Turystyka zrównoważona - pytania o naukową użyteczność koncepcji

• Autorzy: Mirosław Mika

Warianty tytułu

Sustainable Tourism: a Critique of the Academic Feasibility of the Concept

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Celem artykułu jest przedstawienie, w świetle stanu badań, najpoważniejszych zastrzeżeń formułowanych wobec koncepcji zrównoważonego rozwoju turystyki, a także ograniczeń wdrażania jej założeń w praktyce. Wskazano m.in. na niejednoznaczność interpretacji pojęcia "zrównoważenie" i wynikające z tego konsekwencje metodologiczne w studiach nad turystyką, problem pomiaru oraz oceny stopnia "zrównoważenia" zjawisk i procesów w turystyce, a także na społeczny sprzeciw wobec propozycji samoograniczania konsumpcji turystycznej oraz sytuację niestabilności warunków klimatycznych i gospodarczo-politycznych, uniemożliwiających implementację zasad zrównoważonego rozwoju na obszarach recepcji turystycznej. W konkluzji rozważań wysunięto tezę o potrzebie dookreślenia nowego paradygmatu turystyki zrównoważonej, nieodwołującego się wprost do imperatywu zgodnego (harmonijnego) łączenia wielu celów rozwoju turystyki i wartości. (abstrakt oryginalny)

EN

The aim of the article is to raise and discuss, according to contemporary research findings, the most important reservations regarding the concept of sustainable (harmonious) tourism development as well as the barriers to the implementation of its principles in practice. The author points to ambiguities in the interpretation of the term 'sustainability' and, as a result, the methodological implications for tourism studies including the problem of measuring and evaluating 'sustainability' in tourism development processes. In addition it considers the social hostility towards limiting consumption in tourism and the growing climatic, economic and political instability at tourism destinations hindering its implementation of the concept of sustainability. In conclusion, the author proposes a new paradigm for sustainable tourism which does not directly relate to the imperative of harmonious interconnection between differing development goals and values in tourism. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Turystyka zrównoważona; Turystyka; Rozwój zrównoważony; Metody badawcze; Metodologia badań; Rozwój turystyki

EN

Sustainable tourism; Tourism; Sustainable development; Research methods; Research methodology; Tourism development

