Struktura narodowościowa Polski w badaniach geograficznych

• Autorzy: Marek Barwiński

Warianty tytułu

The Ethnic Structure of Poland in Geographical Research

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule dokonano przeglądu badań geograficznych dotyczących struktury narodowościowej w Polsce, począwszy od XIX wieku do początku II dekady XXI wieku, odnosząc się także do zasadniczych nurtów badawczych problematyki narodowościowej wśród historyków i socjologów. Przedstawiono najistotniejsze zdaniem autora problemy badawcze, które należy podjąć w dalszych badaniach dotyczących mniejszości narodowych, etnicznych i etniczno-regionalnych zamieszkujących współczesną Polskę. Omówiono różnorodne metody badawcze wraz ze wskazaniem ich zalet oraz licznych ograniczeń. We wnioskach autor przedstawił główne, jego zdaniem, uwarunkowania wpływające na dynamiczne przekształcenia struktury narodowościowej w Polsce oraz zasadnicze cechy relacji państwo polskie - mniejszości narodowe. (abstrakt oryginalny)

EN

The issue of ethnicity is interdisciplinary and tackled by many sciences such as history, statistics, demography, politology, sociology, ethnology or ethnography, as well as geography, which focuses primarily on the spatial element of distribution of ethni-cities, the causes and consequences of its changes and the genesis of concentrations of ethnic minorities. As part of population geography or, more broadly, anthropogeography, and apart from geographies of religion and languages, there is a discipline called geography of ethnicity, which studies the numerousness, as well as assesses and analyses the ethnic structures in various spatial scales. Studies of ethnic structures and their transformations are common especially in political geography, which devotes more place to the issues of ethnic, linguistic and religious minorities than any other geographical science. Owing to its ability to study the spatial and temporal context of various phenomena, it facilitates the recognition and comprehension of interrelations between political, demographic, social and cultural factors. Such studies are particularly justified in the case of clear dependence between ethnic transformations and territorial or political transitions, i.e. the elements within political geography's scope of interest. Studies concerning ethnic minorities in Polish geography have had a long research tradition and great scientific achievements, especially in the interwar period and the last twenty years. These studies, though episodic in Communist times, have seen a contemporary renaissance. When dealing with issues of ethnicity, geography uses the achievements of other disciplines, especially history, statistics, sociology, and political science. The main point of reference in any analyses of the ethnic specifics is space, geographical environment and the socio-economic circumstances, while also considering the influence of historical and political conditions. Close links between political and historical geography caused by both disciplines studying the natural variability over time and space allow for referencing the socio-historical context which is indispensable in this kind of research. The vast majority of national, ethnic and regional minorities living in contemporary Poland are a part of the historical, cultural and political heritage of Poland, a testament to the former complexity and multicultural character of Poland, a part of its history, present day and, hopefully, its future. These minorities, even though thought of as "different" and separate in regards to their national, linguistic or religious identity are "at home", with all rights and obligations that entails. Therefore, further research into the ethnic structure of Poland in essential, mainly due to the dynamic changes the country is currently undergoing (quantitative, qualitative, territorial, institutional, cultural, social, political), the growing importance of native regional groups and nationalities stemming from the non-European cultures, as well as the geopolitical, economic and civilisation transformations that are changing Europe. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Narodowość; Mniejszości narodowe; Struktura ludności; Badania naukowe; Metody badawcze; Relacje państwo-obywatel

EN

Nationality; Ethnic minority; Population composition; Scientific research; Research methods; State-citizen relations

• Czasopismo: Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica
• Rocznik: 2014
• Numer: nr 17 Wybrane problemy badawcze geografii politycznej
• Strony: 113--146

