Z problematyki iustum pretium - normatywne odzwierciedlenie idei słuszności w prawie

• Autorzy: Anna Fermus-Bobowiec , Iwona Szpringer

Warianty tytułu

Issues of Iustum Pretium - Normative Reflection on the Idea of Fairness in Law

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem niniejszego opracowania jest natomiast wykazanie, że idea słusznej i sprawiedliwej ceny została transponowana na grunt normatywny poprzez różne rozwiązania prawne - zarówno w prawie rzymskim, w wielkich kodyfikacjach cywilnych, jak i w polskim prawie cywilnym XX wieku. Autorki przy tym będą rozumieć ją szeroko, uwzględniając te instytucje prawa prywatnego, które umożliwiają osiągniecie, czy odpowiednio przywrócenie, ekwiwalentności świadczeń wzajemnych w przypadku jej zachwiania. Z uwagi na to pojęcie iustum pretium nie zostanie ograniczone wyłącznie do umowy sprzedaży, ale dotyczyć będzie tych stosunków umownych, których istotą jest ekwiwalentność świadczeń. Tym samym przyjęta została, na potrzeby niniejszego opracowania, teoria ekwiwalentności świadczeń. Nie sposób, rzecz jasna, przedstawić wszelkiego rodzaju rozwiązań prawnych, ich szczegółowego rozwoju w aspekcie historycznym i normatywnym, w ramach tak niewielkiego opracowania. Jednakże zamierzeniem niniejszego artykułu jest próba wykazania, że idea iustum pretium była i jest realizowana w ramach uregulowań cywilnoprawnych na przestrzeni wieków. (fragment tekstu)

EN

The present paper addresses the issue of iustum pretium and its juridical solution in civil law over the centuries. The institutions that have been analysed in this case, are the institutions of private law, which guarantee the equivalence of mutual benefits of involved parties. The paper considered the Roman law, the great nineteenth century codification of civil law (Code Napoleon, ABGB and BGB) and Polish twentieth century regulations- the code of obligations of 1933 and the current civil code. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Prawo cywilne; Sprawiedliwość

EN

Law; Civil law; Justice

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2011
• Tom: 15
• Strony: 83--106

