393-404.
• Halmai P., Vásáry V. (2010), Real Convergence in the New Member States ofthe European Union (Shorter and Longer Term Prospects), "The EuropeanJournal of Comparative Economics", nr 7.
• Herbst M., Wójcik P. (2012), Wzrost gospodarczy i dywergencja poziomów dochodu w polskich podregionach - niektóre determinanty i efekty przestrzenne, "Ekonomista", nr 2, s. 175-201.
• Heritage Foundation (2014), Index of Economic Freedom Database (www.heritage.org/index/).
• Hübner D. (2004), Wpływ członkostwa w Unii Europejskiej na wzrost gospodarczy w Polsce, w: Strategia szybkiego wzrostu gospodarczego w Polsce (red. G.W. Kołodko), Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa, s. 99-119.
• IMF (2002), World Economic Outlook 2002, Washington D.C.
• IMF (2014), World Economic Outlook Database (www.imf.org).
• Karpińska-Mizielińska W., Smuga T., Echaust M. (2009), Wpływ pomocy z funduszy strukturalnych na konkurencyjność przedsiębiorstw, "Gospodarka Narodowa", nr 1-2, s. 89-120.
• Kołodko G.W. (2007), Sukces na dwie trzecie. Polska transformacja ustrojowa i lekcje na przyszłość, "Ekonomista", nr 6, s. 799-837.
• Kołodko G.W. (2009), Wielka Transformacja 1989-2029. Uwarunkowania, przebieg, przyszłość, "Ekonomista", nr 3, s. 353-371.
• Krugman P. (1991), Geography and Trade, MIT Press, Cambridge, Mass.
• Kulhánek L. (2012), Real Convergence in Central European EU Member States, w: Proceedings of the 1st International Conference on European Integration 2012, ICEI 2012 (red. I. Honová, L. Melecký, M. Staníčková), VŠB -Technical University of Ostrava, Ostrava, s. 161-170.
• Kumor P. (2008), Modelowanie wpływu nierówności płac na wzrost gospodarczy, "Gospodarka Narodowa", nr 7-8, s. 43-61.
• Kurach J. (2011), Zróżnicowanie zamożności polskich regionów w świetle badań zbieżności sigma, "Studia Regionalne i Lokalne", nr 4, s. 98-119.
• Liberda B., Tokarski T. (2004), Kapitał ludzki a wzrost gospodarczy w krajach OECD, "Gospodarka Narodowa", nr 3, s. 16-26.
• Liberda Z.B. (red.) (2009), Konwergencja gospodarcza Polski, VIII Kongres Ekonomistów Polskich, PTE, Warszawa.
• Listkiewicz S. (2005), Próba estymacji wpływu funduszy strukturalnych na wzrost gospodarczy w Polsce, "Gospodarka Narodowa", nr 1-2, s. 123-136.
• Lubecki P. (2004), Wzrost gospodarczy a poziom rozwoju rynków finansowych na przykładzie wybranych krajów Europy Środkowej i Unii Europejskiej, "Ekonomista", nr 5, s. 655-674.
• Lucas R.E. (1988), On the Mechanics of Economic Development, "Journal of Monetary Economics", vol. 22, s. 3-42.
• Mankiw N.G., Romer D., Weil D.N. (1992), A Contribution to the Empirics of Economic Growth, "Quarterly Journal of Economics", vol. 107, s. 407-437.
• Matkowski Z., Próchniak M. (2014), Realna konwergencja dochodowa w UE -pozycja i szanse Polski, w: Polska. Raport o konkurencyjności 2014. Dekada członkostwa Polski w Unii Europejskiej (red. M. A. Weresa), Instytut Gospodarki Światowej, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Warszawa, s. 45-63.
• Matkowski Z., Próchniak M., Rapacki R. (2013), Nowe i stare kraje Unii Europejskiej: konwergencja czy dywergencja?, "Prace i Materiały Instytutu Rozwoju Gospodarczego SGH", nr 91, s. 63-98.
• Matkowski Z., Próchniak M., Rapacki R. (2014), Scenariusze realnej konwergencji w Unii Europejskiej - kraje Europy Środkowo-Wschodniej a UE15, w: Polska w Unii Europejskiej i globalnej gospodarce (red. M. Gorynia, S. Rudolf), IX Kongres Ekonomistów Polskich, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Warszawa, s. 201-222.
• Michałek J.J., Siwiński W., Socha M. (red.) (2007), Polska w Unii Europejskiej - dynamika konwergencji ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Monfort M., Cuestas J.C., Ordóñez J. (2013), Real Convergence in Europe: A Cluster Analysis, "Economic Modelling", vol. 33, s. 689-694.
• Moral-Benito E. (2010), Determinants of Economic Growth: A Bayesian Panel-data Approach, Center for Monetary and Financial Studies (CEMFI) Working Paper, nr 719, Madrid.
• Mucha M. (2012), Mechanizm dywergencji gospodarczej w strefie euro, "Ekonomista", nr 4, s. 487-498.