Twórcy

autor

Marek Barwiński

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Adamczuk L., Łodziński S. (red.), 2006, Mniejszości narodowe w Polsce w świetle Narodowego Spisu Powszechnego z 2002 roku, Warszawa.
• Andrzejewski Cz., 1919, Żywioł niemiecki w zachodniej Polsce, Przegląd Statystyczny, Poznań.
• Awramiuk-Godun A., 2008a, Pogranicza kulturowe w nauczaniu geografii Polski, "Prace i Studia Geograficzne", 39, Warszawa, s. 35-42.
• Awramiuk-Godun A., 2008b, Szkolnictwo mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce, "Geografia w Szkole", 3, Warszawa, s. 5-10.
• Awramiuk-Godun A., 2011, Zróżnicowanie kulturowe Polski a kształcenie geograficzne, [w:] Cudowska A., Kierunki rozwoju edukacji w zmieniającej się przestrzeni społecznej, Białystok, s. 595-602.
• Babiński G., 1997, Pogranicze polsko-ukraińskie. Etniczność, zróżnicowanie religijne, tożsamość, Kraków.
• Babiński G., 1998, Metodologiczne problemy badań etnicznych, Kraków.
• Babiński G., 2004, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce w świetle spisu ludności z roku 2002, "Studia Socjologiczne", 1(172), s. 139-152.
• Baranowska M., Rykała A., 2009, Multicultural city in a United Europe - the case of Łódź, [w:] Sobczyński M. (red.), Historical regions divided by the borders. General problems and regional issue, "Region and Regionalism", 9(1), Łódź-Opole, s. 257- 268.
• Barbag J., 1987, Geografia polityczna ogólna, Warszawa.
• Barwiński M., 1998, Political Conditions of Transborder Contacts of Lemkos Living on Both Sides of the Carpathian Mountains, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Borderlands or Transborder Regions - Geographical, Social and Political Problems, "Region and Regionalism", 3, Opole-Łódź, s. 233-240.
• Barwiński M., 1999, Współczesna tożsamość etniczna i kulturowa Łemków na obszarze Łemkowszczyzny - uwarunkowania i konsekwencje, "Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica", 2, Łódź, s. 53-69.
• Barwiński M., 2001a, Stereotypy narodowościowo-religijne na Podlasiu, [w:] Lesiuk W., Trzcielińska-Polus A. (red.), Colloquium Opole 2000 - Stereotypy i uprzedzenia w stosunkach między Polakami, Niemcami i Czechami, Opole, s. 192-199.
• Barwiński M., 2001b, Contemporary national and religious diversification of inhabitants of the Polish-Belorussian borderland - the case of Hajnówka district, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Changing role of border areas and regional policies, "Region and Regionalism", 5, Opole-Łódź, s. 180-184.
• Barwiński M., 2003, Lemkos as a small relict nation, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), The role of ethnic minorities in border regions, "Region and Regionalism", 6(1), Łódź-Opole, s. 39-47.
• Barwiński M., 2004, Podlasie jako pogranicze narodowościowo-wyznaniowe, Łódź.
• Barwiński M., 2005a, Współczesne stosunki narodowościowo-religijne na Podlasiu, [w:] Malikowski M., Wojakowski D. (red.), Granice i pogranicza nowej Unii Europejskiej. Z badań regionalnych, etnicznych i lokalnych, Kraków, s. 172-194.
• Barwiński M., 2005b, The contemporary ethnic and religious borderland in Podlasie Region, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Historical, ethnic and geographical problems of borderlands, "Region and Regionalism", 7(2), Opole-Łódź, s. 81-90.
• Barwiński M., 2006, Liczebność i rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w 2002 roku a wcześniejsze szacunki, [w:] Bieńkowska-Ptasznik M., Krzysztofek K., Sadowski A. (red.), Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Białystok, s. 345-370.
• Barwiński M., 2008a, Konsekwencje zmian granic i przekształceń politycznych po II wojnie światowej na liczebność i rozmieszczenie Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce, [w:] Eberhardt P. (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, "Prace Geograficzne", 218, Warszawa, s. 217-236.
• Barwiński M., 2008b, Wpływ granic oraz uwarunkowań politycznych na zmiany struktury narodowościowej i wyznaniowej na przykładzie Podlasia, [w:] Kulesza M. (red.), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych. Wybrane problemy geografii historycznej, Łódź, s. 48-65.
• Barwiński M., 2009a, Rozmieszczenie i liczebność Łemków w Polsce na podstawie wyników spisu powszechnego z 2002 roku - uwarunkowania i kontrowersje, [w:] Dudra S., Halczak B., Betko I., Smigiel M. (red.), Łemkowie, Bojkowie, Rusini - historia, współczesność, kultura materialna i duchowa, t. 2, Zielona Góra, s. 15-28.
• Barwiński M., 2009b, The contemporary Polish-Ukrainian borderland - its political and national aspect, [w:] Sobczyński M. (red.), Historical regions divided by the borders. General problems and regional issue, "Region and Regionalism", 9(1), Łódź-Opole, s. 187-208.
• Barwiński M., 2009c, Mniejszość litewska na tle przemian politycznych Polski po II wojnie światowej, [w:] Kulesza M. (red.), Geografia historyczna jako determinanta rozwoju nauk humanistycznych, Legnica-Łódź, s. 48-65.
