Czas wolny jako kategoria badawcza. Przyczynek do badań nad budżetem i strukturą czasu dyskrecjonalnego mieszkańców Aglomeracji Górnośląskiej

• Autorzy: Adam Hajduga

Warianty tytułu

Leisure Time as a Category of Research. Monographic Study on the Budget and Structure of the Discretionary Time of the Silesian Agglomeration

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W ostatnich dziesięcioleciach znaczenie czasu wolnego w życiu społecznym wyraźnie wzrosło. Stał się on kategorią, która walnie przyczyniła się do znacznego przeobrażenia stylów życia zarówno poszczególnych jednostek, jak i całych społeczeństw. W artykule tym dokonano przeglądu zagadnień związanych z socjologią czasu wolnego. Zdefiniowano samo zjawisko oraz nakreślono proces wyłaniania się tej kategorii czasu społecznego. Omówione zostały elementy umożliwiające identyfikację skali zjawiska, a więc jego mierniki ilościowe i jakościowe. Przedstawiono także role, jakie czas wolny pełni w egzystencji jednostek. Ponadto autor omówił niektóre detale związane z realizacją badań empirycznych z przedmiotowego zakresu i wstępnie nakreślił ramy planowanego w przyszłości własnego projektu badawczego. Artykuł ten jest zatem krokiem do wstępnego sformułowania problemu badawczego oraz zalążkiem jego eksplikacji. (abstrakt oryginalny)

EN

The significance of leisure time in social life has visibly increased in the last decades. It has become a category that has largely conduced to a considerable lifestyles transformation of both particular individuals and whole societies. In this article a survey of issues connected with the sociology of leisure time has been conducted. The very phenomenon has been defined and the emerging process of this category of social time outlined. Elements enabling identification of the extent of the phenomenon, i.e. its quantity and quality measures, have been discussed. The importance of leisure time in individuals' lives has also been presented. Moreover, the author has discussed some details related to conducting the empirical researches on the domain under consideration and tentatively outlined the frames of his own prospective research project. Therefore, this article is a step towards a preliminary formulation of the research problem and a germ of its explication. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Czas wolny; Czas w ekonomii; Badania społeczno-ekonomiczne

EN

Leisure time; Time and economy; Socio-economic research

• Czasopismo: Zeszyty Naukowe / Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach
• Rocznik: 2010
• Numer: nr 43 Zeszyt Naukowy Katedry Socjologii i Instytutu Nauk Społecznych
• Strony: 150--184

