Wybrane problemy rozwoju małych miast galicyjskich w okresie przedautonomicznym (1772-1866)

• Autorzy: Piotr Miodunka

Warianty tytułu

Selected Problems in the Development of Small Towns in Pre-autonomous Galicia (1772-1866)

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Opracowanie ma na celu wstępne rozpoznanie głównych uwarunkowań rozwoju mniejszych miast zachodniej części Galicji w latach 1772-1866. Przyjęto, że były to miejscowości liczące mniej niż 5 tys. mieszkańców, których miejski status nie budził wątpliwości. W omawianym okresie władza była zainteresowana jedynie miastami w dobrach państwowych i największymi miastami prywatnymi, gdzie zadbano o profesjonalizację magistratów. Z racji niskich dochodów miast nie przyczyniło się to do ich rozwoju. Te zmiany nie dotyczyły licznej grupy mniejszych miast prywatnych. Dopiero reorganizacja administracji terenowej w latach 50. XIX w. dała możliwości awansu niewielkim miastom. Wspólną słabością tych ośrodków był niski stopień zorganizowania szkolnictwa, chociaż sama obecność instytucji oświatowych wyróżniała je od wsi. Mając jednak na względzie wyraźny przyrost zaludnienia w omawianym okresie, można przypuszczać, że był on zasługą innych - niż wyżej uwzględnione - czynników wzrostu. (abstrakt oryginalny)

EN

This study was designed as an introduction to the main determinants of the development of smaller towns in the western part of Galicia in the years 1772-1866. It was assumed that these places had fewer than 5000 residents, though their urban status was not in doubt. During this period, the authorities were only interested in towns that belonged to the state and the largest private towns, where the authorities attended to the professionalisation of municipalities. However, given the prevailing low incomes, the attempt at professionalisation did not contribute to the municipalities' development. The attendant changes did not affect a large group of smaller private towns. It was only the later reorganisation of the local administration, in the 1850s, that yielded the opportunity to promote many small towns. A common weakness the towns shared was the poor organisation of education, although the mere presence of educational institutions distinguished them from villages. However, in view of the significant population growth in this period, we may presume that this growth was due to growth factors other than the above. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rozwój miasta; Geografia miasta; Gospodarka miasta; Historia miasta

EN

City development; Geography of a city; Urban economy; History of city

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 11 (935)
• Strony: 23--43

Twórcy

autor

Piotr Miodunka

• Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie

Bibliografia

• Allgemeines Landes Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Grossherzogthume Krakau. Jahrgang 1850 [1853], Lwów.
• Allgemeines Landes Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Grossherzogthume Krakau. Jahrgang 1851 [1855a], Lwów.
• Allgemeines Landes Gesetz- und Regierungsblatt für das Kronland Galizien und Lodomerien mit den Herzogthümern Auschwitz und Zator und dem Grossherzogthume Krakau. Jahrgang 1852 [1855b], Lwów.
• Broński K. [2003], Rozwój gospodarczy większych miast galicyjskich w okresie autonomii, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków.
• Broński K., Szpak J. [2002], Procesy urbanizacyjne w Europie w XIX i XX wieku. Problemy i koncepcje badawcze, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie", nr 587.
• Górkiewicz M. [1950], Ceny w Krakowie w latach 1796-1914, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, Poznań.
• Grodziski S. [1971], Historia ustroju społeczno politycznego Galicji 1772-1848, Ossolineum, Wrocław.
• Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1861 [1861], Lwów.
• Handbuch des Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1865 [1865], Lwów.
• Hoff J. [1992], Społeczność małego miasta galicyjskiego w dobie autonomii, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Rzeszowie, Rzeszów.
• Jewuła Ł. [2013], Galicyjskie miasta i miasteczka oraz ich mieszkańcy w latach 1772-1848, Historia Iagellonica, Kraków.
• Karolczak K. [1999], W czasach absolutyzmu austriackiego [w:] Limanowa. Dzieje miasta, T. I: 1565-1945, red. F. Kiryk, Kraków.
• Karpiniec J. [1932/33], Ilość osad miejskich byłej Galicji i podział ich na miasta i miasteczka, "Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych", t. 2.
• Kowalik B. [2006], Nowy Targ 1867-1918. Pół wieku, które zmieniło oblicze miasta, Polskie Towarzystwo Historyczne, Nowy Targ.
• Laskowski A. [2007], Jasło w dobie autonomii galicyjskiej. Miasto i jego przestrzeń, Towarzystwo Naukowe Societas Vistulana, Kraków.
• Lepetit B. [2006], The Pre-industrial Urban System: France 1740-1840, Cambridge University Press, Cambridge.
• Madurowicz-Urbańska H. [1978], Struktura wielkości miast i osiedli typu miejskiego w Wielkim Księstwie Poznańskim, Królestwie Polskim i Galicji w drugiej połowie XIX wieku (do 1910 roku). Z historycznych procesów urbanizacji - próba analizy [w:] Badania nad historią gospodarczo-społeczną w Polsce (Problemy i metody), red. J. Topolski i in., PWN, Warszawa.
• Maroszek J. [1990], Targowiska wiejskie w Koronie Polskiej w drugiej połowie XVII i w XVIII wieku, Białystok.
• Meus K. [2013], Wadowice 1772-1914. Studium przypadku miasta galicyjskiego, Księgarnia Akademicka, Kraków.
• Nietyksza M. [1980], Dzieje miast polskich w epoce kapitalizmu. Problemy, stan badań, postulaty, "Kwartalnik Historyczny", R. 87, nr 2.
• Pilat T. [1878], Pogląd historyczny na urządzenia gminne w Galicyi, "Wiadomości Statystyczne o Stosunkach Krajowych", R. 4.
• Provinzial-Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1847 [1847], Lwów.
• Provinzial-Handbuch der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1854 [1854], Lwów.
• Provinzial-Handbuch des Krakauer Verwaltungs-Gebietes für das Jahr 1855 [1855], Kraków.
• Provinzial-Handbuch des Krakauer Verwaltungs-Gebietes für das Jahr 1856 [1856], Kraków.
• Provinzial-Handbuch des Krakauer Verwaltungs-Gebietes für das Jahr 1857 [1857], Kraków.
• Reder J. [1975], Podziały polityczne i administracyjne Małopolski południowej w latach 1815-1867 [w:] Prawnicze, administracyjne i ekonomiczne studia wyższe w Rzeszowie 1959-1974, Rzeszów.
• Reichs-Gesetz-Blatt für das Kaisethum Oesterreich. Jahrgang 1854 [1854], Wien.
• Rutowski T. [1888], Ludność miast, miasteczek, gmin wiejskich i obszarów dworskich podług wyznania i narodowości, "Rocznik Statystyki Przemysłu i Handlu Krajowego", z. 9.
• Schematismus der Königreiches Galizien und Lodomerien für das Jahr 1826 [1826], Lwów.
• Skorowidz wszystkich miejscowości położonych w Królestwie Galicyi i Lodomeryi wraz z Wielkiem Księstwem Krakowskiem [1868], Lwów.
• Statistische übersicht der Königliche Galizien und Lodomerien im Jahre 1840 [1840], bmw.
• Szewczuk J. [1939], Kronika klęsk elementarnych w Galicji w latach 1772-1848, Lwów.
• Tokarz W. [1909], Galicya w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej z roku 1783, Kraków.
• Zamorski K. [1989], Informator statystyczny do dziejów społeczno-gospodarczych Galicji: ludność Galicji w latach 1857-1910, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.

Identyfikatory

DOI

10.15678/ZNUEK.2014.0935.1102