Automatyczne i dyskrecjonalne stabilizatory koniunktury gospodarczej w systemie fiskalnym

• Autorzy: Wiesława Przybylska-Kapuścińska

Warianty tytułu

Automatic and Discretionary Stabilizers of Trade Cycles in the Fiscal System

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Polityka budżetowa jest obok polityki pieniężno-kredytowej podstawowym narzędziem regulowania koniunktury gospodarczej, której skuteczność jest jednak niewystarczająca dla zapewnienia odpowiedniego poziomu aktywności gospodarczej kraju. Osiągnięte rezultaty w zakresie łagodzenia sprzeczności gospodarki kapitalistycznej dzięki stosowaniu różnych środków polityki budżetowej doprowadziły do upowszechnienia ich w praktyce gospodarczej wszystkich krajów kapitalistycznych wysoko rozwiniętych. Trzeba wszakże zdawać sobie sprawę z ograniczeń stosowania polityki budżetowej, a ponadto z faktu, że nie należy ona do przyjmowanych bez sprzeciwu przez kapitalistów sposobów oddziaływania na sytuację gospodarczą kraju. Realizacja celów stabilizacyjnych za pośrednictwem polityki budżetowej nie jest wolna od barier i trudności. Fakt uzyskiwania pewnej skuteczności w polityce antycyklicznej za pomocą instrumentów budżetowych skłonił zarówno teoretyków i praktyków gospodarczych do analiz poświęconych mechanizmowi oddziaływania narzędzi polityki budżetowej, a także do mierzenia skuteczności stosowanych w tym zakresie instrumentów. Problematyka środków polityki budżetowej i ich wpływu na stabilizację koniunktury nie jest zagadnieniem nowym w polskiej literaturze przedmiotu i celem niniejszego opracowania nie jest kolejne przypomnienie spraw dobrze już znanych. Natomiast uwagę chcielibyśmy skoncentrować na kwestii odmiennego, nowocześniejszego spojrzenia na narzędzia polityki budżetowej, jakie jest rozpowszechnione w teorii i praktyce współczesnych, wysoko rozwiniętych państw kapitalistycznych. Owa odmienność traktowania instrumentów polityki budżetowej polega przede wszystkim na odejściu od rozpatrywania pojedynczych, izolowanych, odrębnie ocenianych poszczególnych narzędzi tej polityki. Uwzględniając wszakże indywidualne oddziaływanie każdej z metod interwencji budżetowej należy zauważyć, że analiza ich wpływu na stabilizację struktury gospodarczej ma charakter systemowy, łączny, jeśli wziąć pod uwagę cały pakiet środków budżetowych. Oceniany jest zatem nie pojedynczy instrument, lecz mechanizm całego systemu polityki budżetowej, z punktu widzenia jego skuteczności dla zapewnienia równowagi gospodarczej kraju. (fragment tekstu)

EN

In modern capitalist states fiscal policy plays a considerable role in depreciation of short-term fluctuations. Presently, there is a new approach to the instruments of fiscal policy, which consists in their different classification, in the analysis of the influence of these measures on the stabilization of trade cycles and in searching model, quantitative ways of evaluation of the efficiency of fiscal instruments for smoothening short-term fluctuations of the main macroeconomic values. Effects, which can be obtained with the help of state budget in the field of reducing the amplitude of cyclical fluctuations, are of two kinds: direct-caused by changes in the volume of incomes and expenditures of the state budget and indirect - acting on the principle of multiplier. Joint effects direct and indirect are a result of two economic mechanisms which stabilize the trade cycles: automatic and discretionary built in the fiscal system. The paper includes a characteristics of both types of stabilizers of trade cycles. Their essence and the mechanism of their working were presented in it too. The following kinds of automatic stabilizers were defined: taxes on incomes, on profits and indirect taxes, unemployment insurance and various social security programmes. In the group of discretionary stabilizers taxes, stats expenditures and transfers were characterized. Simultaneously the paper shows a possibility of estimating the effects attained through using automatic and discretionary stabilizers for decrease of cyclical fluctuations of the country's economy. The influence of stabilizers on the size of investment multiplier was described and two conceptions of measuring the stabilization effects were presented the so-called budget balance of full employment and initiating effect. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Polityka budżetowa; Koniunktura gospodarcza; Polityka fiskalna; Stabilizacja gospodarcza; Instrumenty polityki gospodarczej; Narzędzia polityki gospodarczej; Interwencjonizm państwa; Pełne zatrudnienie

EN

Budgetary policy; Business trends; Fiscal policy; Economic stabilization; Economic policy instrument; Economic policy instruments; Government intervention; Full employment

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1984
• Numer: nr 118 Interwencjonizm państwowy. Zagadnienia wybrane
• Strony: 110--127

Twórcy

autor

Wiesława Przybylska-Kapuścińska

Bibliografia

• B. Hansen: La politique budgetaire dans 7 pays (1955-1965). Paris 1969. OECD.
• J. Kropiwnicki: Teoria automatycznych stabilizatorów koniunktury gospodarczej. Warszawa 1976.
• P. Coulbois: La politique conjuncturelle. Paris 1971.
• R.A. Musgrave: The Theory of Public Finance. New York 1959.
• H. Brochier, P. Llau, Ch.A. Michalet: Economie financiere. Paris 1975.
• Teoria i praktyka stabilizacji koniunktury. Wybór tekstów. Warszawa 1975.
• J.-J. Grenelle: Fluctuation economique et conjoncture. Paris, New York, Barcelone, Milan 1977.
• E. Alphandery, G. Delsupehe: Les politiques de stabilisation. Paris 1974.
• C. Neme: Politiques economiques comparees. Paris 1977.
• M. Friedman: A Monetary and Fiscal Framework for Economic Stability, American Economic Review, June 1948.