Wokół poglądów na rolę pieniądza w gospodarce w historii i teorii ekonomii. (Część III: Zarys koncepcji i praktyki merkantylizmu)

• Autorzy: Roman Goryszewski

Warianty tytułu

Views on the Role of Money in History and Theory of Economy

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie - z konieczności w niezbędnym zarysie - aspektów teoretycznych oraz historyczno-praktycznych doktryny merkantylistycznej, określanej w literaturze przedmiotu jako pierwszy nowożytny i zarazem świecki zestaw poglądów ekonomicznych. Celowo nie użyto tu określenia kierunek czy szkoła w myśli ekonomicznej, bowiem według dość zgodnej opinii specjalistów, na takie miano merkantylizm jeszcze w pełni nie zasługuje. Zbyt duża była w jego przestrzeni geograficznej (od Portugalii i Hiszpanii po Polskę i Rosję), a także czasowej (od XVI do XVIII stulecia) różnorodność koncepcji teoretycznych i zaleceń praktycznych. Wydaje się jednak, że były też bardzo istotne - zwłaszcza z punktu widzenia wiodącej dla tego cyklu artykułów tematyki pieniężnej - koncepcje wspólne. Były to: właśnie wspólna merkantylistom (i przez nich zresztą rozwijana) ilościowa teoria pieniądza oraz też pojmowana przez nich analogicznie rola pieniądza w gospodarce jako wręcz bodaj najważniejszego czynnika produkcji (wspólna dojrzałym merkantylistom koncepcja pieniądza gospodarczo aktywnego, tak kontrastująca z obowiązującą później koncepcją pieniądza neutralnego szkoły klasycznej i neoklasycznej). W tekście niniejszym skupiono się przede wszystkim na istocie i ogólnym obrazie merkantylizmu europejskiego. Stąd nie zajmowano się z osobna cechami poszczególnych "merkantylizmów narodowych", w tym również jego specyficzną odmianą niemiecko-austriacką, tzw. kameralizmem (pewien wyjątek zrobiono tylko w przypadku jednego z wybitnych reprezentantów niedocenianej polskiej myśli merkantylistycznej - Jana Grodwagnera). Zagadnienia dotyczące krajowych odmian merkantylizmu, choć niewątpliwie same w sobie ważne i interesujące, wymagałyby sporo miejsca i zasługują z pewnością na odrębne opracowanie. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to present - in short - theoretical and historical and practical aspects of mercenary doctrine described in references as the first cotemporary and secular set of economical views. Terms such as direction or school in economy are not used deliberately. According to many specialists' opinions, mercenary does not deserve such concepts. In its geographical sphere (from Portugal and Spain to Poland and Russia) and time sphere (from 16th to 18th century) there was a great variety of theoretical concepts and practical recommendations. However it seems that there were some common ideas taking into account monetary subject. They were: common for mercenary believers (and developed by them) quantitative theory of money and its role in economy as the most important factor of production (common for mercenary experts the idea of active money in economy, contrasting greatly with latter idea of neutral money of classical and neoclassical school). The article focuses on the essence and general image of European mercantilism. That is why the features of every "national mercantilism" or very specific German-Autrian type of mercantilism called cameralism were not developed. (The only exception was for one of the greatest persons of Polish mercantilism - Jan Grodwagner). All types of mercantilism typical every country are essential and interesting, but also very prolific so they deserve another article. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Merkantylizm; Pieniądz

EN

Mercantilism; Money

• Czasopismo: Rocznik Naukowy Wydziału Zarządzania w Ciechanowie
• Rocznik: 2010
• Tom: 4
• Numer: nr 1-4
• Strony: 13--31

