O powinnościach uniwersytetu

• Autorzy: Jerzy Brzeziński

Warianty tytułu

On the Obligations of Universities

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Autor artykułu odpowiada na dwa podstawowe pytania: 1) Czy społeczeństwu potrzebne są uniwersytety? 2) Jakie powinny być te uniwersytety? Szukając odpowiedzi na powyższe pytania, autor przytacza poglądy wybitnych polskich intelektualistów: Kazimierza Twardowskiego, Leszka Kołakowskiego, Tadeusza Czeżowskiego, Piotra Sztompki i Barbary Skargi. Wymienieni uczeni w swoich poglądach nawiązywali do poglądów założyciela Uniwersytetu Berlińskiego Wilhelma von Humboldta. Te poglądy legły u podstaw koncepcji nowożytnego europejskiego uniwersytetu. Można też znaleźć ich odbicie w Magna Charta Universitatum Europaeum podpisanej przez rektorów uniwersytetów europejskich w 1988 roku na Uniwersytecie w Bolonii. Ta wizja uniwersytetu autonomicznego, wolnego i przekraczającego granice geograficzne, polityczne i ekonomiczne jest podzielana i przez autora artykułu. W odniesieniu do współczesnych prób zreformowania tej ważnej instytucji autor wypowiada się przeciwko koncepcji przedsiębiorczych (entrepreneurial) uniwersytetów (uwidocznionej m.in. w pracy Clarka[1]). Zdaniem autora, nie można ulegać owemu swoistemu "redukcjonizmowi" ekonomicznemu. Obok praw należnych uniwersytetowi trzeba też zwrócić uwagę na powinności, jakie ma do spełnienia. Autor zwraca uwagę, iż uniwersytet to nie tylko miejsce prowadzenia badań naukowych i dobrego nauczania studentów, ale także pracy formacyjnej z młodym pokoleniem. Kształtowanie "społeczeństwa otwartego" (open society) to szczególnie ważna powinność uniwersytetów. Idzie o wychowanie młodego pokolenia do współistnienia w Europie bez granic politycznych, bez uprzedzeń etnicznych, bez ksenofobii, ale w duchu tolerancji odmienności i do życia w demokracji. Autor zwraca też uwagę na przeciwdziałanie rozmaitym patologiom, naukowym nadużyciom, które niszczą życie uniwersyteckie. Te najbardziej dotkliwe to: plagiatowanie (plagiarism), fabrykowanie (fabrication) wyników, fałszowanie (falsification) wyników, guestwriting czy ghostwriting. Zdaniem autora należy się skupić - aby uniwersytet przetrwał i spełniał swoje fundamentalne dla rozwoju społeczeństwa zadania - na zwalczaniu tych patologii.(abstrakt oryginalny)

EN

The author of the article provides answers to two fundamental questions: (1) Do societies need universities? (2) What should universities be like? Searching for the answers, the author quotes the opinions of esteemed Polish intellectuals: Kazimierz Twardowski, Leszek Kołakowski, Tadeusz Czeżowski, Piotr Sztompka and Barbara Skarga. The views of these scholars draw on the views of Wilhelm von Humboldt, the founder of the Humboldt University of Berlin. It was his ideas which lay the conceptual foundations for modern European universities. They are also reflected in Magna Charta Universitatum Europaeum signed by the Rectors of the European universities at the University of Bologna in 1988. Such a vision of a university which is autonomous, free, and which crosses geographical, political and economic boundaries is shared by the author of the paper. With reference to the current attempts to modernise this important institution, the author opposes the conception of entrepreneurial universities (postulated e.g. by Clark, 1998). In the author's view, one cannot succumb to such economic "reductionism". Besides the rights preserved by universities, it is important to consider the obligations they have. The author points out that university means not only a place to conduct research and teach students, but also a place where formation work with the young generation occurs. Thus, it is an essential obligation of a university to shape an "open society". The young generation should be educated in such a way as to be prepared to co-exist in Europe without political boundaries, without ethnic prejudices, or xenophobia where the spirit of respect for difference and for democracy prevails. The author also stresses the significance of countering scientific malfeasance, various pathologies which ruin academic life. The most acutely experienced include plagiarism, fabrication of results, falsification of results, guest-writing, or ghost-writing. According to the author, due attention should be given to fighting these pathologies in order to ensure further existence of universities and to enable them to continue fulfilling their role in the development of the society.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Szkolnictwo wyższe; Badania naukowe; Wolność; Plagiat

EN

Higher education; Scientific research; Freedom; Plagiarism

• Czasopismo: Horyzonty Wychowania
• Rocznik: 2014
• Tom: 13
• Numer: nr 28
• Strony: 343--358

Twórcy

autor

Jerzy Brzeziński

• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Bibliografia

• Clark B.R., Creating entrepreneurial universities. Organizational pathways of transformation, Pergamon Press, New York 1998.
• Cyceron, Pisma filozoficzne, t. 2: O państwie. O prawach. O powinnościach. O cnotach, PWN, Warszawa 1960.
• Czeżowski T., Uniwersytet nowoczesny, w: Tożsamość uniwersytetu, red. W. Wincławski, Wydawnictwo UMK, Toruń 1946/1994, s. 13-27.
• Grabski M.W., Uczciwość i wiarygodność nauki. Praktyka, "Nauka" 2009, nr 2, s. 37-59.
• Greenfeld K.T., Erudyci z Twittera, "Gazeta Wyborcza" z 7-8 czerwca 2014 r.
• Hermans J.M.M., Nelissen M., Charters of foundation and early documents of the Universities of the Coimbra Group, Coimbra Group, Groningen 1994; też: (dostęp: 04.10.2014).
• Kołakowski L., Po co uniwersytet?, w: Czy Pan Bóg jest szczęśliwy?, Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 2009, s. 259-267.
• Ritzer G., Mcdonaldyzacja społeczeństwa, Muza, Warszawa 1999.
• Ritzer G., Siedzimy nigdzie, pijemy nic, "Polityka" 2007 ("Niezbędnik inteligenta", nr 12) z 20 kwietnia.
• Skarga B., Kiedy trzeba powiedzieć nie, "Gazeta Wyborcza" z dnia 12-13 maja 2007.
• Stępień K., Nauka i biurokracja, "PAUza Akademicka", nr 265 z 2 października 2014 r.
• Stróżewski W., O idei uniwersytetu, w: W. Stróżewski, W kręgu wartości, Instytut Wydawniczy Znak, Kraków 1992, s. 7-26.
• Sztompka P., Uniwersytet współczesny; zderzenie dwóch kultur, "Nauka" 2014, nr 1, s. 7-18.
• Sztompka P., Uniwersytet współczesny; zderzenie dwóch kultur, "Nauka" 2014, nr 1, s. 7-18.
• Tadeusiewicz R., Ligęza A., Wady i zalety wprowadzenia Krajowych Ram Kwalifikacji, "Nauka" 2014, nr 1, s. 43-57.
• Twardowski K., O dostojeństwie uniwersytetu, Uniwersytet Poznański, Rolnicza Drukarnia i Księgarnia Nakładowa, Poznań 1933.
• WKUE, Wielka Karta Uniwersytetów Europejskich, 1988.
• Wróblewski A.K., Misja uniwersytetów: poszukiwanie prawdy czy pogoń za zyskiem?, "Nauka" 2011, nr 3, s. 51-59.