• Czasopismo: Turyzm
• Rocznik: 2015
• Tom: 25
• Numer: z. 1
• Strony: 9--18

Twórcy

autor

Mirosław Mika

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Amelung B., Viner D., 2006, Mediterranean tourism. Exploring the future with the tourism climatic index, Journal of Sustainable Tourism, 14(4), pp. 349-366.
• Barr S., Shaw G., Coles T., Prillwitz J., 2010, A holiday is a holiday. Practicing sustainability, home and away, Journal of Transport Geography, 18, pp. 474-481.
• Becken S., 2007, Tourists' perception of international air travel's impact on the global climate and potential climate change policies, Journal of Transport Geography, 15(4), pp. 351-368.
• Beeton S., 2006, Community development through tourism, Landlinks Press, Collingwood.
• Beritelli P., 2011, Cooperation among prominent actors in a tourist destination, Annals of Tourism Research, 38(2), pp. 607-629.
• Borys T., 2011, Interdyscyplinarność ekonomii zrównoważonego rozwoju, [in:] B. Poskrobko (ed.), Teoretyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok, pp. 134-151.
• Bramwell B., Lane B., 2009, Economic cycles, times of change and sustainable tourism, Journal of Sustainable Tourism, 17(1), pp. 1-4.
• Bramwell B., Lane B., 2013, Getting from here to there. Systems change, behavioural change and sustainable tourism, Journal of Sustainable Tourism, 21(1), pp. 1-4.
• Buckley R., 2012, Sustainable tourism. research and reality, Annals of Tourism Research, 39(2), pp. 528-546.
• Butler R.W., 1999, Sustainable tourism. A state-of-the-art review, Tourism Geographies, 1(1), pp. 7-25.
• Butler R.W., 2005, Problemy miejsc recepcji ze zrównoważonym rozwojem, [in:] R. Winiarski, W. Alejziak (eds), Turystyka w badaniach naukowych, Akademia Wychowania Fizycznego w Krakowie, Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie, Kraków-Rzeszów, pp. 35-48.
• Buzinde C.N., Manuel-Navarrete D., Kerstetter D., Redclift M., 2010a, Representations and adaptation to climate change, Annals of Tourism Research, 37(3), pp. 581-603.
• Buzinde C.N., Manuel-Navarrete D, Yoo E.E., Morais D., 2010b, Tourists' perceptions in a climate of change. eroding destinations, Annals of Tourism Research, 37(2), pp. 333-354.
• Ceron J., Dubois G., 2003, Tourism and sustainable development indicators. the gap between theoretical demands and practical achievements, Current Issues in Tourism, 6(1), pp. 54-75.
• Chojnicki Z., 2008, Rozwój społeczno-ekonomiczny i jego aspekty aksjologiczne, [in:] J.J. Parysek, T. Stryjakiewicz (eds), Region społeczno-ekonomiczny i rozwój regionalny, Bogucki Wyd. Naukowe, Poznań, pp. 21-36.
• Climate change and tourism. Responding to global challenges, 2008, United Nations World Tourism Organization, United Nations Environment Programme, World Meterological Organization (UNWTO-UNEP-WMO), UNWTO, Madryt.
• Climate change and tourism, Where will the journey lead?, 2008, Deutsche Bank Research, Current Issues, Frankfurt am Main.
• Cohen S.A., Higham J.E.S., 2011, Eyes wide shut? UK consumer preceptions on aviation climate impacts and travel decisions to New Zealand, Current Issues in Tourism, 14(4), pp. 323-335.
• Cohen S.A., Higham J.E.S., Cavaliere C.T., 2011, Binge flying. Behavioral addiction and climate change, Annals of Tourism Research, 38(3), pp. 1070-1089.
• Dickinson J.E., Robbins D., Filimonau V., Hares A., Mika M., 2013, Awareness of tourism impacts on climate change and the implications for travel practice. A Polish perspective, Journal of Travel Research, 52(4), pp. 506-519,
• Dickinson J.E., Robbins D., Lumsdon L., 2010, Holiday travel discourses and climate change, Journal of Transport Geography, 18(3), pp. 482-489.
• Dodds R., 2007, Sustainable tourism & policy implementation. Lessons from the case of Calvia, Spain, Current Issues in Tourism, 10(1), pp. 296-322.
• Dodds R., Butler R.W., 2009, Inaction more than action barriers to the implementation of sustainable tourism policies, [in:] S. Gössling, M. Hall, D.B. Weaver (eds.), Sustainable tourism futures perspectives on systems, restructuring and innovations, Routledge, Londyn-Nowy Jork, pp. 43-57.
• Domański B., 2004, Krytyka pojęcia rozwoju a studia regionalne, Studia Regionalne i Lokalne, 2(16), pp. 7-23.
• Domański R., 2005, Samowzmacnianie rozwoju miast i regionów w gospodarce intensyfikującej wykorzystanie wiedzy. Wnioski z nowej teorii wzrostu endogenicznego, Przegląd Geograficzny, 77(2), pp. 131-138.
• Domański R., 2007, Podtrzymywalny (trwały) rozwój społeczno-gospodarczy w środowisku ziemskim jako problem integrujący nauki geograficzne i zespół nauk o Ziemi, [in:] B. Ney (ed.), Aktualne i perspektywiczne problemy nauk o Ziemi i nauk górniczych, Polska Akademia Nauk, Wydział VII, Warszawa, pp. 172-209.
• Dredge D., 2006, Networks, conflict and collaborative communities, Journal of Sustainable Tourism, 14(6), pp. 562-581.
