Polskie spory o Kanta w II połowie XIX wieku

• Autorzy: Barbara Szotek

Warianty tytułu

Polish Disputes on Kant in the Second Half of XIXth Century

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W referacie autorka podejmuje próbę bliższego przyjrzenia się polskiemu życiu filozoficznemu w drugiej połowie XIX wieku z punktu widzenia recepcji filozofii Kanta. Spojrzenie na dziewiętnastowieczną filozofię polską pokazuje, że chociaż filozofia Kanta w tym czasie właściwie nie przyciągnęła do siebie jakiegoś większego grona dobrych jej znawców, czy oddanych propagatorów, to przecież jej wpływy na filozofię polską są faktem niezaprzeczalnym. Oczywiście biorąc pod uwagę stanowiska, jakie zajmowali polscy myśliciele wobec Kanta, jak również problematykę, jaką wysuwali na plan pierwszy - można mówić o ich zróżnicowanym, ale i złożonym stosunku do tej filozofii. Szczególnie ciekawa w tym względzie jest tzw. trzecia faza rozpowszechnienia się w kraju wiadomości o filozofii Kanta, czyli ogólnie mówiąc przełom XIX i XX wieku. A był to etap - w przeciwieństwie do dwóch poprzednich tzn. do 1830 roku, a potem lat międzypowstaniowych w Polsce - w którym rozpoczął się właściwy zwrot do Kanta, polegający de facto na dostrzeganiu dopiero teraz wielkiego znaczenia jego dzieł teoretycznych i w wyniku tego wyrażania nadziei na odkrycie możliwości skorzystania z różnych wątków filozofii Kanta, dla podbudowania własnych stanowisk filozoficznych. Z tego punktu widzenia podjęta w artykule próba odpowiedzi na pytanie: lak przebiegała recepcja Kanta w epoce pozytywizmu w Polsce, ze szczególnym uwzględnieniem tzw. trzeciej fazy recepcji tej filozofii wydaje się interesująca. (abstrakt oryginalny)

EN

In the paper the author makes an attempt to observe closely Polish philosophical life in the second half of XIXth century of the Kant philosophy reception point of view. The look at nineteenth century Polish philosophy shows that although Kant philosophy at that time practically did not attract a bigger group of good experts, or its devoted propagators, its influences on Polish philosophy are undeniable. Obviously, taking into account the positions held by Polish thinkers towards Kant, as well as problems, which were brought to the foreground - one may say about varied but also complicated attitude to this philosophy. So called third phase of spreading the news about Kant in the country is of special interest, generally speaking at the turn of XIXth and XXth century. And it was a stage - in contrast with two previous ones that is until 1830, and later until years after uprisings - in which appropriate reversal to Kant started, based in fact on noticing great significance of his theoretical works and as its result expressing hope to discover of the possibilities of using different motifs of Kant philosophy for supporting one's own philosophical positions. From this point of view the attempt made in the article to answer the question: What was the course of Kant reception in positivism in Poland taking into special consideration of so called third phase of this philosophy reception seems to be interesting. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Historia filozofii; Poglądy filozoficzne; Filozofia; Pozytywizm

EN

History of philosophy; Philosophical thought; Philosophy; Positivism

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 43 Zeszyt Naukowy Katedry Socjologii i Instytutu Nauk Społecznych
• Strony: 83--98

Twórcy

autor

Barbara Szotek

Bibliografia

• Chmielowski P., Kant w Polsce. "Przegląd Filozoficzny" 1904, z. 4.
• Garewicz J., Od Redakcji. W: Dziedzictwo Kanta. Materiały z sesji kaniowskiej. Red. J. Garewicz. Państwowe Wydawnictwo Naukowe. Warszawa 1976.
• Hochfeldowa A., Polska myśl filozoficzna w epoce pozytywizmu. W: 700 lat myśli polskiej. Filozofia i myśl społeczna w latach 1865-1895. Red. A. Hochfeldowa, B. Skarga. Cz. 1. Warszawa 1980.
• Kaufmann M., Kantyzm i przyrodoznawstwo. "Prawda" 1887, nr 4 i 5.
• Mahrburg A., Artykuły polemiczne w obronie "Teorii celowości". Artykuł trzeci. W: Pisma filozoficzne Adama Mahrburga. Red. W. Spasowski. T. 1. Warszawa 1914.
• Mahrburg A., Emanuel Kant. W: Pisma filozoficzne Adama Mahrburga....
• Massonius M., Sekcja psychologiczna przy VI Zjeździe Przyrodników i Lekarzy Polskich. "Myśl" 1981.
• Massonius M., Sp. Ks. Marian Morawski. "Książka" 1901, nr 6.
• Massonius M., Ueber Kant's transscendentale Aesthetik. Leipzig 1890.
• Pawlicki S., Kilka uwag o podstawie i granicach filozofii. Kraków 1878.
• Przysiecki L., Psychologia na VI Zjeździe Lekarzy i Przyrodników Polskich. "Przegląd Polski" 1891/92.
• Skarga B., O kilku problemach pozytywizmu polskiego. W: Polska myśl filozoficzna i społeczna. Red. B. Skarga. T. 2. Warszawa 1975.
• Skarga B., Porządek świata i porządek wiedzy. Ze studiów nad filozofią polską epoki pozytywizmu. W: Z historii filozofii pozytywistycznej w Polsce. Ciągłość i przemiany. Red. A. Hochfeldowa, B. Skarga. Wrocław 1972.
• Skarga B., Teoretycy pozytywizmu. W: Zarys dziejów filozofii polskiej 1815-1918. Red. A. Walicki. Warszawa 1983.
• Struve H., Historia logiki jako teorii poznania w Polsce. Warszawa 1911.
• Struve H., Pozytywizm i zadania krytyczne filozofii, "Biblioteka Warszawska" 1891.
• Szotek B., Marian Massonius a polska filozofia nowokrytyczna. Katowice 2001.
• Szymańska B., Antoni Lange i myśl kaniowska. W: Dziedzictwo Kanta...
• Tatarkiewicz W., W dwieście pięćdziesiątą rocznicę urodzin Kanta. W: Dziedzictwo Kanta...
• Tyburski W., Henryk Goldberg o przedmiocie filozofii i etyki. W: "Acta Universitatis Nicolai Copernici". Filozofia. T. 9. Toruń 1985.
• Tyburski W., Ideologia nauki w świadomości polskich środowisk intelektualnych doby pozytywizmu. Rozwój - metamorfozy - załamania. Toruń 1989.
• Tyszyński A., Pisma krytyczne. T. 4. Kraków 1904.
• Vaihinger H., Hartmann, Duhring und Lange zur Geschichte der Deutschen Philosophic im XIX. Jahrhundert. Ein Kritischer Essay. Iserlohn 1876.
• Weryho W., Słowo wstępne. "Przegląd Filozoficzny" 1897/1898, nr 1.
• Zieleńczyk A., Źródła polskiego pozytywizmu filozoficznego. "Droga" 1928, nr 4.