Axiological Basis for the Application of Law - a Perspective of the Equitable Law

• Autorzy: Wojciech Dziedziak

Warianty tytułu

Aksjologiczne podstawy stosowania prawa - perspektywa prawa słusznego

• Języki publikacji: EN

Abstrakty

EN

This paper addresses the issue of axiological foundations of law enforcement in the short equity law. The law is surface mounted right on the values essential, primary, which are: truth, goodness and justice. Such an understanding of the validity refers to both the law-making process and its ap - plication. With regard to the application of the law in the study focuses mainly on his judicial type, in which the court deciding specific, real situation is to take the right decision.(original abstract)

W artykule zostało podjęte zagadnienie aksjologicznych podstaw stosowania prawa w perspektywie prawa słusznego. Podstawy takie powinny być jasne, pewne, solidne, trwałe i takie daje właśnie teoria prawa słusznego. W opracowaniu wyjaśniono rozumienie prawa słusznego i wartości je fundujących, a są nimi: prawda, dobro, sprawiedliwość, godność człowieka. Wartości te są aksjologicznymi podstawami bytu prawa, tj. wartościami leżącymi u źródeł procesów tworzenia prawa, ale w istocie są też (powinny być) zasadniczymi, podstawowymi wartościami stosowania prawa. W procesach stosowania prawa rola słuszności wiąże się z wymogiem wydania właściwego, godziwego orzeczenia. Sądy w stosowaniu prawa dysponują sporym zakresem/marginesem swobody. Jego wykorzystanie powinno dokonywać się ze "wzrokiem skierowanym na słuszność", bowiem ustalone w decyzji finalnej skutki prawne dotyczą zawsze człowieka (bezpośrednio czy pośrednio). Rola słuszności może wiązać się z "udoskonaleniem prawa" w sensie jego praktycznej konkretyzacji. Kategoria ta, gdy zachodzi taka konieczność, może być także narzędziem naprawiania, poprawiania prawa, pozwala sprzeciwić się, wyjść poza posłuszeństwo ustawom, słuszność bowiem nie dozwala na podjęcie decyzji niesprawiedliwej. Słuszność spełnia też funkcję korektury stanowionego prawa, niwelującej napięcia między ogólnym charakterem prawa a indywidualnym charakterem przypadków, mogącej też wypełniać luki w prawie. Słuszność w stosowaniu prawa jest zatem wartością korygującą - naprawiającą, udoskonalającą, uzupełniającą prawo i jednocześnie dopełniającą sprawiedliwość. W opracowaniu, w oparciu o model decyzyjny sądowego stosowania prawa, zostały ponadto przedstawione sposoby dochodzenia do decyzji słusznej. Sformułowano też pogląd o możliwości podjęcia jedynej słusznej decyzji. W konkluzji rozważań stwierdzono, iż wartości budujące słuszność, stanowiące zarazem aksjologiczne podstawy stosowania prawa, przeciwstawiają się arbitralności ocen i decyzji sędziowskich.(abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

EN

Law; Axiology; Legal regulations

PL

Prawo; Aksjologia; Regulacje prawne

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2015
• Tom: 24
• Numer: nr 2
• Strony: 49--71