• Durydiwka M., Kowalczyk A., Kulczyk S., 2010, Definicja i zakres pojęcia "turystyka zrównoważona", [in:] A. Kowalczyk (ed.), Turystyka zrównoważona, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa, pp. 21-43.
• Elsasser H., Bürki R., 2002, Climate change as a threat to tourism in the Alps, Climate Research, 20(3), pp. 253-257.
• Filimonau V., Dickinson J.E., Robbins D., Reddy M.V., 2011, A critical review of methods for tourism climate change appraisal. Life cycle assessment as a new approach, Journal of Sustainable Tourism, 19(3), pp. 301-324.
• Goh C., 2012, Exploring impact of climate on tourism demand, Annals of Tourism Research, 39(4), pp. 1859-1883.
• Gössling S., 2009, Carbon neutral destinations. A conceptual analysis, Journal of Sustainable Tourism, 17(1), pp. 17-37.
• Gössling S., Haglundb L., Kallgrenb H., Revahlb M., Hultmanb J., 2009, Swedish air travellers and voluntary carbon offsets. Towards the co-creation of environmental value?, Current Issues in Tourism, 12(1), pp. 1-19.
• Gössling S., Hall C.M., Weaver D.B., 2009, Sustainable tourism futures. Perspectives on systems, restructuring and innovations, Routledge, Nowy Jork.
• Gössling S., Scott D., Hall C.M., 2013, Challenges of tourism in a low-carbon economy, WIREs Clim Change, 4, pp. 525-538.
• Gössling S., Scott D., Hall C.M., Ceron J.P., Dubois G., 2012, Consumer behaviour and demand response of tourists to climate change, Annals of Tourism Research, 39(1), pp. 36-58.
• Hall C.M., 2010, Changing paradigms and global change. From sustainable to steady-state tourism, Tourism Recreation Research, 35(2), pp. 131-144.
• Hall C.M., 2011, Policy learning and policy failure in sustainable tourism governance. from first and second to third change order?, Journal of Sustainable Tourism, 19(4-5), pp. 649-671.
• Hares A., Dickinson J., Wilkes K., 2010, Climate change and the air travel decisions of UK tourists, Journal of Transport Geography, 18(3), pp. 466-473.
• Higham J., Cohen S.A., 2011, Canary in the coalmine. Norwegian attitudes towards climate change and extreme long-haul air travel to Aotearoa/New Zealand, Tourism Management, 32(1), pp. 98-105.
• Hunter C., 1997, Sustainable tourism as an adaptive paradigm, Annals of Tourism Research, 24(4), pp. 850-867.
• Hunter C., 2002, Aspects of the sustainable tourism debate from a natural resources perspective, [in:] R. Harris, T. Griffin, P. Williams (eds), Sustainable tourism. A global perspective, Butterworth-Heinemann, Burlington, pp. 3-23.
• Hunter C., Green H., 1995, Tourism and the environment a sustainable relationship?, Routledge, Londyn.
• Iwicki S., 1998, Turystyka w zrównoważonym rozwoju obszarów pojeziernych, Akademia Techniczno-Rolnicza, Bydgoszcz.
• Jędrzejczyk I., 1995, Ekologiczne funkcje i uwarunkowania turystyki, Wyd. Śląsk, Katowice.
• Jędrzejczyk I., 2000, Nowoczesny biznes turystyczny. Ekostrategie w zarządzaniu firmą, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Jones A., Phillips M., 2011, Disappearing destinations. Climate change and future challenges for coastal tourism, CABI Publ., Wallingford.
• Kidoń E., 2002, Zasady kształtowania uzdrowisk Beskidu Sądeckiego w świetle idei zrównoważonego rozwoju, doktors thesis, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków, (typescript).
• Klint L., Wong E., Jiang M., DeLacy T., Harrison D., Dominey-Howes D., 2011, Climate change adaptation in the Pacific Island tourism sector. Analysing the policy environment in Vanuatu, Current Issues in Tourism, 15(3), pp. 247-274.
• Kowalczyk A. (ed.), 2010, Turystyka zrównoważona, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa.
• Krzesiwo K., 2014, Rozwój i funkcjonowanie stacji narciarskich w Karpatach Polskich, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Lane B., 2009, Thirty years of sustainable tourism drivers, progress, problems and the future, [in:] S. Gössling, C.M. Hall, D.B. Weaver (eds.), Sustainable tourism futures perspectives on systems, restructuring and innovations, Routledge, Londyn-Nowy Jork, pp. 19-32.
• Liu Z, 2003, Sustainable tourism development. a critique, Journal of Sustainable Tourism, 11(6), pp. 459-475.
• Manning T., 1999, Indicators of tourism sustainability, Tourism Management, 20(2), pp. 179-182.
• Matei E., 2011, The ecotourism's development in the Romanian Carpathians' protected areas. Facts, figures and needs, Human Geographies - Journal of Studies and Research in Human Geography, 5(2), pp. 31-39.
• McKercher B., Prideaux B., Cheunga C., Law R., 2010, Achieving voluntary reductions in the carbon footprint of tourism and climate change, Journal of Sustainable Tourism, 18(3), pp. 297-318.
• Mika M., 2014, Założenia i determinanty podtrzymywalności lokalnego rozwoju turystyki, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Miller G., Rathouse K., Scarles C., Holmes K., Tribe J., 2010, Public understanding of sustainable tourism, Annals of Tourism Research, 37(3), pp. 627-645.
