Koncepcje badań funkcjonalnych wsi i ich związek z planowaniem rozwoju

• Autorzy: Marcin Wójcik

Warianty tytułu

Concepts of Rural Functional Studies and Their Relation to Development Planning

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W badaniach prowadzonych w obrębie paradygmatu scjentystycznego geografii społeczno-ekonomicznej modele pojęciowe opierały się przede wszystkim na interpretacji rzeczywistości w kategoriach funkcji i struktury funkcjonalnej (funkcjonalno-strukturalnych). Funkcjonalne modele pojęciowe i odpowiadające im programy badań koncentrowały się na koncepcji (idei) wyjaśniania rzeczywistości oraz ich rozwoju w kontekście rozwiązywania problemów badawczych. Funkcjonalizm w badaniach przestrzennych (głównie geografia ekonomiczna i gospodarka przestrzenna) był najważniejszym nurtem identyfikacji i interpretacji zjawisk społeczno-gospodarczych. Zredukowanie rzeczywistości społeczno-gospodarczej głównie do sfery zagospodarowania przestrzennego i przyjęcie metod badań funkcjonalnych uwydatniało te właściwości struktury, które podkreślały systemową spójność (harmonia i ład przestrzenny). W koncepcjach rozwoju wiejskiej przestrzeni (planowanie funkcjonalne) natomiast w małym stopniu podkreśla się wewnętrzne sprzeczności, które są źródłem konfliktów i napięć o charakterze społecznym.(abstrakt oryginalny)

EN

The concept of spatial development is inseparable from functional changes. The concept of development functions is understood both as an outcome of the ideology of social change and a tool for research. In spatial analyses, including studies of rural space, it is most often used in the context of examining development stages. The purpose of this article is to present the most important concepts in assessing development and planning of rural areas in the context of social modernisation. Overview of different approaches showed that most of them implemented the premises of functional methodology. Functionalism in spatial studies (mainly economic geography and spatial management) was the most important trend in the identification and interpretation of social and economic phenomena. Reducing socio-economic reality mainly to the realm of spatial development and the adoption of functional research methods has always emphasized the structural characteristics that stressed systemic coherence (harmony and spatial organisation). On the other hand, the concepts of rural areas development do not emphasize internal contradictions that cause social conflicts and tensions.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Obszary wiejskie; Rozwój obszarów wiejskich; Planowanie przestrzenne

EN

Rural areas; Rural development; Spatial planning

• Czasopismo: Studia Obszarów Wiejskich
• Rocznik: 2015
• Tom: 37 Wiejskie obszary funkcjonalne
• Strony: 37--50

Twórcy

autor

Marcin Wójcik

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Bański J., 1999, Obszary problemowe w rolnictwie Polski, Prace Geograficzne, 172, IGiPZ PAN, Wydawnictwo Continuo, Wrocław.
• Bański J., 2008, Wiejskie obszary sukcesu gospodarczego, Studia Obszarów Wiejskich, 14, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Bański J. (red.), 2009, Analiza zróżnicowania i perspektyw rozwoju obszarów wiejskich w Polsce do 2015 roku, Studia Obszarów Wiejskich, 16, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Bański J., Bednarek-Szczepańska M., Czapiewski K., 2009, Miejsce obszarów wiejskich w aktualnych strategiach rozwoju województw - kierunki i cele rozwoju a rzeczywistość, Studia Obszarów Wiejskich, 19, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Chilczuk M., 1963, Sieć ośrodków więzi społeczno-gospodarczej wsi w Polsce, Prace Geograficzne, 45, Instytut Geografii PAN, Warszawa.
• Chojnicki Z., 2000, Filozofia nauki. Orientacje, koncepcje, krytyki, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Czapiewski K., 2010, Koncepcja wiejskich obszarów sukcesu społeczno-gospodarczego i ich rozpoznanie w województwie mazowieckim, Studia Obszarów Wiejskich, 22, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Czarnecki A., 2009, Rola urbanizacji w wielofunkcyjnym rozwoju obszarów wiejskich, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Warszawa.
• Dziewoński K., 1990, Geografia osadnictwa i ludności w Polsce (1945-1989). Mechanizmy rozwoju, [w:] K. Dziewoński (red.), Koncepcje i metody badawcze w dziedziny osadnictwa, Prace Geograficzne, 154, IGiPZ PAN, s. 264-285.
• Eberhardt P., 1989, Regiony wyludniające się w Polsce, Prace Geograficzne, 148, IGiPZ PAN, Warszawa.
• Falkowski J., 1990, Rolnicze obszary problemowe Polski, (przyczyna powstania, diagnoza stanu, kierunki przekształceń, [w:] R. Jedut (red.), Obszary problemowe rolnictwa Polski ze szczególnym uwzględnieniem regionu lubelskiego, UMCS, PTG, Lublin, s. 5-10.
• Głębocki B., Kaczmarek U. (red.), 2005, Obszary sukcesu na polskiej wsi, Studia Obszarów Wiejskich, 8, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Golachowski S., 1966, Urbanizacja wsi w województwie opolskim, [w:] Problemy ewolucji układów osadniczych na tle procesów urbanizacyjnych w Polsce, PWN, Warszawa, s. 45-66.
• Golachowski S., 1971, Modele sieci osadniczej oparte na syntezie miasta i wsi, Poznańskie Roczniki Ekonomiczne, 24, s. 39-56.
• Jędrzejczyk D., 1989, Główne koncepcje pojęcia układu osadniczego we współczesnej myśli geograficzno- ekonomicznej, Rozprawy Uniwersytetu Warszawskiego, Wydawnictwa UW, Warszawa.
• Kacprzak E., Kołodziejczak A. (red.), 2010, Rola środków Unii Europejskiej w rozwoju obszarów wiejskich, Studia Obszarów Wiejskich, 24, IGiPZ PAN, PTG, Warszawa.
• Kamińska W., Heffner K. (red.), 2011, Dychotomiczny rozwój obszarów wiejskich? Czynniki progresji. Czynniki peryferyzacji, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 88, Warszawa.
• Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030, 2012, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa.
• Kostrowicki J., 1957, O kierunkach rozwojowych geografii rolnictwa i zadaniach geografii rolnictwa w Polsce, Przegląd Geograficzny, 29, 1, s. 3-19.
• Kulikowski R., 1992, Obszary problemowe rolnictwa w Polsce, Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 158, Warszawa.
• Maik W., 1992, Problematyka rozwoju polskiej geografii społeczno-ekonomicznej w świetle paradygmatycznych modeli pojęciowych, Przegląd Geograficzny, 44, 3-4, s. 231-246.
• Prochownik A., 1975, Urbanizacja wsi czy deruralizacja?, Czasopismo Geograficzne, 46, 4, s. 399-405.
• Rakowski W., 1975, Procesy urbanizacji wsi. Na przykładzie województwa warszawskiego, Studia Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 50, Warszawa.
• Rembowska K., 1998, O potrzebie teorii w geografii człowieka, [w:] J. Kaczmarek (red.), Metodologia geografii osadnictwa na przełomie wieków, X Konserwatorium Wiedzy o Mieście, KGMiT UŁ, ŁTN, Łódź, s. 49-57.
• Rudnicki R. (red.), 2010, Fundusze Unii Europejskiej jako czynnik modernizacji rolnictwa polskiego, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Poznań.
• Rykiel Z., 1977, Urbanizacja - ujęcie teoretyczne oraz aspekty procesu. Próba oceny, Przegląd Geograficzny, 49, 1, s. 27-42.
• Skawińska E., 1993, Wstęp do badań nad rolniczymi obszarami problemowymi, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń.
• Stasiak A. (red.), 1980, Wieś Polska 2000, Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 110.
• Stasiak A., 1983, Struktury społeczno-demograficzne wsi polskiej i jej przemiany, Biuletyn Komitetu Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 122, s. 53-67.
• Strategia zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa na lata 2012-2020, 2011, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi.
• Suliborski A., 2001, Funkcje i struktura funkcjonalna miast. Studia empiryczno-teoretyczne, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Suliborski A., 2010, Funkcjonalizm w polskiej geografii miast. Studia nad genezą i pojęciem funkcji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
• Szacki J., 1983, Historia myśli socjologicznej, PWN, Warszawa.
• Szczepański J., 1972, Zagadnienia socjologii współczesnej, Wydawnictwo Omega, Warszawa.
• Sztompka P., 1971, Metoda funkcjonalna w socjologii i antropologii, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.
• Tkocz J., 1971, Niektóre teoretyczne problemy rolniczego osadnictwa, Instytut Śląski, Opole.
• Tkocz J., 1980, Osiedle rolnicze na Śląsku Opolskim w procesie uspołeczniania ziemi, Instytut Śląski, Opole.
• Tkocz J., 1998, Organizacja przestrzenna wsi w Polsce, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
• Tobjasz J., 1957, Przegląd i ocena dorobku polskiej geografii rolnictwa, Przegląd Geograficzny, 29, 1, s. 67-86.
• Turner J.H., 2004, Struktura teorii socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Turowski J., 2000, Socjologia. Wielkie struktury społeczne, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin.
• Wójcik M., 2009, Społeczna geografii wsi, Czasopismo Geograficzne, 80, 1-2, s. 42-62.
• Wójcik M., 2012, Geografia wsi w Polsce. Studium zmiany podstaw teoretyczno-metodologicznych, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.

Identyfikatory

DOI

10.7163/SOW.37.2