Twórcy

autor

Anna Fermus-Bobowiec

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

autor

Iwona Szpringer

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie

Bibliografia

• Aubry C., Rau C., Zacharia K.S., Rau G., Falcimaigne C., Gault M., Michaux-Bellaire L., BartinE.-A., Cours de droit civil français d' après la méthode de Zachariae par MM., Paris 1907, s. 181-183.
• Baudry-Lacantinerie G., L. Saignat, Traité théorique et pratique de droit civil, De la vente et de l'échange, t. XVII, Paris 1900, s. 598.
• Berger A., Encyclopedic dictionary of Roman law, Philadelphia 1953, s. 536 i 649.
• Bieniak M., Klauzula rebus sic stantibus możliwości jej aktualnego zastosowania (uwagi na tle art. 357 KC), "Monitor Prawniczy" 2009, nr 12, s. 639.
• Brzozowski A., [w:] Kodeks cywilny, t. I: Komentarz do art. 1-449, K. Pietrzykowski (red.), Warszawa 2005, s. 877.
• Brzozowski A., Regulacja wpływu zmiany okoliczności na zobowiązania w świetle nowelizacji kodeksu cywilnego z dnia 28 lipca 1990 r., "Palestra" 1992, nr 5-6, s. 20.
• Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w prawie polskim (klauzula rebus sic stantibus; waloryzacja świadczeń pieniężnych), "Studia Prawa Prywatnego" 2008, nr 1(8), s. 6.
• Brzozowski A., Wpływ zmiany okoliczności na zobowiązania w prawie polskim (na tle prawa niektórych państw obcych), Warszawa 1992, s. 16-19.
• Burczak K., Dębiński A., Jońca M., Łacińskie sentencje i powiedzenia prawnicze, Warszawa 2007, s. 186.
• Cisek A., Kremis J., Z problematyki wyzysku w ujęciu kodeksu cywilnego, "RPEiS" 1979, nr 3, s.71 i n.
• Czech B., [w:] Praktyczny komentarz z orzecznictwem. Kodeks cywilny, t. II, art. 353-1088, Warszawa 2005, s. 99.
• Czemeryński I.S., Powszechne prawo prywatne austriackie, t. II, Lwów 1867-1868, s. 34.
• Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie u podstaw prawa prywatnego, Warszawa 2009, s. 469.
• Dajczak W., Zwrot bona fides w rozstrzygnięciach dotyczących kontraktów u prawników rzymskich okresu klasycznego, Toruń 1998, s. 63, 147.
• de Martino F., Storia della constituzione Roma, t. V, Napoli 1975, s. 34.
• Delsol J.J., Zasady Kodeksu Napoleona w związku z nauką i jurysprudencją, t. II, Warszawa 1874, s. 351.
• Delsol J.J., Zasady Kodeksu Napoleona w związku z nauką i jurysprudencją, t. III, Warszawa 1874, s. 214.
• Dybowski P., Pyrzyńska A., [w:] Prawo zobowiązań - część ogólna, t. 5, Warszawa 2006, s. 245.
• Dziadzio A., Powszechna historia prawa, Warszawa 2008, s. 225, 355.
• Editum Diocletiani de pretiis rerum venalium. Edykt Dioklecjana o cenach towarów wystawionych na sprzedaż, A. Barańska, P. Barański, P. Janiszewski (red.), Poznań 2007, s. 11.
• Grzybowski S., System prawa cywilnego, t. I: Część ogólna, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1974, s. 571.
• Guarino A., Diritto privato romano, Napoli 1981, s. 766.
• Harke J.D., Laesio enormis als error in negotio, "ZSS" 2005, nr 122, s. 91 i n.
• Jaworski W.L., Kodeks cywilny austriacki, t. II, Kraków 1905, s. 393-394.
• Jezioro J., [w:] Kodeks cywilny, E. Gniewka (red.), Warszawa 2008, s. 1008.
• Justyński T., Relacja między art. 58 § 2 a art. 388 k.c. w kontekście nadmiernych odsetek umownych, "Przegląd Sądowy" 2004, nr 1, s. 96, oraz s. 101 i n.
• Kaser M., Das Römische Privatrecht, t. I: Das altrömische, das vorklassische und klassische Recht, München 1971, s. 550.
• Kaser M., Das Römische Privatrecht, t. II: Die Nachklassischen Entwicklungen, München 1975, s. 388.
• Katner W.J., [w:] System prawa prywatnego, t. 7: Prawo zobowiązań - część szczególna, J. Rajski (red.), Warszawa 2004, s. 132 i n.
• Kieczekian S.F., Nauka Arystotelesa o państwie i prawie, Łódź 1955, s. 154.
• Korzonek J., Rosenblueth I., Kodeks zobowiązań. Komentarz. Przepisy wprowadzające - wyciągi z motywów ustawodawczych - ustawy dodatkowe, t. I, Kraków 1936, s. 112.
• Lackoroński B., Rozwój historyczny klauzuli rebus sic stantibus, "Przegląd Prawniczy Uniwersytetu Warszawskiego" 2004, nr 1, uw. 7, s. 73.
• Leszczyński L.,Tworzenie generalnych klauzul odsyłających, Lublin 2000, s. 51-52.