Twórcy

autor

Adam Hajduga

Bibliografia

• Adamczuk L.: Budżet czasu wybranych kategorii społecznych ludności miejskiej, [w:] Analiza budżetu czasu ludności Polski w latach 1976 i 1984, "Studia i Prace" nr 12, 1987.
• Baudrillard J.: Społeczeństwo konsumpcyjne. Jego mity i struktury, tłum. S. Królak, Wydawnictwo Sic!, Warszawa 2006.
• Bauman Z.: Globalizacja, tłum. E. Klekot, PIW, Warszawa 2000.
• Biedroń M.: Zajęcia podejmowane w czasie wolnym jako wyznacznik pozycji społecznej jednostki [w:] W. Muszyński, W. Sokołowski (red.) Homo kreator czy homo ludens? Nowe formy aktywności i spędzania czasu wolnego, Wydawnictwo Adam Marszalek, Toruń 2008.
• Bombol M., Dąbrowska A.: Czas wolny. Konsument, rynek, marketing, Wydawnictwo K.E. Liber, Warszawa 2003.
• Budżet czasu ludności 1 VI 2003 - 31 V 2004, GUS, Warszawa 2005.
• Burlita A.: Zachowania konsumentów w czasie wolnym i ich uwarunkowania na przykładzie konsumentów klasy średniej regionu zachodniopomorskiego, Uniwersytet Szczeciński, Rozprawy i Studia t. (DCCXIV) 640, Szczecin 2006.
• Cieloch G., Kuczyński J., Rogoziński K: Czas wolny - czasem konsumpcji?, Państwowe Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 1992.
• Cierniak J., Czerwiński: Twój czas, Wydawnictwo Watra, Warszawa 1977.
• Czajka S.: Z problemów czasu wolnego, Instytut Wydawniczy Centralnej Rady Związków Zawodowych, Warszawa 1974.
• Czajkowski K.: Wychowanie do rekreacji, Warszawa 1979.
• Czikszentmihalyi M.: Subject Delineation of the Proposed Leisure Information Network in L. Bollaert, The First International Leisure Information Network Conference, Brussels 1980.
• Danecki J.: Czas wolny mity i potrzeby, KIW Warszawa 1967.
• Diagnoza Społeczna, raport: J. Czapiński, T. Panek (red.): Diagnoza społeczna 2009. Warunki i jakość życia Polaków, www.diagnoza.com.
• Dobowy budżet czasu ludności 1996, GUS, Warszawa 1998.
• Dumazedier J.: Travail et loisir [w:] Traite de sociologie du travail, Revue Francaise de Sociologie, Vol. 3, No. 3, Jul. - Sep., 1962.
• Dunning E.: O emocjach i sporcie w wypoczynku [w:] Socjologia codzienności, (red.) P. Sztompka, M. Bogunia-Borowska, Wydawnictwo Znak, Kraków 2008.
• Dyrektywa Rady UE 93/104/WE z dnia 23 listopada 1993 r. (Dz.U. L 183 z dn. 29.6.1989 r.).
• Gleick J.: Szybciej. Przyspieszenie niemal wszystkiego, Zysk i S-ka, Poznań 2003.
• Huizing J.: Homo ludens. Zabawa jako źródło kultury, Wydawnictwo Czytelnik, Warszawa 1985.
• Jaworek R.: Czas wolny a usługi, Studia i materiały Instytutu Pracy i Spraw Socjalnych, Zeszyt 4, Warszawa 1976.
• Jung B.H.: Ekonomia czasu wolnego. Zarys problematyki, PWN, Warszawa 1989.
• Jung B.H.: O czasie wolnym. Kultura i rekreacja w procesach rozwoju społeczno-gospodarczego, SGPiS, Warszawa 1987.
• Kamiński A.: Czas wolny i jego problematyka społeczno-wychowawcza, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa-Kraków 1965.
• Kamiński A.: Czas wolny ludzi starszych, [w:] Encyklopedia seniora (red.) I. Borsowa, Wiedza Powszechna, Warszawa 1986.
• Kaplan M.: Leisure Theory and Policy, John Wiley & Sons Inc., New York 1975.
• Kędzior J. i Wawrzak-Chodaczek M. (red.): Czas wolny w różnych jego aspektach, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Prace Pedagogiczne CXXXII, Wrocław 2000.
• Kłoskowska A. (red.): Kultura, [w:] Encyklopedia kultury polskiej XX wieku. Pojęcia i problemy wiedzy o kulturze, Wiedza o Kulturze, Wrocław 1991.
• Kłoskowska A.: Kultura masowa. Krytyka i obrona, Wyd. II, PWN, Warszawa 1980.
• Komunikat Komisji Europejskiej do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów. Przegląd dyrektywy o czasie pracy, Bruksela, dnia 24.3.2010, KOM(2010) 106 wersja ostateczna.
• Lewandowska J.: Co Polacy robią w wolnym czasie?, CBOS, komunikat z badań nr BS/124/2006, Warszawa, sierpień 2006.
• Lipski A.: Czas wolny w czasie życia. Przyczynek do analizy społeczeństwa nowoczesnego, "Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny", zeszyt 4/2008.
• Naumowicz K: Turystyka jako sfera zaspokajania potrzeb osobistych, Prace Naukowe Politechniki Szczecińskiej, Szczecin 1987.
• Orłowska M.: Przymus bezczynności. Studium pedagogiczno-społeczne czasu wolnego bezrobotnych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.
• Osmańczyk E.J.: Encyklopedia ONZ i stosunków międzynarodowych, Wiedza Powszechna, Warszawa 1982.
• Pieper J.: Leisure as Contemplation, [w:] Mass Leisure. E. Larrabee i R. Meyersohn, 1958.
• Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Śląskiego, Urząd Marszałkowski Województwa Śląskiego, Katowice 2004, Dziennik Urzędowy Województwa Śląskiego Nr 68/2004 poz. 2049, Internet: http://www.silesia-region.pl/przest_plan/pzpws.
• Pohorillig M. (red.): Tendencje rozwoju konsumpcji. Postulaty i uwarunkowania, PWE, Warszawa 1982.
• Przedawski K. (red.): Czas wolny dzieci i młodzieży w Polsce, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1978.
• Ritzer G.: Klasyczna teoria socjologiczna, Wyd. I Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań 2004.
• Sułkowski B.: Czas wolny, Encyklopedia socjologii, tom I, Oficyna Naukowa, Warszawa 1998.
• Szacki J.: Historia myśli socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2002.
• Szczepański M.S.: Jak przebudować Śląsk? "Gazeta Wyborcza", 06.01.2005 r.
• Szlendak T.: Co się dzieje z czasem wolnym? Od codziennego znoju i odpoczynku do codzienności, w której czas eksplodował, [w:] M. Bogunia-Borowska (red.): Barwy codzienności. Analiza socjologiczna, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2009.
• Szpunar M.: Czas wolny w dobie konsumpcjonizmu i powszechnej mediatyzacji [w:] W. Muszyński, W. Sokołowski (red.) Homo kreator czy homo ludens? Twórcy-internauci-podróżnicy, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2008.
• Veblen T.: Teoria klasy próżniaczej, tłum. J. Frentzel-Zagórska, Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA, Warszawa 2008.
• Wnuk-Lipiński E.: Budżet czasu - struktura społeczna - polityka społeczna, PAN Instytut Filozofii i Socjologii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław-Warszawa 1981.
• Wnuk-Lipiński E.: Czas wolny - współczesność i perspektywy, Instytut Wydawniczy Centralnej Rady Związków Zawodowych, Warszawa 1975.
• Wnuk-Lipiński E.: Metody badania czasu wolnego a socjologiczna interpretacja materiału empirycznego, referat na ogólnopolska konferencję statystyków, Sopot, 21-22 września 1973, Komitet Statystyki i Ekonomii PAN.
• Zuzanek J.: Leisure and Time [w:] A Handbook of Leisure Studies (red.) Ch. Rojek, S.M. Shaw, A.J. Veal, Palgrave Macmillan, London 2007.