• Barwiński M., 2010, Changes in the social, political and legal situation of national and ethnic minorities in Poland after 1990, [w:] Kitowski J. (red.), 20 years of socio- -economic transformations in countries of Central and Eastern Europe - an attempt of accounts, "Geopolitical Studies", 16, Warszawa, s. 223-244.
• Barwiński M., 2011, Ukraińcy na Podlasiu - geneza, kontrowersje, współczesność, "Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica", 11, Łódź, s. 123-144.
• Barwiński M., 2012a, Łemkowszczyzna jako region etniczno-historyczny, [w:] Pawłowska A., Rykiel Z. (red.), Region i regionalizm w socjologii i politologii, Rzeszów, s. 136-154.
• Barwiński M., 2012b, Stosunki międzypaństwowe Polski z Ukrainą, Białorusią i Litwą po 1990 roku w kontekście sytuacji mniejszości narodowych, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 1, Łódź, s. 139-166.
• Barwiński M., 2013, Geograficzno-polityczne uwarunkowania sytuacji Ukraińców, Łemków, Białorusinów i Litwinów w Polsce po 1944 roku, Łódź.
• Barwiński M., 2014a, Struktura narodowościowa Polski w świetle wyników spisu powszechnego z 2011 roku, "Przegląd Geograficzny", 86(2), s. 217-241.
• Barwiński M., 2014b, Mniejszość litewska w Polsce. Studium przypadku gminy Puńsk, Studia Obszarów Wiejskich, t. 34, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa, s. 137-153.
• Barwiński M., Leśniewska K., 2013, The comparison of the contemporary situation of national minorities in Poland and Lithuania, "Geografijos metraštis (Annales Geographicae)", 46, s. 46-61.
• Barwiński M., Leśniewska K., 2014a, The contemporary situation of Polish minority in Lithuania and Lithuanian minority in Poland from the institutional perspective, "Geographia Polonica", 87(1), s. 27-46.
• Barwiński M., Leśniewska K., 2014b, Sytuacja mniejszości narodowych w Polsce i na Litwie - studium porównawcze, "Przegląd Geograficzny", 86(4), s. 499-524.
• Berdychowska B. (red.), 1998, Mniejszości narodowe w Polsce. Praktyka po 1989 roku, Warszawa.
• Bergman A., 1984, Sprawy białoruskie w II Rzeczypospolitej, Warszawa.
• Berlińska D., 1999, Mniejszość niemiecka na Śląsku Opolskim w poszukiwaniu tożsamości, Opole.
• Biernacka M., 1973, Osady uchodźców greckich w Bieszczadach, "Etnografia Polska", 17(1), Warszawa, s. 83-94.
• Borzyszkowski J., Mordawski J., Treder J., 1999, Historia, geografia, język i piśmiennictwo Kaszubów, Gdańsk.
• Budyta-Budzyńska M., 2003, Mniejszości narodowe - bogactwo czy problem? Instytucjonalizacja mniejszości narodowych w Polsce w latach 1989-2002, Warszawa.
• Budyta-Budzyńska M., 2010, Socjologia narodu i konfliktów etnicznych, Warszawa.
• Buzek J., 1909, Rozsiedlenie ludności Galicji według wyznania i języka. Wiadomości statystyczne o stosunkach krajowych wydane przez Krajowe Biuro Statystyczne, t. 21, z. 2, Lwów.
• Byczkowski J., 1976, Mniejszości narodowe w Europie 1945-1974 (wybrane zagadnienia), Opole.
• Chałupczak H., 2006, Liczba mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce w świetle powszechnego spisu ludności z 2002 roku oraz badań naukowych, [w:] Michalik E., Chałupczak H. (red.), Mniejszości narodowe i etniczne w procesach transformacji oraz integracji, Lublin, s. 263-270.
• Chałupczak H., Browarek T., 1998, Mniejszości narodowe w Polsce 1918-1995, Lublin.
• Czajkowski J. (red.), 1992, Łemkowie w historii i kulturze Karpat, Rzeszów.
• Czekanowski J., 1918, Stosunki narodowościowo-wyznaniowe na Litwie i Rusi w świetle źródeł oficjalnych, "Prace Geograficzne", 1, Lwów.
• Dolińska K., 2009, Potoczny i ideologiczny poziom doświadczania śląskości. Ślązacy w poszukiwaniu odrębności?, Wrocław.
• Domagała B., 1996, Mniejszość niemiecka na Warmii i Mazurach. Rodowód kulturowy, organizacja, tożsamość, Olsztyn.
• Drozd R., 1997, Droga na zachód. Osadnictwo ludności ukraińskiej na ziemiach zachodnich i północnych Polski w ramach akcji "Wisła", Warszawa.
• Drozd R., 2001, Polityka władz wobec ludności ukraińskiej w Polsce w latach 1944- 1989, Warszawa.
• Drozd R., 2013, Ukraińcy w Polsce wobec swojej przeszłości (1974-2005), Warszawa.
• Drozd R., Halczak B., 2010, Dzieje Ukraińców w Polsce w latach 1921-1989, Warszawa.
• Dudra S., 2008, Poza małą ojczyzną. Łemkowie na Ziemi Lubuskiej, Wrocław.
• Dudra S., Nitschke B. (red.), 2010, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce po II wojnie światowej, Kraków.
• Dudra S., Nitschke B. (red.), 2013, Stowarzyszenia mniejszości narodowych, etnicznych i postulowanych w Polsce po II wojnie światowej, Kraków.
• Dudziński A., 1919, Polacy na Śląsku, "Prace Geograficzne", 4, Lwów.
• Dymsza L., 1911, Sprawa chełmska, Warszawa.
• Eberhardt P., 1994a, Przemiany narodowościowe na Białorusi, Warszawa.
• Eberhardt P., 1994b, Przemiany narodowościowe na Ukrainie XX wieku, Warszawa.
• Eberhardt P., 1996, Między Rosją a Niemcami, Warszawa.
• Eberhardt P., 1997, Problematyka demograficzna pogranicza polsko-litewskiego, "Przegląd Geograficzny", 69(1-2), s. 28-51.
• Eberhardt P., 1998, Przemiany narodowościowe na Litwie, Warszawa.
• Eberhardt P., 2006, Przemiany struktury etnicznej ludności Polski w XX wieku, "Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa", 28, s. 53-74.
• Eberhardt P., 2008, Struktura narodowościowa ludności Polski, "Rocznik Nauk Społecznych", 36(1), s. 145-170.
• Eberhardt P., 2009, Liczebność i rozmieszczenie ludności ukraińskiej na przełomie XX i XXI wieku, "Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa", 35, s. 49-64.
• Eberhardt P., 2010a, Migracje polityczne na ziemiach polskich (1939-1950), Poznań.
• Eberhardt P., 2010b, Osiągnięcia naukowe polskiej geografii narodowości, "Czasopismo Geograficzne", 81(3), Warszawa. s. 139-152.
• Faruga A., 2004, Czy Ślązacy są narodem. Przemilczana historia Górnego Śląska, Radzionków.
• Flaga M., 2002, Mniejszość karaimska w Polsce - w przeszłości i obecnie, "Czasopismo Geograficzne", 73(1-2), Warszawa, s. 13-25.
• Gawryszewski A., 1969, Polskie mapy narodowościowe, wyznaniowe i językowe. Bibliografia (lata 1827-1967), "Dokumentacja Geograficzna", 4, Warszawa.
• Gawryszewski A., 1995, Mapy narodowościowe, wyznaniowe i językowe Polski wykonane przez autorów obcych. Bibliografia (lata 1846-1967), "Dokumentacja Geograficzna", 3, Warszawa.
• Gawryszewski A., 2005, Ludność Polski w XX wieku, Warszawa.
• Goetel W., 1935, O Łemkowszczyźnie, Kraków.
• Halczak B., 2006, O konieczności prowadzenia badan porównawczych nad mniejszościami narodowymi w Europie Środkowo-Wschodniej, [w:] Halczak B. (red.), Mniejszości narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej po upadku komunizmu, Zielona Góra, s. 9-16.
• Hałagida I, 2002, Ukraińcy na ziemiach zachodnich i północnych Polski 1947-1957, Warszawa.
• Hawryluk J., 1999, "Kraje ruskie Bielsk, Mielnik, Drohiczyn". Rusini-Ukraińcy na Podlasiu - fakty i kontrowersje, Kraków.
• Heffner K., 1991, Śląsk Opolski. Proces przekształceń ludnościowych i przestrzennych systemu osadnictwa wiejskiego, Opole.
• Heffner K. (red.), 1998a, Kluczowe problemy demograficzno-osadnicze obszarów przygranicznych Polska-Czechy, Opole.
• Heffner K., 1998b, Ethnically mixed regions in the Polish conceptions of regionalisation: the Opole Region in Silesia, [w:] Burdack J., Grimm F.-D., Paul L. (red.), The political geography of current East-West relations, Lipsk, s. 214-230.
• Heffner K., Solga B., 2003, The German minority of Opole Silesia as a minority of social and cultural borderland, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), The role of ethnic minorities in border regions, "Region and Regionalism", 6(1), Łódź-Opole, s. 73- 81.
• Hołuszko M., 1993, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce, Społeczeństwo Otwarte, 2, Warszawa.
• Hytrek-Hryciuk J., Strauchold G., Syrnyk J. (red.), 2011, Internacjonalizm czy...? Działania organów bezpieczeństwa państw komunistycznych wobec mniejszości narodowych (1944-1989), Warszawa-Wrocław.
• Janicki W., 1999, The distribution and significance of Tatar ethnic group in Poland, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Multicultural Regions and Cities, "Region and Regionalism", 4, Opole-Łódź, s. 146-153.
• Janicki W., 2000, Tatarzy w Polsce - naród, grupa etniczna czy 'ludzie pogranicza'?, "Czasopismo Geograficzne", 71(2), Warszawa, s. 173-181.
• Janicki W., 2009, Minority recognition in nation-states - the case of Silesians in Poland, [w:] Drobik T., Sumberova M. (red.), Modern Human Geographical Thought, Cambridge Scholar Publishing, s. 155-184.
• Janusz G., 2011, Ochrona praw mniejszości narodowych w Europie, Lublin.
• Kersten K., 1963, Migracje powojenne w Polsce. Próba klasyfikacji i ogólna charakterystyka zewnętrznych ruchów ludności, [w:] Polska Ludowa. Materiały i studia, t. 2, Warszawa, s. 3-26.
• Kersten K., 1974, Kształtowanie stosunków ludnościowych, [w:] Polska Ludowa 1944- 1950. Przemiany społeczne, Wrocław, s. 74-176.
• Kersten K., 1992, Polacy, Żydzi, komunizm. Anatomia półprawd 1939-1968, Warszawa.
• Kłoskowska A., 1996, Kultury narodowe u korzeni, Warszawa.
• Kosiński L., 1963, Procesy ludnościowe na Ziemiach Odzyskanych w latach 1945-1960, Prace Geograficzne IGiPZ PAN, nr 40, Warszawa.
• Kosiński L., 1969, Changes in the ethnic structure in East-Central Europe in 1930- 1960, "The Geographical Review", 59(3), New York, s. 389-402.
• Koszałka M., Soja M., 2003, The Bojko Region - extinct ethnic region of the Polish Carpathians, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), The role of ethnic minorities in border regions, "Region and Regionalism", 6(1), Łódź-Opole, s. 48-54.
• Koter M, 1993, Geographical classifications of ethnic minorities, [w:] Gosar A. (red.), Geography and ethnicity, "Geographica Slovenica", 24, Ljubljana, s. 123-138.
• Koter M., 1995a, Ludność pogranicza - próba klasyfikacji genetycznej, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica", 20, Łódź, s. 239-246.
• Koter M., 1995b, A genetic classification of frontier peoples and multicultural border zones in Poland, Bohemia and Slovakia, [w:] Baran V. (red.), The boundaries and their impact on the territorial structure of region and state, "Acta Universitatis Mattiae Belii Banska Bystrica. Geographical Studies", 1, s. 37-45.
• Koter M., 1998, Frontier peoples - origin and classification, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Borderlands or transborder regions - geographical, social and political problems, "Region and Regionalism", 3, Opole-Łódź, s. 28-38.
• Kowalski M., 1998a, Wyznanie a preferencje wyborcze mieszkańców Białostocczyzny (1990-1997), "Przegląd Geograficzny", 70(3-4), Warszawa, s. 269-282.
• Kowalski M., 1998b, Problematyka etniczna wschodniego pogranicza Polski, [w:] Kitowski J. (red.), Czynniki i bariery regionalnej współpracy transgranicznej. Próba syntezy, Rzeszów, s. 285-294.
• Kowalski M., 1999, Kulturowe uwarunkowania stosunków polsko-litewsko-białoruskich, [w:] Kitowski J. (red.), Problematyka geopolityczna Europy Środkowej i Wschodniej, Rozprawy i Monografie Wydziału Ekonomicznego, 18, filia UMSC, Rzeszów, s. 77- 88.
• Kowalski M., 2000, Geografia wyborcza Polski. Przestrzenne zróżnicowanie zachowań wyborczych Polaków w latach 1989-1998, "Geopolitical Studies", 7, Warszawa.
• Kowalski M., 2002, Mniejszość polska na Grodzieńszczyźnie, mniejszość białoruska na Białostocczyźnie, [w:] Sadowska-Snarska C. (red.), Problemy rozwoju przygranicznych regionów wschodniej Polski, Białystok, s. 89-106.
• Kowalski M., 2006, Belarusians in Białystok region, [w:] Kitowski J. (red.), Regional transboundary co-operation in countries of Central and Eastern Europe - a balance of achievements, "Geopolitical Studies", 14, Warszawa, s. 477-487.
• Kowalski M., Solon J., 2008, Ethnical diversity and regional development of eastern borderland regions in Poland, Lithuania and Latvia, [w:] Territorial dilemmas of socio-economic development in Europe, Europa XXI, nr 18, IGiPZ PAN, Warszawa, s. 79-98.
• Krysiński A., 1928, Liczba i rozmieszczenie Białorusinów w Polsce, Sprawy Narodowościowe, 3-4, s. 351-378.
• Krysiński A., 1929, Liczba i rozmieszczenie Ukraińców w Polsce, odbitka ze Spraw Narodowościowych, nr 6 (1928), Warszawa.
• Krysiński A., 1933, Ludność polska a mniejszości w Polsce w świetle spisów ludności 1921 i 1931, odbitka ze Spraw Narodowościowych, nr 6 (1932), z. 4-6, Warszawa.
• Krysiński A., 1937a, Struktura narodowościowa miast polskich, odbitka ze Spraw Narodowościowych, nr 11 (1937), z. 3, Warszawa.
• Krysiński A., 1937b, Ludność ukraińska (ruska) w Polsce w świetle spisu ludności 1931 r., Sprawy Narodowościowe, nr 6 (1937), s. 567-636.
• Kubijowicz W., 1921, Przyczynek do antropogeografii Gorganów, Przegląd Geograficzny, Kraków.
• Kubijowicz W., 1924, Rozmieszczenie kultur i ludności w Karpatach Wschodnich, Kraków.
• Kubijowicz W., 1927, Życie pasterskie w Beskidach Magurskich, Kraków.
• Kulesza M., 2010, To po nich pozostało... (ślady wielowyznaniowej Łodzi we współczesnym krajobrazie kulturowym miasta), [w:] Kulesza M., Łapa M., Walicki J. (red.), Rola wspólnot wyznaniowych w historii miasta Łodzi, Łódź, s. 241-326.
• Kulesza M., 2013, Wielokulturowe dziedzictwo Łodzi a współczesny krajobraz miasta, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 2, Łódź, s. 11-46.
• Kulesza M., Koter M., 2005, Ślady wielonarodowej i wielowyznaniowej Łodzi we współczesnym krajobrazie kulturowym miasta, [w:] Koter M., Kulesza M., Puś M., Pytlas S. (red.), Wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego Łodzi na współczesne oblicze miasta, Łódź, s. 137-300.
• Kulesza M., Rykała A., 2006, Przeszłość i teraźniejszość - wpływ wielonarodowego dziedzictwa kulturowego na współczesny krajobraz miast Polski Środkowej, "Acta Facultatis Studiorum Humanitatis et Naturae Universitatis Prešoviensis. Folia Geographica", 10, s. 300-308.
• Kurcz Z., 1995, Mniejszość niemiecka w Polsce, Wrocław.
• Kurcz Z. (red.), 1997, Mniejszości narodowe w Polsce, Wrocław.
• Kwilecki A., 1963, Mniejszości narodowe w Polsce Ludowej, "Kultura i Społeczeństwo", 4, s. 85-103.
• Kwilecki A., 1964, Problemy asymilacji mniejszości narodowych na Ziemiach Zachodnich na przykładzie Łemków, Warszawa.
• Kwilecki A., 1970, Fragmenty najnowszej historii Łemków, Warszawa.
• Kwilecki A., 1974, Łemkowie. Zagadnienia migracji i asymilacji, Warszawa.
• Leszczycki S., 1935, Zarys antropologiczny Łemkowszczyzny, Kraków.
• Liszewski S., 1991, Rola społeczności żydowskiej w organizacji przestrzeni miejskiej Łodzi, [w:] Liszewski S., Puś W. (red.), Dzieje Żydów w Łodzi 1820-1944. Wybrane problemy, Łódź.
• Łodziński S., 2002, Ochrona praw osób należących do mniejszości narodowych i etnicznych - perspektywa europejska, Warszawa.
• Łodziński S., 2005, Równość i różnica. Mniejszości narodowe w porządku demokratycznym w Polsce po 1989 roku, Warszawa.
• Madajczyk P. (red.), 1998, Mniejszości narodowe w Polsce. Państwo i społeczeństwo polskie a mniejszości narodowe w okresach przełomów politycznych (1944-1989), Warszawa.
• Madajczyk P., 2001, Niemcy polscy 1944-1989, Warszawa.
• Makowski B., 1986, Litwini w Polsce 1920-1939, Warszawa.
• Maliszewski E., 1916, Polacy i polskość na Litwie i Rusi, Warszawa.
• Maliszewski E., 1923, Stosunki narodowościowe w Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa.
• Maryański A., 1962, Mniejszość grecka w województwie rzeszowskim, "Czasopismo Geograficzne", 33(3), Warszawa, s. 362-363.
• Maryański A., 1977, Ludność świata, Warszawa.
• Maryański A., 1988, Narodowości świata, Warszawa.
• Matelski D., 1999, Niemcy w Polsce w XX wieku, Warszawa.
• Matykowski R., 1997, Udział i zróżnicowanie poparcia mniejszości narodowych w Polsce w wyborach parlamentarnych z dn. 21.10.1997, "Sprawy Narodowościowe. Nowa Seria", 6(2), s. 261-272.
• Matykowski R., 2008, Przestrzenne zróżnicowanie w zachowaniach wyborczych mieszkańców województwa podlaskiego, [w:] Świątek D., Bednarek M., Siłka P. (red.), Współczesne problemy badawcze geografii polskiej - geografia człowieka, "Dokumentacja Geograficzna", 36, Warszawa, s. 28-33.
• Matykowski R., Tobolska A., 1994, Mniejszości narodowe w Polsce w świetle wyników wyborów do Sejmu z dnia 27 października 1991 roku, "Sprawy Narodowościowe. Seria Nowa", 3(1), s. 131-143.
• Matykowski R., Tobolska A., 1998, Ethnic minorities and regional organisations in the Polish elections of 1991 and 1993, [w:] Burdack J., Grimm F.-D., Paul L. (red.), The political geography of current East-West relations, Lipsk, s. 242-251.
• Michna E., 1995, Łemkowie. Grupa etniczna czy naród?, Kraków.
• Michna E., 2004, Kwestie etniczno-narodowościowe na pograniczu słowiańszczyzny wschodniej i zachodniej. Ruch rusiński na Słowacji, Ukrainie i w Polsce, Kraków.
• Milewski J., Pyżewska A. (red.), 2005, Stosunki polsko-białoruskie w województwie białostockim w latach 1939-1956, Warszawa.
• Mirga A., Mróz L., 1994, Cyganie. Odmienność i nietolerancja, Warszawa.
• Mironowicz E., 1992, Świadomość narodowa społeczności prawosławnej Białostocczyzny, Zeszyty Naukowe Instytutu Nauk Politycznych UW, 17, Warszawa, s. 109-142.
• Mironowicz E., 1993, Białorusini w Polsce 1944-1949, Warszawa.
• Mironowicz E., 2000, Polityka narodowościowa PRL, Białystok.
• Misiło E., 1993, Akcja "Wisła". Dokumenty, Warszawa.
• Misiło E., 1996, Repatriacja czy deportacja. Przesiedlenia Ukraińców z Polski do USRR 1944-1946, t. 1: Dokumenty 1944-1945, Warszawa.
• Mordawski J., 2005, Statystyka ludności kaszubskiej. Kaszubi u progu XXI wieku, Gdańsk.
• Motyka G., 2011, Od rzezi wołyńskiej do akcji "Wisła". Konflikt polsko-ukraiński 1943- 1947, Kraków.
• Nijakowski L. (red.), 2004, Nadciągają Ślązacy. Czy istnieje narodowość śląska?, Warszawa.
• Nijakowski L. (red.), 2005, Polityka państwa polskiego wobec mniejszości narodowych i etnicznych, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Sejm RP, Warszawa.
• Nijakowski L., Łodziński S. (red.), 2003, Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce. Informator 2003, Komisja Mniejszości Narodowych i Etnicznych, Sejm RP, Warszawa.
• Obracht-Prondzyński C., 2002, Kaszubi - między dyskryminacją a regionalną podmiotowością, Gdańsk.
• Obracht-Prondzyński C. (red.), 2007a, Kim są Kaszubi? Nowe tendencje w badaniach społecznych, Gdańsk.
• Obracht-Prondzyński C., 2007b, Kaszubi dzisiaj. Kultura - język - tożsamość, Gdańsk.
• Obracht-Prondzyński C., 2008, Ruch kaszubsko-pomorski u progu XXI wieku. Stan organizacyjny i dylematy programowe, [w:] Sakson A. (red.), Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy - między polskością a niemieckością, Poznań, s. 233-242.
• Olejnik L., 2003, Polityka narodowościowa Polski w latach 1944-1960, Łódź.
• Ossowski S., 1984, O ojczyźnie i narodzie, Warszawa.
• Otok S., 2003, Geografia polityczna. Geopolityka - państwo - ekopolityka, Warszawa.
• Pełczyński G., 1995, Najmniejsza z mniejszości. Rzecz o Karaimach polskich, Warszawa.
• Pełczyński G., 1997, Ormianie polscy w wieku XX. Problem odrębności etnicznej, Warszawa.
• Pełczyński G., 2004, Karaimi polscy, Warszawa.
• Pisuliński J., 2009, Przesiedlenia ludności ukraińskiej z Polski do USSR w latach 1944- 1947, Rzeszów.
• Podlaski K. (Skaradziński B.), 1990, Białorusini, Litwini, Ukraińcy, Białystok.
• Posern-Zieliński A., 2005, Etniczność. Kategorie. Procesy etniczne, Poznań.
• Puś W., Liszewski S. (red.), 1991, Dzieje Żydów w Lodzi 1820-1944. Wybrane problemy, Łódź.
• Reinfuss R., 1948, Łemkowie jako grupa etnograficzna, Prace i Materiały Etnograficzne, t. 7, Lublin.
• Reinfuss R., 1990, Śladami Łemków, Warszawa.
• Romer E., 1916, Geograficzno-statystyczny atlas Polski, Warszawa-Kraków.
• Romer E., 1921, Polski Atlas Kongresowy, Lwów-Warszawa.
• Rykała A., 2003, Dziedzictwo materialne Żydów w krajobrazie kulturowym województwa łódzkiego, [w:] Orłowska E., Klementowski J. (red.), Kulturowy aspekt badań geograficznych. Studia teoretyczne i regionalne, Wrocław.