Twórcy

autor

Roman Goryszewski

• Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie

Bibliografia

• Blaug M. (1994), Teoria ekonomii. Ujęcie retrospektywne. PWN, Warszawa.
• Brzoza-Brzezina M. (2000), Neutralność pieniądza a badanie mechanizmów transmisji monetarnej w Polsce. W: "Bank i Kredyt", nr 3.
• Cameron R. (1999) Historia gospodarcza świata od paleolitu do czasów najnowszych. Wydawnictwo "Książka i Wiedza", Warszawa.
• Child J. (1958), Nowa rozprawa o handlu, w: Merkantylizm i początki szkoły klasycznej. Wybór pism ekonomicznych XVI i XVII wieku, koncepcja wyboru i wstęp E. Lipińskiego, PWN, Warszawa.
• Davanzati B. (1958), Wykład o pieniądzach, w: Merkantylizm i początki szkoły klasycznej. Wybór pism ekonomicznych XVI i XVII wieku, koncepcja wyboru i wstęp E. Lipińskiego, PWN, Warszawa.
• Davies N. (2000), Boże igrzysko. Historia Polski. Wydawnictwo ZNAK, Kraków.
• Galbraith J. K. (1982), Pieniądz: pochodzenie i los, PWE, Warszawa.
• Galbraith J. K. (1991), Ekonomia w perspektywie. Krytyka historyczna, PWE, Warszawa.
• Goryszewski R. (2002), Koncepcja neutralności pieniądza i jej implikacje dla polityki pieniężnej, Oficyna Wydawnicza WSM, Warszawa.
• Goryszewski R. (2007), Wokół poglądów na rolę pieniądza w gospodarce (część I: Starożytny "merkantylizm" grecki - próba identyfikacji). W: "Rocznik Naukowy Wydziału Zarządzania w Ciechanowie" (Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie, Wydział Zarządzania w Ciechanowie), Zeszyt 1-4, Tom I, Ciechanów, s. 21-38.
• Goryszewski R. (2009), Wokół poglądów na rolę pieniądza w gospodarce (część II: Średniowiecze - koncepcje pieniądza wczesnej i późnej scholastyki). W: "Rocznik Naukowy Wydziału Zarządzania w Ciechanowie" (Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie, Wydział Zarządzania w Ciechanowie), Zeszyt 1-2, Tom III, Ciechanów, s. 17-33.
• Grabowski Z. (1973), O pieniądzu, maszynopis powielony, Wydział Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
• Grodwagner J. (1959), Discours o cenie pieniędzy teraźniejszej, w: Rozprawy o pieniądzu w Polsce pierwszej połowy XVII wieku, wyboru dokonał, wstępem i przypisami opatrzył Zdzisław Sadowski, PWN, Warszawa.
• Heilbroner R. L. (1993), Wielcy ekonomiści. Czasy, życie, idee, PWE., Warszawa.
• Hicks J. R. (1988), Perspektywy ekonomii. Szkice z teorii pieniądza i teorii wzrostu. PWN, Warszawa.
• Hilferding R. (1958), Kapitał finansowy. Studium o najnowszym rozwoju kapitalizmu, PWN, Warszawa.
• Huberman L. (1963), Z czego żyje ludzkość, PWN, Warszawa.
• Keynes J. M. (1985), Ogólna teoria zatrudnienia, procentu i pieniądza, PWN, Warszawa.
• Kokoszczyński R. (2004), Współczesna polityka pieniężna w Polsce, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.
• Landreth H., Colander D.C. (1998), Historia myśli ekonomicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Lipiński E. (1981), Historia powszechnej myśli ekonomicznej do roku 1870, PWN, Warszawa.
• Mun T. (1958), Bogactwo Anglii w handlu zagranicznym, w: Merkantylizm i początki szkoły klasycznej. Wybór pism ekonomicznych XVI i XVII wieku), koncepcja wyboru i wstęp E. Lipińskiego, PWN, Warszawa.
• Reich B. B. (1994), Praca narodów. Przygotowanie się do kapitalizmu, Toruń.
• Simmel G. (1997), Filozofia pieniądza, Wydawnictwo Fundacji Humaniora, Poznań.
• Smith A. (1954), O zasadzie systemu handlowego, czyli merkantylistycznego, w: Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, tom 2, PWN, Warszawa.
• Sołdaczuk J., Misala J. (2001), Historia handlu międzynarodowego. Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa.