Warunki biotermiczne w Tatrach Polskich

• Autorzy: Sebastian Pełech

Warianty tytułu

Biothermal Conditions in the Polish Tatra Mountains

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Warunki biotermiczne Tatr Polskich scharakteryzowano na podstawie codziennych wartości temperatury odczuwalnej (STI) na 3 stacjach meteorologicznych (Zakopane, Hala Gąsienicowa, Kasprowy Wierch) w latach 2001-2010. Omówiono częstość rodzajów odczucia cieplnego w poszczególnych miesiącach oraz porach roku. Wykazano, że wraz ze wzrostem wysokości spada liczba klas odczucia cieplnego (STI) od 6 w Zakopanem do 4 na Kasprowym Wierchu. Najkorzystniejszymi warunkami biotermicznymi cechuje się Zakopane, a najmniej korzystnymi Kasprowy Wierch, gdzie występuje duża częstość dni z odczuciem 'zimno' i 'chłodno'. Wzrost częstości odczuć związanych z chłodem wraz z wysokością jest konsekwencją spadku temperatury powietrza. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper covers a study of biothermal conditions in the Polish Tatras using daily values of the Subjective Temperature Index (STI) from three weather stations: Zakopane (foot of the mountains), Hala Gąsienicowa (tree line) and Kasprowy Wierch (summits), recorded during the period 2001-2010. The paper discusses the frequency of various thermal sensations in individual months and seasons. Biothermal conditions were demonstrated to follow an expected vertical pattern of change resembling that of the fall in air temperature. The higher the altitude the fewer STI classes remained, from six at Zakopane to four at Kasprowy Wierch, the more frequent were the sensations of cold ('cold', 'cool') and the less frequent those linked to warmth ('hot', 'very hot'). At Zakopane and Hala Gąsienicowa the dominant thermal sensation during the year was 'cool' (44 and 45%, respectively), while 'cold' dominated at Kasprowy Wierch (48%). Zakopane had the best biothermal conditions of the three stations with 'cool', 'comfortable' and 'warm' sensations, regarded as suitable for outdoor activities (sports and recreation) recorded throughout nearly all the year. At the opposite end of the scale were the conditions at Kasprowy Wierch, which had the highest number of days with the 'cold' sensation, up to 70% on average in winter. These conditions require special clothing with a high thermal insulation factor and hand and face protection against potential frostbite. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Meteorologia; Mikroklimat; Klimat

EN

Meteorology; Microclimate; Climate

• Czasopismo: Prace Geograficzne / Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Jagiellońskiego
• Rocznik: 2013
• Numer: z. 133
• Strony: 7--19

Twórcy

autor

Sebastian Pełech

• Uniwersytet Jagielloński w Krakowie

Bibliografia

• BioKlima ©2.6. Pakiet programu, www.igipz.pan.pl/klimatr/blaz/bioklima.html (dostęp: 10 września 2012).
• Błażejczyk K., 1993, Wymiana ciepła pomiędzy człowiekiem a otoczeniem w różnych warunkach środowiska geograficznego. "Prace Geograficzne", 159.
• Błażejczyk K., 2003, Biotermiczne cechy bioklimatu Polski, "Przegląd Geograficzny", 75,4,535-554.
• Błażejczyk K., 2004, Bioklimatyczne uwarunkowania turystyki i rekreacji w Polsce, "Prace Geograficzne" IGIPZ PAN, 192.
• Błażejczyk K., 2005, Biotermiczno-meteorologiczna klasyfikacja pogody jako narzędzie oceny warunków bioklimatycznych [w:] Z. Babiński (red.), Środowisko przyrodnicze w badaniach geografii fizycznej, "Promotio Geografica Bydgostiensia", 2, 89-127.
• Błażejczyk K., Błażejczyk M., 2006, MENEX_2005 - the updated version of man-environment heat exchange model, http://www.igipz.pan.pl/tl_files/igipz/ZGiK/ opracowania/indywidualne/blazejczyk/MENEX_2005.pdf. (dostęp: 10 września 2012).
• Błażejczyk K., Kunert A., 2010, Obciążenie cieplne organizmu człowieka podczas letnich i zimowych wędrówek po Tatrach [w:] Z. Krzan (red.), Nauka a zarządzanie obszarem Tatr i ich otoczeniem, Materiały IV Konferencji nt. "Przyroda Tatrzańskiego Parku Narodowego a Człowiek", 14-16.10.2010, Zakopane, t. III, Nauki o Ziemi, TPN-PTPNoZ, Zakopane, 61-68.
• Błażejczyk K., Kunert A., 2011, Bioklimatyczne uwarunkowania rekreacji i turystyki w Polsce, 2 wyd., Monografie IGiPZ PAN, 13.
• Błażejczyk K., Sitek M., 2003, La température ressentie par les touristes en montagne en été, [w:] K. Błażejczyk, A.B. Adamczyk (red.), Les relations Climat-Homme-Climat, Dokumentacja Geograficzna 29, 61-64.
• Chabior M., Owczarek M., 2009, Ocena warunków kąpieliskowych polskiego wybrzeża Bałtyku, Balneologia Polska, 51, 2 (116), 148-155.
• Hess M., 1965, Piętra klimatyczne w Polskich Karpatach Zachodnich, "Zeszyty Naukowe UJ", Prace Geograficzne, 11.
• Krawczyk B., 1988, Uciążliwość warunków biotermicznych w Polsce, "Problemy Uzdrowiskowe", 9-10, 83-93.
• Krawczyk B., 1993, Typologia i ocena bioklimatu Polski na podstawie bilansu cieplnego człowieka, "Prace Geograficzne", 160.
• Limanówka D., 1988, Wpływ sytuacji synoptycznych na zróżnicowanie wybranych wskaźników bioklimatycznych w profilu wysokościowym Karpat, Maszynopis w Zakładzie Klimatologii UJ.
• Makosza A., Michalska B., 2010, Ocena warunków biotermicznych w Polsce środkowozachodniej na podstawie temperatury odczuwalnej (STI), "Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis", 279 (15), 53-62.
• Obrębska-Starklowa B., Babka M., 1992, Cechy bioklimatu Karpat Polskich (w świetle typów pogód dla potrzeb rekreacji), "Zeszyty Naukowe UJ", Prace Geograficzne, 90, 113-145.
• Owczarek M., 2007, Zmienność warunków biotermicznych w Gdyni (1951-2005), [w:] K. Piotrowicz, R. Twardosz (red.), Wahania klimatu w różnych skalach przestrzennych i czasowych, IGiGP UJ, 297-305.
• Wereski S., Dobek M., Wereski S., 2010, Częstość występowania poszczególnych odczuć cieplnych w Lublinie i w Lesku na podstawie temperatury odczuwalnej (STI) w latach 1991-2005, [w:] A. Rychling (red.), Krajobrazy rekreacyjne - kształtowanie, wykorzystanie, transformacja, "Problemy Ekologii Krajobrazu", 27, 371-377.

Identyfikatory

DOI

10.4467/20833113PG.13.07.1097