• Rykała A., 2006, Mniejszości religijne w Polsce na tle struktury narodowościowej i etnicznej, [w:] Bieńkowska-Ptasznik M., Krzysztofek K., Sadowski A. (red.), Obywatelstwo i tożsamość w społeczeństwach zróżnicowanych kulturowo i na pograniczach, t. 1, Białystok, s. 379-412.
• Rykała A., 2007, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej mniejszości żydowskiej w Polsce po drugiej wojnie światowej, Łódź.
• Rykała A., 2008a, Sytuacja społeczno-kulturalna Litwinów w Polsce i ich wpływ na relacje między krajem zamieszkania a Litwą, "Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Socio-Oeconomica", 9, Łódź, s. 89-113.
• Rykała A., 2008b, Żydowska przestrzeń sakralna dawnej i współczesnej Łodzi na przykładzie synagog i domów modlitwy, [w:] Kulesza M. (red.), Czas i przestrzeń w naukach geograficznych. Wybrane problemy geografii historycznej, Łódź, s. 103-130.
• Rykała A., 2008c, Przemiany sytuacji społeczno-politycznej Karaimów polskich na tle zmian ich przynależności państwowej, [w:] Eberhardt P. (red.), Problematyka geopolityczna ziem polskich, "Prace Geograficzne", 218, Warszawa, s. 237-266.
• Rykała A., 2010, Łódź na mapie skupisk żydowskich Polski (po 1945 r.), [w:] Lech A., Radziszewska K., Rykała A. (red.), Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, Łódź, s. 267-332.
• Rykała A., 2011, Mniejszości religijne w Polsce - geneza, struktury przestrzenne, tło etniczne, Łódź.
• Rykała A., 2013, Działalność społeczno-kulturalna mniejszości narodowych i religijnych w przestrzeni miejskiej Pabianic do drugiej wojny światowej, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 2, Łódź, s. 263-302.
• Rykała A., 2014, National, ethnic and religious minorities in contemporary Poland, [w:] Marszał T. (red.), Society and space in contemporary Poland in Łódź University geographical research, Łódź, s. 137-170.
• Rykała A., Barwiński M., 2010, Przemiany demograficzno-społeczne i działalność organizacyjna Niemców w Łodzi na tle sytuacji mniejszości niemieckiej w Polsce po 1945 roku, [w:] Lech A., Radziszewska K., Rykała A. (red.), Społeczność żydowska i niemiecka w Łodzi po 1945 roku, Łódź, s. 333-375.
• Rykała A., Kulesza M., 2009, Materialne dziedzictwo Żydów w krajobrazie kulturowym Polski Środkowej, [w:] Kulesza M. (red.), Geografia historyczna jako determinanta rozwoju nauk humanistycznych, Łódź-Legnica, s. 203-217.
• Rykała A., Sobczyński M., 2014, The Karaims of Poland: religious-ethnic heritage of the old Polish Republic in a modern geographical-political space, [w:] Bufon M., Minghi J., Paasi A. (red.), The New European Frontiers: Social and Spatial (Re)Integration Issues in Multicultural and Border Regions, Cambridge Scholars Publishing, s. 110-126.
• Rykiel Z., 2006, Podstawy geografii politycznej, Warszawa.
• Sadowski A., 1991, Narody wielkie i małe. Białorusini w Polsce, Kraków.
• Sadowski A., 1995, Pogranicze polsko-białoruskie. Tożsamość mieszkańców, Białystok.
• Sakson A., 1998, Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945-1997, Poznań.
• Sakson A. (red.), 2008, Ślązacy, Kaszubi, Mazurzy i Warmiacy - między polskością a niemieckością, Poznań.
• Siwek T., 1996, Cesko-polska etnicka hranica, Ostrava.
• Siwek T., 2005, Ethnic identity versus declared nationality in the Czech part of Teschen Silesia (Zaolzie), [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Historical, ethnic and geographical problems of borderlands, "Region and Regionalism", 7(2), Opole-Łódź, s. 115-122.
• Słabig A., 2008, Aparat bezpieczeństwa wobec mniejszości narodowych na Pomorzu Zachodnim w latach 1945-1989, Szczecin.
• Smoleński J., 1921, W sprawie polskości ziemi wileńskiej, Orli Lot, t. 2, nr 2, s. 18-20, nr 3, s. 37-39.
• Smoleński J., 1933, Ludność o języku polskim na obszarze Rzeczypospolitej, "Kwartalnik Statystyczny", 10(3), Warszawa.
• Sobczyński M., 2000, Struktura narodowościowo-wyznaniowa Polski, "Acta Universitatis Lodziensis, Folia Geographica Socio-Oeconomica", 3, Łódź, s. 157-174.
• Sobczyński M., 2008a, Historia geografii politycznej, [w:] Jackowski A., Liszewski S., Richling A. (red.), Historia geografii polskiej, Warszawa, s. 219-236.
• Sobczyński M., 2008b, Stan i perspektywy rozwoju geografii politycznej w Polsce, [w:] Liszewski S., Łoboda J., Maik W. (red.), Stan i perspektywy rozwoju geografii w Polsce. Raport z pracy Komitetu Nauk Geograficznych Polskiej Akademii Nauk w kadencji 2003-2006, Bydgoszcz, s. 188-201.
• Sobczyński M., 2012, Interakcja "badacz - podmiot badania" w studiach nad mniejszościami narodowymi w Polsce, Studia z Geografii Politycznej i Historycznej, nr 1, Łódź, s. 95-112.
• Sobczyński M., Grabowska E., 1993, Metodologiczne problemy badania mniejszości narodowych i religijnych, Geopolitical and Social Problems of the Former Socialistic Countries, Conference Papers, Soczewka.
• Sobczyński M., Zawadzka B., 1988, Orawa Polska, Łódź.
• Soja M., 2001, The cultural and ethnic diversity of the population of Łemkowszczyzna (Lemko Region) in the 19th and 20th century, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Changing role of border areas and regional policies, "Region and Regionalism", 5, Łódź- Opole, s. 212-221.