Twórcy

autor

Wojciech Dziedziak

• Maria Curie-Sklodowska University

Bibliografia

• Aristotle, Nicomachean ethics, trans. W.D. Ross, Book I, Kitchener 1999.
• Aristotle, Politics, trans. B. Jowett, Kitchener 1999.
• Aristotle, Rhetoric, trans. W.R. Roberts, Book I, Hazleton 2010.
• Boratyńska K.T., Górski A., Sakowicz A., Ważny A., Kodeks postępowania karnego. Komentarz, Warsaw 2012.
• Dajczak W., Giaro T., Longchamps de Bérier F., Prawo rzymskie. U podstaw prawa prywatnego, Warsaw 2009.
• Dawidowicz W., Ogólne postępowanie administracyjne. Zarys systemu, Warsaw 1962.
• Dziedziak W., Słuszność w prawie i prawa człowieka, [in:] Praktyka ochrony prawa człowieka, ed. K. Machowicz, Vol. I, Lublin 2012.
• Jońca M., Prawo rzymskie. Marginalia, Lublin 2012.
• Kalisz A., Leszczyński L., Liżewski B., Wykładnia prawa. Model ogólny a perspektywa Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i prawa Unii Europejskiej, Lublin 2011.
• Kant I., Grounding for the metaphysics of morals, trans. J.W. Ellington, Indianapolis [1785] (1993).
• Karp J., Sprawiedliwość społeczna. Szkice ze współczesnej teorii konstytucjonalizmu i praktyki polskiego prawa ustrojowego, Cracow 2004.
• Kiereś H., Wartości teoria, [in:] Powszechna encyklopedia filozofii, Vol. IX, Lublin 2008.
• Knoppek K., Zmierzch zasady prawdy obiektywnej w procesie cywilnym, "Palestra" 2005, No. 1-2.
• Kojder A., Godność i siła prawa. Szkice socjologiczno-prawne, Warsaw 1995.
• Korybski A., Leszczyński L., Pieniążek A., Wstęp do prawoznawstwa, Lublin 2010.
• Kuryłowicz M., Etyka i prawo w sentencjach rzymskich jurystów, [in:] W kręgu problematyki władzy, państwa i prawa. Księga jubileuszowa w 70-lecie urodzin Profesora Henryka Groszyka, Lublin 1996.
• Kuryłowicz M., Wiliński A., Rzymskie prawo prywatne. Zarys wykładu, Warsaw 2008.
• Leszczyński L., Stosowanie generalnych klauzul odsyłających, Cracow 2001.
• Leszczyński L., Tworzenie generalnych klauzul odsyłających, Lublin 2000.
• Leszczyński L., Zagadnienia teorii stosowania prawa. Doktryna i tezy orzecznictwa, Cracow 2001.
• Łętowska E., Prawo do sądu - różnice perspektywy, [in:] Aurea praxis aurea theoria. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Tadeusza Erecińskiego, eds. J. Gudowski, K. Weitz, Vol. II, Warsaw 2011.
• Messner J., Was ist Menschenwürde?, "Internationale katholische Zeitschrift" 6 (1977), No. 3.
• Motyka K., Prawa człowieka. Wprowadzenie. Wybór źródeł, Lublin 2001.
• Oko D., Lotze Rudolf Hermann, [in:] Powszechna encyklopedia filozofii, Vol. VI, Lublin 2005.
• Ossowska M., Podstawy nauki o moralności, Wrocław - Warsaw - Cracow 1994.
• Piechowiak M., Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego, Warsaw 2012.
• Piechowiak M., Filozofia praw człowieka. Prawa człowieka w świetle ich międzynarodowej ochrony, Lublin 1999.
• Ruyer R., Philosophie de la valeur, Paris 1952.
• Stępień A.B., Wstęp do filozofii, Lublin 2007.
• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Vol. III, Warsaw 1981.
• Tatarkiewicz W., Pojęcie wartości, czyli co historyk filozofii ma do zakomunikowania historykowi sztuki, [in:] Pisma z etyki i teorii szczęścia, Wrocław - Warsaw - Cracow 1992.
• Tkacz S., Rozumienie sprawiedliwości w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, Katowice 2003.
• Tokarczyk R.A., Sprawiedliwość jako naczelna wartość prawa, "Państwo i Prawo" 1997, item 6.
• Ulpian, Digesta. 1, 1, 1. pr.
• Zieliński M., Poznanie sądowe a poznanie naukowe, Poznań 1979.
• Ziembiński Z., O pojmowaniu sprawiedliwości, Lublin 1992.
• Ziembiński Z., Wstęp do aksjologii dla prawników, Warsaw 1990.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2015.24.2.49