Geneza, znaczenie i sposób opracowywania instrukcji poselskiej w "złotym okresie" dziejów dyplomacji watykańskiej

• Autorzy: Tadeusz Fitych
• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Instrukcja poselska zwana niekiedy początkową, ogólną czy też generalną, stanowiła co prawda mniej oficjalny, ale istotny dokument. Miał on charakter swoistego załącznika do listu przewodniego z nominacją i uprawnieniami nuncjusza. Instrukcja tego typu, obok relacji finalnej, należy do dwóch podstawowych kategorii akt kancelaryjnych związanych z powstawaniem dyplomacji papieskiej w końcu XV w.. Instrukcje wręczane nuncjuszowi na początku jego misji miały wyjątkowe znaczenie, ponieważ określały one zarówno samego ducha, jak i sposób w jaki miała być ona zrealizowana oraz jej zasadnicze cele i istotne zadania do spełnienia. W konsekwencji instrukcja ogólna zawierała nie tylko wskazówki co do niezbędnych poczynań i sposobów działania nuncjusza na początku jego misji, ale także główne wytyczne dotyczące zarówno organizacji nuncjatury i sposobu wymiany korespondencji z instytucjami rzymskimi oraz innymi nuncjuszami, jak też godnego - ewangelicznego sposobu postępowania wobec króla przy którym był on akredytowany (czy też w relacji do jego ministrów i urzędników), autorytetów kościelnych oraz innych dworów monarszych. O znaczeniu instrukcji poselskich, jako cennej bazie sprawdzonych i precyzyjnych informacji na temat Kościoła Katolickiego, wyznań chrześcijańskich oraz elit i sytuacji panujących w poszczególnych krajach europejskich, świadczy znaczna liczba ich rękopiśmiennych kopii rozpowszechnionych w XVII, a współcześnie ich krytyczne edycje grupowane według pontyfikatów. (abstrakt oryginalny)

Słowa kluczowe

PL

Dyplomacja; Kościół katolicki; Religia

EN

Diplomacy; Roman Catholic Church; Religion

• Czasopismo: Prace Naukowe Wałbrzyskiej Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości
• Rocznik: 2010
• Tom: 14 (1) Refleksje społeczno-gospodarcze
• Strony: 202--215