• Liebs D., Latenische Rechtsregeln und Rechtssprichwörter, München 1986, s.185.
• Lisowski Z., Kodeks Cywilny obowiązujący na ziemiach zachodnich Rzeczypospolitej Polskiej, Poznań 1933, s. 135.
• Litewski W., Jurysprudencja rzymska, Kraków 2000, s. 148-149.
• Litewski W., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 2003, s. 275.
• Litewski W., Słownik encyklopedyczny prawa rzymskiego, Kraków 1998, s. 86.
• Longchamps de Bérier R., Zobowiązania, Lwów 1939, s. 95, 98.
• Machnikowski P., [w:] Kodeks cywilny, E. Gniewka (red.), Warszawa 2008, s. 631.
• Machnikowski P., [w:] System prawa prywatnego, t. 5: Prawo zobowiązań, E. Łętowska (red.), Warszawa 2006, s. 521.
• Malarewicz A., Wpływ zmiany stosunków na wykonanie zobowiązań -cz. I, "Monitor Polski" 2005, nr 11, s. 544.
• Mayer-Maly T., Locatio conductio. Eine Untersuchung zum klassischen römischen Recht, Wien-München 1956, s. 66.
• Mayer-Maly T., Privatautonomie und Vertragsethik im Digestenrecht, "IURA" 1955, nr 6, s. 129.
• Nattel A., Nauka o słusznej cenie (iustum pretium) u św. Tomasza z Akwinu, Kraków 1938, s. 27.
• Okolski A., Zasady prawa cywilnego obowiązującego w Królestwie Polskim, Warszawa 1885, s. 559-560.
• Olszewski H., Historia doktryn politycznych i prawnych, Warszawa 1986, s. 189.
• Pajor T., Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie zobowiązania, Warszawa 1992, s. 101.
• Pikulska-Robaszkiewicz A., Lichwa w państwie i prawie republikańskiego Rzymu, Łódź 1999, s. 17, 28.
• Pikulska-Robaszkiewicz A., Represje lichwiarstwa w rzymskiej republice, [w:] Salus rei publicae suprema lex. Ochrona interesów państwa w prawie karnym starożytnej Grecji i Rzymu, Lublin 2007, s. 213.
• Pisuliński J., [w:] System prawa prywatnego, t. 7: Prawo zobowiązań - część szczególna, J. Rajski (red.), Warszawa 2004, s. 188 i n.
• Prawo rzymskie. Słownik encyklopedyczny, W. Wołodkiewicz (red.), Warszawa 1986, s. 86.
• Radwański Z., [w:] System prawa cywilnego, t. III, cz. 1: Prawo zobowiązań, część ogólna, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1981, s. 385.
• Radwański Z., [w]: System prawa prywatnego. t. 2: Prawo cywilne - część ogólna, Z. Radwański (red.), Warszawa 2002, s. 378.
• Rajski J., Z problematyki funkcjonowania zasady pacta sunt servanda i klauzuli rebus sic stantibus we współczesnym klimacie gospodarczym, "Przegląd Prawa Handlowego" 2010, nr 3, s. 5.
• Sirks A.J.B., Laesio enormis und die Auflösung fiskalischer Verkäufe, "ZSS" 1995, nr 112, s. 414.
• Sitek B., O koncepcji iustum pretium w historycznym zarysie, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego-Roczniki Prawnicze" 2000, nr 12, s. 24.
• Sitek B., Pojęcie sprawiedliwości w konstytucjach cesarskich z okresu Dioklecjana i Konstantyna, Kraków 1996, s. 119-121.
• Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2006, s. 332, 554.
• Sójka-Zielińska K., Kodeks Napoleona. Historia i współczesność, Warszawa 2007, s. 114.
• Sójka-Zielińska K., Wielkie kodyfikacje cywilne. Historia i współczesność, Warszawa 2009, s.122-123.
• Taubenschlag R., Rzymskie prawo prywatne, Warszawa 1955, s. 207.
• Tropaczyński A., Gospodarcza niemożliwość świadczenia, "Przegląd Sądowy" 2004, nr 3, s. 64.
• Visky K., Die Proportionalität von Wert und Preis in den romischen Rechtsquellen des III Jahrhunderts, "RIDA" 1969, nr 16, s. 357.
• Wojewoda M., Sądowa kontrola żądania odsetek umownych, "Przegląd Sądowy" 2000, nr 1, s. 62.
• Wołodkiewicz W., Europa i prawo rzymskie. Szkice z historii europejskiej kultury prawnej, Wyd. Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., Warszawa 2009, s. 238.
• Wołodkiewicz W., L'edictum de pretiis Diocleziano e la difesa dei diritti, [w:] XII Colloquido dei Romanisti dell' Europa centro-orientale e dell' Asia, Irkutsk, 14-16 ottobre 2009.
• Wołodkiewicz W., Mit omnipotencji prawa stanowionego. Uwagi na marginesie edyktu Dioklecjana o cenach, "Palestra" 2007, nr 1-2, s. 158-159.
• Zagrobelny K., [w:] Kodeks cywilny, E. Gniewka (red.), Warszawa 2008, s. 863-864.
• Żuławska C., [w:] Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga trzecia. Zobowiązania, Warszawa 1996, s. 124.