• Niezgoda A., 2006, Obszar recepcji turystycznej w warunkach rozwoju zrównoważonego, "Prace Habilitacyjne" 24, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań.
• ONZ, 2007, Indicators of Sustainable Development. Guidelines and Methodologies, Nowy Jork.
• Panfiluk E., 2011, Problemy zrównoważonego rozwoju w turystyce, Ekonomia i Zarządzanie, 3(2), pp. 60-72.
• Patterson T., Bastianoni S., Simpson M., 2006, Tourism and climate change. Two-way street, or vicious/virtuous circle?, Journal of Sustainable Tourism, 14(4), pp. 339-348.
• Pawlusiński R., Mika M., Faracik R., 2008, Plan rozwoju i zarządzania turystyką w regionie Babiej Góry, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
• Peeters P., Dubois G., 2010, Tourism travel under climate change mitigation constraints, Journal of Transport Geography, 18(3), pp. 447-457.
• Peeters P., Gössling S., Lane B., 2009, Moving towards low-carbon tourism. Opportunities for destinations and tour operators, [in:] S. Gössling, C.M. Hall, D. Weaver (eds.), Sustainable tourism futures, Routledge, Londyn, pp. 240-257.
• Perry A., 2006, Will predicted climate change compromise the sustainability of Mediterranean tourism?, Journal of Sustainable Tourism, 14(4), pp. 367-375.
• Poskrobko B. (ed.), 2011, Teoretyczne aspekty ekonomii zrównoważonego rozwoju, Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Białymstoku, Białystok.
• Ptaszycka-Jackowska D., 1993, Kształtowanie stref ochronnych przyrodniczych obszarów ochronnych, Wyd. Instytutu Kształtowania Środowiska, Warszawa, Kraków.
• Reddy V., Wilkes K., 2013, Tourism, climate change and sustainability, Routledge, Abingdon.
• Rogall H., 2010, Ekonomia zrównoważonego rozwoju. Teoria i praktyka, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań.
• Ross S., Wall G., 1999, Ecotourism. towards congruence between theory and practice, Tourism Management, 20(6), pp. 123-132.
• Saarinen J., 2006, Traditions of sustainability in tourism studies, Annals of Tourism Research, 33(4), pp. 1121-1140.
• Schianetz K., Kavanagh L., 2008, Sustainability indicators for tourism destinations. A complex adaptive systems approach using systemic indicator systems, Journal of Sustainable Tourism, 16(6), pp. 601-628.
• Scott D., 2011, Why sustainable tourism must address climate change, Journal of Sustainable Tourism, 19(1), pp. 17-34.
• Scott D., Hall C.M., Gössling S., 2012, Tourism and climate change. Impacts, mitigation and adaptation, Routledge, Londyn.
• Scott D., Sim R., Simpson M., 2012, Sea level rise impacts on coastal resorts in the Caribbean, Journal of Sustainable Tourism, 20(6), pp. 883-898.
• Sharpley R., 2000, Tourism and sustainable development. exploring the theoretical divide, Journal of Sustainable Tourism, 8(1), pp. 1-19.
• Sharpley R., 2002a, Sustainability. A barrier to tourist development?, [in:] R. Sharpley, D.J. Telfer (ed.), Tourism and development. Concepts and issues. Channel View Publ., Clevedon, pp. 319-337.
• Sharpley R., 2002b, The consumption of tourism, [in:] R. Sharpley, D.J. Telfer (eds), Tourism and development. Concepts and issues. Channel View Publ., Clevedon, pp 300-318.
• Stabler M.J., 1997, Tourism and sustainability. principles to practice, CAB Intern., Wallingford.
• Steiger R., 2012, Scenarios for skiing tourism in Austria. integrating demographics with an analysis of climate change, Journal of Sustainable Tourism, 20(6), pp. 867-882.
• Steiger R., Mayer M., 2008, Snowmaking and climate change. future options for snow production in Tyrolean ski resorts, Mountain Research and Development, 28(3/4), pp. 292-298.
• Tourism. Investing in the green economy, 2011, [in:] United Nations World Tourism Organization (UNWTO) and United Nations Environment Program (UNEP), Towards a Green Economy, UNEP, Genewa, pp. 409-447.
• UNEP, 2011, Towards a green economy. Pathways to sustainable development and poverty eradication - a synthesis for policy makers.
• UNWTO, 2004, Indicators of sustainable development for tourism destinations. A guidebook, World Tourism Organization, Madryt.
• Weaver D.B., 2006, Sustainable tourism. Theory and practice, Elsevier Butterworth-Heinemann, Burlington.
• Weaver D.B., 2009, Reflections on sustainable tourism and paradigm change, [in:] S. Gössling, C.M. Hall, D.B. Weaver (eds.), Sustainable tourism futures perspectives on systems, restructuring and innovations, Routledge, Londyn-Nowy Jork, pp. 33-40.
• Wheeler B., 1993, Sustaining the ego, Journal of Sustainable Tourism, 1(2), pp. 121-129.
• Zawilińska B., 2010, Możliwości rozwoju turystyki w parkach krajobrazowych Karpat Polskich w świetle idei zrównoważonego rozwoju, "Monografie i Prace Doktorskie", 10, Uniwersytet Ekonomiczny, Kraków.

Identyfikatory

DOI

10.2478/tour-2014-0015