• Próchniak M., Witkowski B. (2013), Time Stability of the Beta Convergence among EU Countries: Bayesian Model Averaging Perspective, "Economic Modelling", vol. 30, s. 322-333.
• Rapacki R. (red.) (2009), Wzrost gospodarczy w krajach transformacji: konwergencja czy dywergencja?, PWE, Warszawa.
• Rapacki R. (2012), Poland and Greece - Two Contrasting EU Enlargement Experiences, Center for European Integration Studies (ZEI) Discussion Paper, nr C213.
• Rapacki R., Próchniak M. (2009), The EU Enlargement and Economic Growth in the CEE New Member Countries, "European Economy. Economic Papers", nr 367.
• Rapacki R., Próchniak M. (2010), Wpływ rozszerzenia Unii Europejskiej na wzrost gospodarczy i realną konwergencję krajów Europy Środkowo-Wschodniej, "Ekonomista", nr 4, s. 523-546.
• Rogut A., Roszkowska S. (2006), Konwergencja warunkowa w krajach transformacji, "Gospodarka Narodowa", nr 9, s. 35-55.
• Romer D. (2000), Makroekonomia dla zaawansowanych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Romer P.M. (1986), Increasing Returns and Long-Run Growth, "Journal of Political Economy", vol. 94, s. 1002-1037.
• Romer P.M. (1990), Endogenous Technological Change, "Journal of Political Economy", vol. 98, s. S71-S102.
• Sala-i-Martin X., Doppelhofer G., Miller R. (2004), Determinants of Long-term Growth: A Bayesian Averaging of Classical Estimates (BACE) Approach, "American Economic Review", vol. 94, s. 813-835.
• Schadler S., Mody A., Abiad A., Leigh D. (2006), Growth in the Central and Eastern European Countries of the European Union, International Monetary Fund Occasional Paper, nr 252, Washington, D.C.
• Siwiński W. (2009), Wzrost gospodarczy Polski i krajów Europy Środkowo-Wschodniej: czy możliwa jest trwała konwergencja dochodowa z Europą Zachodnią?, w: Konwergencja gospodarcza Polski (red. Z.B. Liberda), PTE, Warszawa, s. 118-142.
• Siwy A., Adamczyk A., Lubińska T., Tarczyński W. (2004), Poziom fiskalizmu a bezrobocie i tempo zmian PKB w krajach Unii Europejskiej i w Polsce w latach 1990-2000, "Ekonomista", nr 1, s. 99-115.
• Solow R.M. (1956), A Contribution to the Theory of Economic Growth, "Quarterly Journal of Economics", vol. 70, s. 65-94.
• Soszyńska E. (2008), Różne podejścia do analizy procesów konwergencji gospodarczej, "Zarządzanie Ryzykiem", nr 28.
• Staňisić N. (2012), The Effects of the Economic Crisis on Income Convergence in the European Union, "Acta Oeconomica", vol. 62, s. 161-182.
• Stawicka M.K. (2012), Perspektywy zrównania poziomu rozwoju gospodarczego Polski i Unii Europejskiej. Prognoza na lata 2010-2040, "Zarządzanie i Edukacja", nr 82.
• Szlachta J. (2004), Znaczenie funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności dla stymulowania trwałego wzrostu gospodarczego w Polsce, w:Strategiaszybkiego wzrostu gospodarczego w Polsce(red. G.W. Kołodko), Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania im. L. Koźmińskiego, Warszawa, s.192-209.
• Sztaudynger J.J. (2009), Rodzinny kapitał społeczny a wzrost gospodarczy w Polsce, "Ekonomista", nr 2, s. 189-210.
• Tatomir C.F., Alexe I. (2011), Laggards or Performers? CEE vs. PIIGS Countries' Catch-up with the Euro Area in the Last Ten Years, Munich Personal RePEc Archive (MPRA) Paper, nr 35715, Munich.
• Viner J. (1950), The Custom Union Issue, Carnegie Endowment for International Peace, New York.
• Walczak E. (2012), Czynniki wzrostu gospodarczego w krajach UniiEuropejskiej, "Wiadomości Statystyczne", nr 4, s. 65-84.
• Welfe A., Karp P., Kębłowski P. (2005), Analiza kointegracyjna w modelowaniu gospodarki polskiej, "Ekonomista", nr 5, s. 645-658.
• Wolszczak-Derlacz J. (2009), Does Migration Lead to Economic Convergence in an Enlarged European Market?, "Bank i Kredyt", nr 40, s. 73-90.
• World Bank (2014a), World Development Indicators Database (databank.worldbank.org).
• World Bank (2014b), Worldwide Governance Indicators Database (databank.worldbank.org).
• Wójcik C. (2008), Integracja ze strefą euro. Teoretyczne i praktyczne aspekty konwergencji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Zienkowski L. (2007), Determinanty i perspektywy wzrostu gospodarczego w nadchodzących latach, "Ekonomista", nr 6, s. 861-872.