Kryteria i metody optymalizacji wielkości i rozmieszczenia zakładów przemysłowych w programowaniu branżowym

• Autorzy: Kazimierz Robaszkiewicz

Warianty tytułu

Criteria and Methods of Optimalization of Size and Distribution of Industrial Plants in Branch Programming

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W opracowaniu w pierwszej kolejności objaśniono istotę optymalnej wielkości zakładu przemysłowego, w odróżnieniu od optymalnej wielkości produkcji i przedsiębiorstwa przemysłowego. Następnie omówiono miejsce optymalizacji wielkości i rozmieszczenia zakładów przemysłowych w programowaniu branżowym. Stwierdzono, że rozwiązywanie tych zagadnień stanowi jeden z ważnych etapów procedury programowania branżowego. Z kolei przedstawiono problematykę kryteriów optymalizacji wielkości i rozmieszczenia zakładów przemysłowych. Wyodrębniono mianowicie kryteria stanowiące podstawę do formułowania zadań minimalizacyjnych (minimalizacja nakładów inwestycyjnych i kosztów eksploatacyjnych) oraz maksymalizacyjnych (maksymalizacja zysku lub uzysku dewizowego). Ponadto rozróżniono kryteria syntetyczne i cząstkowe. Podano warunki i zasady stosowania różnych kryteriów. W dalszym ciągu, uwzględniając charakterystyczne cechy organizacyjno-produkcyjne różnych branż przemysłu, dokonano ich grupowania, z punktu widzenia możliwości zastosowania określonych metod optymalizacji wielkości i rozmieszczenia zakładów. W ten sposób wyodrębniono zespół branż, w których problem ten można rozwiązać przy pomocy metody programowania liniowego. Dla drugiego zespołu branż zaproponowano tzw. metodę analizy funkcyjnej. W ostatnim zespole zgrupowano branże o produkcji różnorodnej, w których optymalizację wielkości zakładów można przeprowadzić przy pomocy odpowiednich metod analizy statystycznej. (abstrakt oryginalny)

EN

The essence of optimum size of industrial plant as opposed to optimum volume of production and industrial enterprise was explained in the paper at first. Next, was described the place of optimalization of size and distribution of industrial plants in branch programming. It was stated that the solution of these problems is one of the important stages of the procedure oflbranch programming. In turn, the question of criteria of optimalization of size and distribution of industrial plants was presented. Criteria which form the basis for formulating minimum tasks (minimalization of investment outlays and operating costs) and maximum tasks (maximalization of profit and hard currency yield) were distinguished. Moreover, the synthetic and partial criteria were differentiated. Conditions and rules of applying various criteria were given. Then, taking into account features of organizational and production character of various branches of industry they were grouped, from the point of view of possibilities of using certain methods of optimalization of size and distribution of plants. In this way a group of branches was isolated for which this problem can be solved by means of linear programming. For the second group of branches the so-called method of function analysis was suggested. In the last group branches of various production were grouped, for which optimalization of size of plants can be carried out by means of special methods of statistical analysis. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Lokalizacja przemysłu; Przedsiębiorstwo przemysłowe; Wielkość przedsiębiorstwa; Optymalizacja; Koszty produkcji; Inwestycje w przemyśle; Struktura przemysłu; Rozwój przemysłu; Programowanie liniowe

EN

Location of industry; Industrial enterprises; Enterprise size; Optimalization; Production costs; Investments in industry; Industrial structure; Industry development; Linear programming

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe. Seria 1 / Akademia Ekonomiczna w Poznaniu
• Rocznik: 1982
• Numer: nr 96 Z badań nad ekonomicznymi problemami przemysłu
• Strony: 41--68

