Polityka gospodarcza rządu Edwarda Babiucha w świetle dokumentów Biura Politycznego

• Autorzy: Jerzy Łazor

Warianty tytułu

The Economic Policy of Edward Babiuch's Government

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Politykę gospodarczą rządu Babiucha można podzielić na dwa etapy: w pierwszym okresie była ona prostą kontynuacją polityki drugiego rządu Jaroszewicza, podaną w oprawie z VIII Zjazdu PZPR. W pewnym sensie zmiana premiera była w tym wypadku jedynie sprawą kosmetyczną. W następnych miesiącach, wobec pogarszającej się sytuacji gospodarczej, nade wszystko kredytowej i inwestycyjnej, a w rezultacie przestojów, rząd zdecydował się na kilka manewrów mających na celu dostosowanie się do nowych warunków. Jednym z nich była decyzja o zmianie NPSG na 1980 r., połączona z publicznym przyznaniem się do trudnej sytuacji, drugim zaś kwestia podwyżek cen detalicznych oraz surowców. Podjęte decyzje oraz ich nieudolne wprowadzenie doprowadziły do upadku rządu, a następnie Edwarda Gierka. Charakterystyczną cechą rządu Babiucha była pewna inercja decyzyjna. Helmut Schmidt miał powiedzieć podczas pogrzebu Tity: "różnica między Polską i RFN polega na tym, że pierwsze, co uczynili, gdy zorientowali się, że nadchodzi recesja, to zahamowali inwestycje, a Polska przeciwnie - jeszcze je zwiększyła"99. Rząd wykazywał małą aktywność prawotwórczą, sam premier zaś rzadko zabierał głos na spotkaniach Biura Politycznego. W części aparatu władzy uważano, że Babiuch nie ma żadnej możliwości manewru w dziedzinie gospodarczej. (fragment tekstu)

EN

The article analyses the final months of Edward Gierek's rule in Poland. Appointed after the VIII Polish United Workers' Party Congress in February 1980, the government was virtually identical to the previous one, led by Piotr Jaroszewicz. Its policy was, until as far as May 1980, a clear continuation of the line established after 1976, despite some cosmetic changes postulated by the Congress. In particular, contrary to initial announcements, there was no significant reduction of investments - in fact new ones were proposed and accepted by the Political Bureau. Other proposed changes mostly concerned achieving growth by concentrating on bottlenecks, and raising the effectiveness of labour, which had been dropping in the late 70s. There were, however, no substantial measures introduced to stimulate said changes, and the entire program was uncannily similar to the "Economic Manoeuvre" of 1976. May produced a series of scathing governmental reports, presenting stagnation or regression in many sectors, which were contested by the Political Bureau. Due to escalating economic problems and ever rising difficulty of acquiring additional foreign credit, the government suggested changes to the National Plan for 1980. The measure was subsequently accepted in a much reduced form by the Parliament. Despite Babiuch's success in obtaining additional credit from Austria, the economy was in a progressively poorer state, its prospects weakened by unfavourable weather, ultimately leading to a flood, and significantly damaging crops. The government's arguably most significant move was the price raise in July. Originally proposed by Edward Babiuch in his exposé, it took form in a governmental project from late April, and was subsequently accepted by the Political Bureau and announced in a modified form in June. It served as the direct cause for a series of nationwide strikes, resulting in the creation of the Solidarity movement. Throughout the summer, unable to contain the strikes, the government descended into chaos, which resulted in Józef Pińkowski replacing Babiuch in late August 1980. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka gospodarcza; Polityka zagraniczna; Polityka rządu

EN

Economic policy; Foreign policy; Government policy

• Czasopismo: Kwartalnik Kolegium Ekonomiczno-Społecznego Studia i Prace / Szkoła Główna Handlowa
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 2
• Strony: 213--235

