"Privately, of course, there is no reason to doubt that the Russians were responsible" - Katyń w stosunkach polsko-brytyjskich 1943-1981

• Autorzy: Piotr Długołęcki

Warianty tytułu

Katyn in Polish-British Relations in 1943-1981

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zbrodnia popełniona przez ZSRR w 1940 r., o której - dzięki goebbelsowskiej propagandzie - świat usłyszał dwa lata później, wpływała przez kolejne dekady na stan stosunków polsko-brytyjskich. Działania władz polskich nie wymagają wielu wyjaśnień. (...) Wyjaśnień wymagają jednak poczynania dyplomacji rządu Jego (a potem Jej) Królewskiej Mości. W pewnym stopniu zrozumieć można postępowanie Churchilla jeszcze przed zakończeniem działań wojennych. Wiedział on, że główny cel polityki brytyjskiej, jakim było pokonanie hitlerowskich Niemiec, wymaga ścisłej współpracy z ZSRR. Dlatego też unikał wszelkich posunięć, które mogłyby taką współpracę popsuć i zwiększyć prawdopodobieństwo zawarcia separatystycznego pokoju między Moskwą a Berlinem. Starał się nie angażować Brytyjczyków w próby wyjaśnienia zbrodni i łagodzić stanowisko Stalina w sprawie zerwania stosunków z Polską. (...) O ile jednak można zrozumieć punkt widzenia Brytyjczyków z czasu wojny, o tyle trudniej pojąć ich motywy w okresie powojennym. Obstrukcyjną politykę FO wobec komisji Maddena i projektu Katyń Memorial Fund należy uznać wręcz za błąd brytyjskiej dyplomacji. Z całą pewnością nie można jednak odmówić Brytyjczykom konsekwencji. Przyjęte w 1943 r. stanowisko było podtrzymywane w kolejnych dekadach, a brytyjscy dyplomaci nie ustawali w wyszukiwaniu nowych (w tym moralnych) usprawiedliwień i uzasadnień podejmowanych działań. (fragment tekstu)

EN

The Katyn Massacre has played an important role in Polish-British relations during World War II and in the postwar decades. The first part of the article elaborates on the UK's activity during and directly after WWII, while part two provides information about the 1950s that shows the UK's position on the so-called Madden Committee established by the U.S. Congress to clarify the circumstances of the Katyn crime. The final part is devoted to the Foreign Offices approach to plans to erect a monument commemorating the victims in London. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Międzynarodowe stosunki polityczne; Polityka państwowa; Historia; Dyplomacja

EN

International political relations; State policy; History; Diplomacy

• Czasopismo: Sprawy Międzynarodowe
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 1
• Strony: 125--144

Twórcy

autor

Piotr Długołęcki

• Ministerstwo Spraw Zagranicznych

Bibliografia

• E. Maresch, Katyń 1940, Świat Książki, Warszawa 2014, s. 40.
• Kalendarium Zbrodni Katyńskiej 1939-2005, http://katyn.ipn.gov.pl.
• E. Raczyński, W sojuszniczym Londynie. Dziennik ambasadora Edwarda Raczyńskiego 1939-1945, Orbis in Komm, Londyn 1960, s. 170.
• J. Tebinka (red.), Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1941, PISM, Warszawa 2013, dok. nr 370.
• W. Materski, Zerwanie stosunków polsko-sowieckich, w: W. Michowicz (red.), Historia dyplomacji polskiej, tom V: 1939-1945, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 360 i nast.
• The Katyń Massacre 1940, The National Archives, Records of the Foreign and Commonwealth Office and predecessors 28/4514.
• M.K. Kamiński, J. Tebinka (red.), Na najwyższym szczeblu. Spotkania premierów Rzeczypospolitej Polskiej i Wielkiej Brytanii podczas II wojny światowej, Wydawnictwo LTW, Warszawa 1999, s. 84 i 91.
• J. Tebinka, "Wielka Brytania dotrzyma lojalnie swojego słowa". Winston S. Churchill a Polska, Neriton, Warszawa 2013, s. 139 i nast.
• K. Piórkowska, Anglojęzyczni świadkowie Katynia. Najnowsze badania, Muzeum Katyńskie, Warszawa 2012.
• W. Materski, Mord katyński. Siedemdziesiąt lat drogi do prawdy, NDAP, Warszawa 2010, s. 37.
• Sanford, Katyn and the Soviet Massacre of 1940. Truth, Justice and Memory, Routledge, London - New York 2005, s. 174.
• Raporty katyńskie ambasadora O'Malleya,"Korba", Kraków 1981.
• F. Kadell, Kłamstwo katyńskie. Historia pewnej manipulacji. Fakty, dokumenty, świadkowie, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2008, s. 123 i nast.
• T. Wolsza, " Katyń to już na zawsze katy i katowani". W "polskim Londynie " o sowieckiej zbrodni w Katyniu (1940-1956), JR PAN, Warszawa 2008, s. 109 i nast.
• Foreign Relations of the United States, 1952-1954, t. 8: Eastern Europe; Soviet Union; Eastern Mediterranean, United States Government Printing Office, Washington 1988, dok. nr 12 i 499.
• Katyń. British Reaction to the Katyń Massacre 1943-2003, FCO, London 2003, s. 38.
• The Katyń Forest massacre. Final report of the Select Committee to conduct an investigation and study of the facts, evidence, and circumstances on the Katyn Forest massacre. A resolution to authorize the investigation of the mass murder of Polish officers in the Katyn Forest near Smolensk, Russia, United States Government Printing Office, Washington 1952.
• Katyn. Despatches of Sir Owen O'Mailey to the British Government, PCF, London 1972.
• A.M. Cienciala, N.S. Lebedeva, W. Materski (red.), Katyn. A Crime without Punishment, Yale University Press, New Haven - London 2007.
• J. Zawodny, Death in the Forest. The Story of the Katyn Forest Massacre, Macmillan, London 1971.
• L. FitzGibbon, Katyn [a crime without parallel], T. Stacey, London 1971.
• W. Borodziej (red.), P. Długołęcki (współpr.), Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1972, PISM, Warszawa 2005, dok. nr 27.
• P.M. Majewski (red.), Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1973, PISM, Warszawa 2006, dok. nr 76.
• P. Długołęcki (red.), Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1976, PISM, Warszawa 2008, dok. nr 107.
• P. Długołęcki, J. Kochanowski (red.), Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1979, PISM, Warszawa 2014, dok. nr 241.
• P. Machcewicz (red.), P. Długołęcki (współpr.), Polskie Dokumenty Dyplomatyczne 1975, PISM, Warszawa 2010, dok. nr 286, 298, 303 i 313.
• A. Paul, Katyń. Stalinowska masakra i tryumf prawdy, Oficyna Wydawnicza "Rytm", Warszawa 2006, s. 325.
• www.archives.gov/research/foreign-policy/katyn-massacre.