Urzędy rewizyjne w Polsce (1945 - 1950)

• Autorzy: Andrzej Witkowski

Warianty tytułu

Auditorial Offices in Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W dniu 11 IV 1945 r. wydano dekret o ustroju władz administracji skarbowej oraz skarbowych organów wykonawczych1, który wśród władz administracji skarbowej pierwszej instancji, podległych izbom skarbowym, wymienił urzędy rewizyjne (obok urzędów skarbowych). Były one tworem nowym, nieznanym przedwojennej skarbowości. Jednocześnie dekret zobowiązał ministra skarbu do określenia - w drodze rozporządzenia - organizacji, zakresu działania, granic okręgów oraz siedzib organów administracji skarbowej I i II instancji (oraz organów wykonawczych władz skarbowych). Minister skarbu nie wykonał tego zobowiązania (określił jedynie granice ich okręgów i siedziby). O ile urzędy i izby skarbowe mogły oprzeć się na wzorcu organizacyjnym stworzonym przez rozporządzenie ministra skarbu z 23 lutego 1939 r. o organizacji i zakresie działania izb skarbowych oraz podległych im urzędów i organów wykonawczych2 (które od 1945 r. uzupełniały i zmieniały zarządzenia ministra skarbu, z reguły niepublikowane), o tyle zakres działania i organizacja wewnętrzna urzędów rewizyjnych unormowana została - wbrew postanowieniom dekretu - w formie niepublikowanych zarządzeń ministra skarbu. Mimo braku należytych podstaw prawnych, urzędy rewizyjne wykonywały wszelkie zadania władzy skarbowej I instancji głównie w stosunku do podatników z sektora uspołecznionego oraz (do końca 1948 r.) najsilniejszych ekonomicznie podatników z sektora prywatnego. Mo-del ustrojowy administracji skarbowej stworzony w 1945 r. przetrwał do 1950 r. Celem niniejszego artykułu jest przede wszystkim uwypuklenie zagadnienia legalności działania urzędów rewizyjnych oraz ukazanie ich faktycznej działalności, która coraz bardziej odchylała się - w od-niesieniu do sektora państwowego - od zagadnień czysto podatkowych, mieszcząc się w problematyce związanej z szeroko rozumianym systemem finansowym państwa. (fragment tekstu)

EN

On 11 April 1945 a decree was issued on the system of taxation adminis-trative authorities and taxation executive organs, which among the taxation administrative authorities of the first instance subject to the Revenue Cham-bers mentioned auditorial offices (next to revenue offices). They were a new origination unknown in the pre-war finances. At the same time the decree obliged the Minister of Treasury to determine - by way of a regulation - the organisation, scope of activity, boundaries of circuits and seats of the taxa-tion administration organs of first and second instance (and executive organs of the taxation authorities). The Minister of Treasury did not perform this obligation (he only determined boundaries of their circuits and seats). While the taxation offices and revenue chambers could base on the organisational pattern created by the regulation by the Minister of Treasury of 23 February 1939 on the organisation and scope of activity of the revenue chambers and offices and executive organs subject to them (which since 1945 supple-mented and changed regulations of the Minister of Treasury, as a rule un-published), inasmuch as the scope of activity and internal organisation of the auditorial offices was regulated - against provisions of the decree - in a form of unpublished regulations of the Minister of Treasury. Despite the lack of adequate legal grounds, the auditorial offices performed all tasks of the taxa-tion authority of first instance, mainly in relation to taxpayers from the na-tionalised sector and (till the end of 1948) the economically strongest tax-payers from the private sector. The pattern of the taxation administration created in 1945 survived till 1950. The goal of this article is first of all to emphasise the problem of legality of the auditorial offices' activity and presenting their actual activity which more and more deviated - in relation to the national sector - from clearly taxation issues, being contained in the problems connected with widely un-derstood the financial system of the state. (short original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Administracja publiczna; Organy administracji; Historia prawa

EN

Public administration; Administrative bodies; Legal history

• Czasopismo: Administracja : teoria, dydaktyka, praktyka
• Rocznik: 2009
• Numer: nr 3(16)
• Strony: 18--53

Twórcy

autor

Andrzej Witkowski

• Wyższa Szkoła Administracji i Zarządzania w Przemyślu

Bibliografia

• A. W. Zawadzki, Początki działalności Ministerstwa Skarbu (1945 - 1946), "Finanse" 1979, nr 7-8, s. 50-68.
• I. Bolkowiak, Aparat skarbowy w Polsce, Toruń 1998, s. 17.
• W. Pawlik, Organizacja aparatu finansowego, [w:] Finanse Polski Ludowej w trzydziestoleciu (1944 - 1973), Warszawa 1975, s. 519-526.
• K. Stachnik, Organizacja aparatu finansowego, [w:] Finanse Polski Ludowej w latach 1944 - 1960, Warszawa 1964, s. 435.
• Gorzała, Rys historyczny administracji skarbowej w Szczecinie w l. 1945 - 1993, "Przegląd Zachodniopomorski" 1994, t. IX, z. 1, s. 185.
• A. Witkowski, Izby skarbowe i podległe im organy administracji skarbowej w II Rzeczypospolitej, [w:] Z dziejów skarbowości w Polsce od XVII do XX w., Kielce 2002, s. 53-59.
• A. Witkowski, Księgi handlowe, uproszczone i podatkowe jako dowód w postępowaniu podatkowym w latach 1946 - 1949, "Studia z Dziejów Państwa i Prawa Polskiego", Kraków - Lublin - Łódź 2008, s. 277-314.
• Biblioteka prawa podatkowego. Teksty i komentarze, t. VIII. Postępowa-nie podatkowe wraz z rozporządzeniem o księgach handlowych, uproszczonych i podatkowych. Opracowali: R. Galster, Z. Rostkowski, A. Wojnarski, Warszawa 1948, s. 88-89.
• Z. Niewiadomski, J. Szreniawski, Zarys ustroju administracji lokalnej Rzeczypospolitej Polskiej, Lublin 1991, s. 12-13.
• W. Witkowski, Historia administracji w Polsce 1764 - 1989, Warszawa 2007, s. 426-427.
• J. Lubowicki, Polityka podatkowa w Polsce Ludowej, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego" 1962, nr 6, s. 8.
• B. Blass, M. Weralski, Rozwój systemu finansowego przedsiębiorstw państwowych, [w:] Finanse Polski Ludowej w latach 1944 - 1960, s. 251-262.
• B. Blass, Zasady systemu finansowego na rok 1949 w przemyśle i handlu państwowym, [w:] Wybrane źródła i literatura do obowiązującego prawa finansowego, Toruń 1949, s. 119.
• T. Kierczyński, Rozwój systemu finansów przedsiębiorstw, [w:] Finanse Polski Ludowej w trzydziestoleciu (1944 - 1973), s. 186-189.
• R. Mastalski, Ustalanie podstawy wymiaru w polskim postępowaniu podatkowym, Wrocław 1973, s. 5-7.