Twórcy

autor

Jerzy Łazor

Bibliografia

• 5 IV Plenum KC PZPR, "Nowe Drogi. Organ teoretyczny i polityczny Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej" (dalej: "Nowe Drogi"), nr 8, 1980, passim.
• AAN, PZPR, BP, V/159, Protokół nr 22 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 22 sierpnia1980 r.
• AAN, PZPR, I/231, Wytyczne na VIII Zjazd PZPR. O dalszy rozkwit socjalistycznej Polski. O rozwój narodu polskiego; również materiały w "Nowych Drogach" nr 3, 1980, passim.
• AAN, PZPR, I/231, Wytyczne na VIII Zjazd PZPR, par. 32.
• AAN, PZPR, I/231, Wytyczne na VIII Zjazd PZPR, par. 54.
• Babiuch E., Polska Zjednoczona Partia Robotnicza przed VIII Zjazdem, "Nowe Drogi" nr 1, 1980, s. 5-13.
• Babiuch E., Exposé z 18 lutego 1980 r., w: Exposé premierów polskich 1918-2001, red. B. Sygit, Zapolex Media, Toruń 2001, s. 641.
• Babiuch E., Exposé z 3 kwietnia 1980 r., w: Exposé premierów polskich 1918-2001, red. B. Sygit, Zapolex Media, Toruń 2001, s. 658-659.
• Barcikowski K., U szczytów władzy, Projekt, Warszawa 1998.
• Bolesta-Kukułka K.,Gra o władzę, a gospodarka. Polska 1944-1991, PWE, Warszawa 1992, s. 117.
• BP, V/157, Protokół nr 2 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 11 III 1980, Załącznik nr 1: Kompleksowy program zagospodarowania i wykorzystania Wisły oraz zasobów wodnych Kraju. Koncepcja generalna.
• BP, V/157, Protokół nr 5 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 22 kwietnia 1980 r.
• BP, V/157, Protokół nr 7 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 7 maja 1980 r., Załącznik nr 4: Sprawozdanie z wizyty premiera Edwarda Babiucha w Moskwie.
• BP, V/158, Protokół nr 3 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 25 marca 1980 r., Załącznik nr 1: Kierunkowy program powiększania produkcji pasz w latach 1980-1985.
• BP, V/158, Protokół nr 8 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 3 czerwca 1980 r., Załącznik nr 1: Plan rozwoju gospodarczego Wybrzeża Gdańskiego w latach 1981-1985.
• BP, V/158, Protokół nr 5 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 22 kwietnia 1980 r.,Załącznik nr 3: Kierunkowe założenia polityki cen detalicznych w 1980 r. Dokument ten jest datowany na20 kwietnia 1980 r.
• BP, V/158, Protokół nr 8 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 3 czerwca 1980 r., Załącznik nr 2: Uchwała Rady Ministrów w sprawie zasad ustalania i zmian cen zbytu podstawowych surowców,materiałów i innych środków produkcji oraz opłat za energię i przewozy towarów.
• BP, V/158, Protokół nr 10..., Załącznik nr 3: Informacja o przebiegu i wynikach obrad XXXIV sesji RWPG, k. 466.
• BP, V/158, Protokół nr 10 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 1 VII 1980 r. Załącznik nr 3a: Informacja o wynikach wizyty Prezesa RM towarzysza Edwarda Babiucha w Austrii, k. 491.
• BP, V/158, Protokół nr 9 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 17 czerwca 1980 r.
• BP, V/159, Protokół nr 22 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 22 VIII 1980 r.
• BP, V/157, Protokół nr 5 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR z prezydium NK ZSL i CK SD w dniu 22 kwietnia 1980 r., Załącznik nr 1: Węzłowe kierunki i zadania polityki zagranicznej w 1980 r.
• BP, Protokół nr 3 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu 25 III 1980 r.
• BP, Protokół nr 14 z posiedzenia Biura Politycznego KC PZPR w dniu23 lipca 1980 r., Załącznik nr 1: Aktualna sytuacja w rolnictwie, ze szczególnym uwzględnieniem działań PZPR, ZSL i administracji na rzecz przezwyciężenia skutków złych warunków atmosferycznych.
• Dokumenty założycielskie z sierpnia 1980 r., w szczególności nr 1, 2, 4, 5, 11 w: Sprawy gospodarcze w dokumentach pierwszej solidarności, t. I, red. J. Luszniewicz, A. Zawistowski, IPN, Warszawa 2008.
• DzU 1977 nr 3 poz. 145.
• Holzer J., Solidarność 1980-1981. Geneza i historia, Wyd. Krąg, Warszawa 1983, s. 59.
• Jasiński L. J., Stosunki gospodarcze z zagranicą w PRL, IKiCHZ, Warszawa 1994, s. 157-159.
• Kaliński J., Landau Z., Gospodarka Polski w XX wieku, PWE, Warszawa 2003, s. 327.
• Kaliński J., Landau Z., Gospodarka Polski w XX wieku, PWE, Warszawa 2003, s. 325.
• Kaliński J., Gospodarka Polski w latach 1944-1989. Przemiany strukturalne, PWE, Warszawa 1995, s. 183-184.
• Kłonica L., Rolnictwo w latach osiemdziesiątych, "Nowe Drogi"nr 1, 1980, s. 59-78.
• Kochański A., Polska: 1944-1991: informator historyczny, t. 3, Wyd. Sejmowe, Warszawa 2005.
• Krajewski M.,Historia gospodarcza Polski do 1989 roku. Zarys problematyki, Wyższa Szkoła Humanistyczno - Ekonomiczna "Lega", Włocławek 2000, s. 512-513.
• Landau Z., Tanewski P., Polityka gospodarcza i społeczna, w: Historia gospodarcza Polski(1939-1989), red. J. Kaliński, Of. Wyd. SGH, Warszawa 1996, s. 97.
• Rakowski M., Dzienniki polityczne 1979-1981, Iskry, Warszawa 2004, s. 159.
• Uchwała Rady Państwa z dnia 24 sierpnia 1980 r., Mon.Pol. 1980 nr 20 poz. 96.
• Uchwała Sejmu PRL z dnia 5 września1980 r.w sprawie powołania Prezesa Rady Ministrów, Mon.Pol. 1980 nr 21 poz. 98.
• Uchwała Sejmu PRL o zadaniach dotyczących realizacji Narodowego Planu Społeczno Gospodarczego w 1980 r., niektórych w nim zmian i potrzebie zwiększania efektywności gospodarowania, Mon.Pol.1980 nr 16 poz. 74.
• Uchwała Sejmu PRL z dnia 24 czerwca 1980 w sprawie polityki międzynarodowej Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Mon.Pol. 1980 nr 16 poz. 77.
• Uchwała Sejmu Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej z dnia 18 lutego 1980 r. w sprawie powołania Prezesa Rady Ministrów, Mon.Pol., DzUrz. PRL 1980 nr 6 poz. 23.
• Wrzaszczyk T., Rozwój społeczno -gospodarczy a postęp naukowo-techniczny w latach osiemdziesiątych, "Nowe Drogi" nr 1, 1980, s. 14-58.
• Zieleniewski M.,Przez lekko uchyloną bramę, Omnibus, Poznań 1989.