Twórcy

autor

Kazimierz Robaszkiewicz

Bibliografia

• S. Kruszczyński, Problem kształtowania się przychodów i kosztów, Studium analityczno-krytyczne. Rozprawy i monografie Nr 6, Polskie Towarzystwo Ekonomiczne, Poznań 1962.
• E. Kurtys, Wielkość przedsiębiorstwa przemysłowego a jednostkowe koszty własne, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1965, nr 4.
• B. Minc, Ekonomia polityczna socjalizmu, PWN, Warszawa 1971.
• M. Zembaty, Koszty przedsiębiorstwa przemysłowego a rozmiary produkcji Studium teoretyczno-metodologiczne, PWE, Warszawa 1966.
• J. Bobek, Koncentracja w przemyśle, Szkoła Główna Planowania i Statystyki, Warszawa 1969.
• H. Fiszel, Koszty a optimum produkcji w gospodarce socjalistycznej, w pracy zbiorowej: Zagadnienia ekonomii politycznej socjalizmu, PWE, Warszawa 1960.
• H. Fiszel, Efektywność inwestycji i optimum produkcji w gospodarce socjalistycznej, Książka i Wiedza, Warszawa 1964.
• B. Minc, Zarys teorii kosztów produkcji i cen, PWN, Warszawa 1958.
• J. Gajda, Programowanie rozwoju gałęzi przemysłu, Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Kraków 1971.
• I. Ogonowska, Optymalna sieć przedsiębiorstw budowlanych. Zarys metody badań. Instytut Organizacji i Mechanizacji Budownictwa, Warszawa 1970.
• B. Wainsztein, O nieprawilnoj traktowkie optimizacji razmierow predprijatija, Woprosy Ekonomiki 1974, nr 6.
• A. Wajn, Metodologiczeskije prblemy optimizacji proizwodstwiennoj struktury promyszlennych predprijatij, Woprosy Ekonomiki 1963, nr 1.
• T. Kozłowski, Optymalne wielkości przedsiębiorstw przemysłowych, PWE, Warszawa 1973.
• J. Nowakowski, Elementy określania optymalnych wielkości przedsiębiorstw przemysłowych, Problemy Ekonomiczne Nr 6, Kraków 1965.
• W. Masz, G. Gołb, Racjonalnyje razmiery predprijatij i principy optimalnowo płanirowanija, w: Woprosy optimalnowo razmiera predprijatij w promyszlennosti SSSR, Izdatielstwo "Nauka", Moskwa 1968.
• T. Pietrzkiewicz, Problemy prognozowania i programowania rozwoju gospodarczego, PWN, Warszawa 1970.
• W. Baka, S. Góra, Z. Knyziak, K. Porwit, Planowanie gospodarki narodowej, PWE, Warszawa 1975.
• O. Lange, Ekonomia polityczna, t. I, PWN, Warszawa 1967.
• W. Baka, Programowanie rozwoju gałęzi przemysłu. Zarys problemów i metod, Wydawnictwo "Arkady", Warszawa 1971.
• S. Lewin, Optymalna wielkość zakładu. Kryteria i metody, Wydawnictwo "Arkady", Warszawa 1967.
• Ramowe wytyczne w sprawie metodyki oceny ekonomicznej efektywności inwestycji produkcyjnych, zamierzeń z zakresu postępu technicznego, organizacyjnego, współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej z zagranicą oraz zamierzeń, których realizacja opiera się na licencjach zagranicznych, Inwestycje i Budownictwo 1974, nr 9.
• H. Makara, Baza surowcowa a optimum wielkości zakładu przemysłu spożywczego. Studium metodyczne, Ministerstwo Przemysłu Spożywczego i Skupu, Departament Planowania, Warszawa 1968.
• T. Kasprzak, Hierarchizacja celów działalności przedsiębiorstw, Ekonomika i Organizacja Pracy 1971, nr 5.
• K. Piotrowski, Funkcja celu przedsiębiorstwa socjalistycznego, Ekonomika i Organizacja Pracy, 1972, nr 11.
• M. Lewczyński, Syntetyczna ocena działalności przedsiębiorstw w świetle makrowskaźników wzrostu gospodarczego, Zeszyty Naukowe Wydziału Ekonomiki Produkcji Uniwersytetu Gdańskiego 1973, nr 4.
• K. Rieszetinskij, K woprosu ob ocennie ekonomiczeskoj effektiwnosti obczczestwiennogo proizwodstwa, Wiestnik Statistiki 1974, nr 4.
• W. Baranauskas, Sistema pokazatielej ekonomiczeskoj effektiwnosti proizwodstwa, Woprosy Ekonomiki 1974, nr 12.
• G. Sorokin, K teorii ekonomiczeskoj effektiwnosti pri socjalizmie, Woprosy Ekonomiki 1975, nr 4.
• J. Cyganek, Zagadnienia optymalizacji w rozważaniach ekonomicznych, Gospodarka Planowa 1976, nr 3.
• R. Broner, R. Kulczycki, Wielkość przedsiębiorstw przemysłowych a wydajność pracy, Gospodarka Planowa 1959, nr 11.
• M. Lissowska, Wpływ wielkości zakładu na wydajność pracy w przemyśle, Gospodarka Planowa 1973, nr 9.
• W. Piaskowski, Niektóre czynniki optymalizacji wielkości zakładów produkcyjnych, w: Zarządzanie a rachunek ekonomiczny w przedsiębiorstwie przemysłowym, praca zbiorowa pod redakcją J. Mujżela, J. Kulpińskiej, J. Kortana, J. Szczepaniaka, PWE, Warszawa 1971.
• Instrukcja ogólna w sprawie metodyki badania efektywności ekonomicznej inwestycji, PWE, Warszawa 1962.
• S. Kurowski, Rachunek ekonomiczny na szczeblu pojedynczego podmiotu gospodarczego - teoria ogólna, Ekonomista 1972, nr 2.
• J. Buga, I. Nykowski, Zagadnienia transportowe w programowaniu liniowym, PWN, Warszawa 1974.
• Z. Czerwiński, Matematyka na usługach ekonomii, PWN, Warszawa 1977.
• I. Birman, L. Minc, Matiematiczeskije mietody i problemy razmieszczenija praizwodstwa, Izdatlelstwo Ekonomiczeskoj Litieratury, Moskwa 1963.
• S. Chomątowski, Struktura produkcji a optymalna wielkość kombinatów chemicznych, maszynopis pracy doktorskiej, Akademia Ekonomiczna w Krakowie, Kraków 1977.
• T. Jakubczyk, Miary koncentracji, Przegląd Statystyczny 1963, z. 2.
• J. Lisikiewicz, J. Macieja, Rozwój strukturalny polskiego przemysłu, Ekonomista 1970, nr 3.
• S. Niewiadomski, Dyskusja nad miernikami koncentracji, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego 1970, z. 28.
• Mała Encyklopedia Statystyki, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1976.