• Soja M., 2010, Cykle rozwojowe ludności Karpat Polskich w XIX i XX wieku, Kraków.
• Statystyka Polski, 1927, Pierwszy Powszechny Spis Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 września 1921 roku, t. 19: Województwo białostockie, Warszawa.
• Statystyka Polski, 1938, Drugi Powszechny Spis Ludności z dnia 9 grudnia 1931 roku, Seria C, Warszawa.
• Statystyka Polski, 1947, Seria D - Powszechny sumaryczny spis ludności z dnia 14 lutego 1946 roku, z. 1, Warszawa.
• Syrnyk J. (red.), 2009, Aparat bezpieczeństwa Polski Ludowej wobec mniejszości narodowych i etnicznych oraz cudzoziemców, Warszawa.
• Szczepankiewicz-Battek J., 2001, The multicultural character of east Lusatia and its role in cross-border cooperation, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), Changing role of border areas and regional policies, "Region and Regionalism", 5, Opole-Łódź, s. 100-104.
• Szczepankiewicz-Battek J., 2003, Lusatian Sorbs - the smallest nation of Central Europe, [w:] Koter M., Heffner K. (red.), The role of ethnic minorities in border regions, "Region and Regionalism", 6(1), Łódź-Opole, s. 55-59.
• Szczepankiewicz-Battek J., 2005, Łużyce - przestrzeń dysocjacji kultur narodowych i religijnych, Słupsk.
• Szczygielski K., 2006, Geografia mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce. Ujęcie ilościowe, Opole.
• Szmeja M., 2005, Czy Ślązacy są narodem, [w:] Malikowski M., Wojakowski D. (red.), Granice i pogranicza nowej Unii Europejskiej. Z badań regionalnych, etnicznych i lokalnych, Kraków, s. 158-171.
• Świechowski M., 1917, Żywioł polski na ziemiach litewskich, Zakopane.
• Tarka K., 1998, Litwini w Polsce 1944-1997, Opole.
• Tobjański Z., 1994, Czesi w Polsce, Kraków.
• Tomaszewski J., 1985a, Rzeczpospolita wielu narodów, Warszawa.
• Tomaszewski J., 1985b, Ojczyzna nie tylko Polaków, Warszawa.
• Tomaszewski J., 1991, Mniejszości narodowe w Polsce w XX wieku, Warszawa.
• Tomaszewski J. (red.), 1993, Najnowsze dzieje Żydów w Polsce, Warszawa.
• Urbański Z., 1932, Mniejszości narodowe w Polsce, Warszawa.
• Wakar W., 1917, Rozwój terytorialny narodowości polskiej, cz. 1: Statystyka narodowościowa dzielnicy pruskiej i austryackiej, cz. 2: Statystyka narodowościowa Królestwa Polskiego, cz. 3: Statystyka narodowościowa kresów wschodnich, Warszawa, Kielce.
• Waldenberg M., 1992, Kwestie narodowe w Europie Środkowo-Wschodniej, Warszawa.
• Waldenberg M., 2000, Narody zależne i mniejszości narodowe w Europie Środkowo- -Wschodniej. Dzieje konfliktów i idei, Warszawa.
• Wanatowicz M., 2004, Od indyferentnej ludności do śląskiej narodowości? Postawy narodowe ludności autochtonicznej Górnego Śląska w latach 1945-2003 w świadomości społecznej, Katowice.
• Warmińska K., 1999, Tatarzy polscy. Tożsamość religijna i etniczna, Kraków.
• Wasilewski L., 1917, Kresy Wschodnie, Warszawa-Kraków.
• Wasilewski L., 1925, Litwa i Białoruś. Zarys historyczno-polityczny stosunków narodowościowych, Warszawa-Kraków.
• Wasilewski L., 1927, Istotna liczba Ukraińców w Polsce, Sprawy Narodowościowe, 5- 6, s. 227-236.
• Wasilewski L., 1929, Sprawy narodowościowe w teorji i w życiu, Warszawa-Kraków.
• Wąsowicz J., 1927, Narodowości Rzeczypospolitej Polskiej według spisu z 30 września 1921 roku, Lwów-Warszawa.
• Wąsowicz J., 1928, Polacy na Ukrainie w świetle ostatniego spisu ludności, "Czasopismo Geograficzne", 6(1), Łódź-Warszawa, s. 18-28.
• Weinfeld J., 1912, Ludność miejska Galicji i jej skład wyznaniowy, Wiadomości Statystyczne o stosunkach krajowych, 24(2), Lwów.
• Wiatr J., 1973, Naród i państwo. Socjologiczne problemy kwestii narodowej, Warszawa.
• Wojakowski D., 2002, Polacy i Ukraińcy. Rzecz o pluralizmie i tożsamości na pograniczu, Kraków.
• Wojecki M., 1975, Ludność grecka w Polsce Ludowej, "Przegląd Geograficzny", 47(4), Warszawa, s. 763-768.
• Wysiedlenia, wypędzenia i ucieczki 1939-1959. Atlas ziem Polski, 2008, Sienkiewicz W., Hryciuk G. (red.), Warszawa.
• Wysocki J., 2011, Ukraińcy na Lubelszczyźnie w latach 1944-1989, Lublin.
• Wysocki T., 2006, Osoby niepolskiej narodowości i języka w Polsce w świetle NSP 2002, "Studia Demograficzne", 2/150, s. 96-125.
• Wysocki T., 2010, Zmiany w strukturze narodowościowej mieszkańców Polski w XX wieku i ich konsekwencje dla procesów demograficznych, Łódź.
• Zaborski B., 1937, Liczba i rozmieszczenie mieszkańców Polski według języków i wyznań (uwagi ogólne w świetle spisu 1931 r.), "Sprawy Narodowościowe", 11(1-2), s. 75-86.
• Zaborski B., Wrzosek A., 1939, Antropogeografia, [w:] Wielka geografia powszechna, t. 3, Warszawa.
• Znaniecki F., 1990, Współczesne narody, Warszawa.
• Żelazny W., 2004, Etniczność. Ład - konflikt - sprawiedliwość, Poznań.
• Żołędowski C., 2003, Białorusini i Litwini w Polsce, Polacy na Białorusi i Litwie. Uwarunkowania współczesnych stosunków między większością i mniejszościami narodowymi, Warszawa.

Identyfikatory

DOI

11089/10739