Twórcy

autor

Tadeusz Fitych

• Wałbrzyska Wyższa Szkoła Zarządzania i Przedsiębiorczości

Bibliografia

• Fitych, Pierwsze wizytacje kolegiów papieskich w Polsce (Z działalności G. B. Lancellottiego nuncjusza apostolskiego w Polsce (1622-1627), w: W kręgu chrześcijańskiego orędzia moralnego. Księga Jubileuszowa poświęcona czci Księdza Profesora Antoniego Młotka, red. M. Biskup, T. Reroń, Wrocław 2000, s. 723-756.
• T. Fitych, Personel i organizacja nuncjatury Giovanniego Battisty Lancellottiego, 31-szego nuncjusza apostolskiego w Polsce, "Saeculum Christianum" 8(2001) nr 1, s. 41-80
• T. Fitych, Korespondencja dyplomatyczna Giovanniego Battisty Lancellottiego Nuncjusza Apostolskiego w Polsce w latach 1622-1627, Poznańskie Studia teologiczne" X (2001), s. 253-328.
• T. Fitych, Korespondencja internuncjusza audytora Antonio Francisco Cirioli z Sekretariatem Stanu w przededniu sejmu zwyczajnego zwołanego w Warszawie w 1623 roku (edycja listów od 26 XI 1622 do 24 I 1623), "Folia Historica Cracoviensia" 6(1999), s. 111-128.
• T. Fitych, Struktura i funkcjonowanie nuncjatury Giovanniego Battisty Lancellottiego (1622-1627), RW Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego Opole 2005, s. 193-244, 638-760.
• T. Fitych, Półroczna podróż do Warszawy Giovanniego Battisty Lancellottiego, nuncjusza apostolskiego w Polsce w latach 1622-162, "Studia Gnesnensia" XIV (2000) s. 225-242.
• T. Fitych, Pół wieku służby Kościołowi Giovanniego Battisty Lancellottiego - nuncjusza apostolskiego w Polsce (1622-1627), "Saeculum Christianum" 7(2000) nr 2, s. 67-90.
• T. Fitych, Rekomendacje Zygmunta III Wazy w sprawie kardynalatu Giovanniego Battisty Lancellottiego nuncjusza apostolskiego w Polsce w latach 1622-1627, "Nasza Przeszłość" (1999) t. 91, s. 171-206.
• Historia Dyplomacji Polskiej, t. I: połowa X w.-1572 pod redakcją M. Biskupa, opracowali M. Biskup, K. Górski, Z. Kaczmarczyk, G. Labuda, Z. H. Nowak, R. Żelewski, Warszawa 1980, s. 504
• T. Fitych, Instrukcja Początkowa Giovanniego Battisty Lancellottiego, 31-szego nuncjusza, "ABMK" 73(2000) s. 145-213.
• Acta Nuntiaturae Polonae (dalej cyt. ANP), t. 23: Antonius Santa Croce (1627- 1628), vol. 1: (1 III 1627 - 29 VII 1628), ed. H. Litwin, Roma 1996, N. 1 i 2, s. 3-7).
• H. D. Wojtyska, Acta Nuntiaturae Polonae. De fontibus eorumque investigatione et editionibus. Instructio ad editionem. Nuntiorum series chronologica (dalej ANP), t. I, Roma 1990, s. 21; A. Tygielski (wyd.), ANP t. XVIII., vol. 1:(21 VI 1606-30 IX 1607), s. 29-30.
• Relacye nuncyuszów apostolskich i innych osób o Polsce od 1548 do 1690, wyd. E. Rykaczewski, t. 2, Berlin-Poznań 1864, s. 109-116.
• K. Górski, 1466-1492: Lata konfliktów dyplomatycznych, w: Historia Dyplomacji Polskiej, t. I: połowa X w.-1572 pod redakcją M. Biskupa, opracowali M. Biskup, K. Górski, Z. Kaczmarczyk, G. Labuda, Z. H. Nowak, R. Żelewski, Warszawa 1980, s. 504.
• A. Pieper, Zur Entstehungsgeschichte der ständigen Nuntiaturen, Freiburg im Br. 1894, s. 18n.
• K. Jaitner, Die Hauptinstruktionen Clemens VIII für die Nuntien und Legaten an den europäischen Fürstenhöfen, 1592-1605, t. 1, Tübingen 1984, s. XXXIV-XXXV.
• K. Jaitner, Die Hauptinstruktionen Clemens VIII für die Nuntien und Legaten an den europäischen Fürstenhöfen, 1592-1605, t. 1-2, Tübingen 1984.
• K. Jaitner, Die Hauptinstruktionen Gregors XV. für die Nuntien und Gesandten an den europäischen Fürstenhöfen, 1621-1623, t. 1-2, Tübingen 1997.
• Recueil des instructions générales aux nonces de Flandre (1596-1635), publiè par A. Cauchie et R. Maere, Bruxelles 1904..
• G. Lutz, Le ricerche internazionali sulle nunziature e l'edizione delle Istruzioni generali di Clemente VIII (1592-1605), w: P.. Vian (wyd.), L'Archivio Segreto Vaticano e le ricerche, Roma 1983, s. 167-180.
• K. Kaitner, Die Hauptinstruktionen Clemens VIII für die Nuntien und Legaten an den europäischen Fürstenhöfen, 1592-1605, t. 1-2, Tübingen 1984.
• K. Kaitner, Die Hauptinstruktionen Gregors XV für die Nuntien und Gesandten an den europäischen Fürstenhöfen, 1621-1623, t. 1-2, Tübingen 1997.
• Le istruzioni generali di Paolo V ai diplomatici pontifici 1605-1621, a cura di S. Giordano OCD t. 1-3 Tübingen 2003.
• A. Cauchie, R. Maere, Les instructions générales aux nonces des Pays-Bas espagnols. Étude sur leur nature diplomatique et leur valeur historique, RHE 5(1904), s. 16-46.
• Cauchie, R. Maere (ed.), Recueil des instructions générales aux nonces de Flandre (1596-1635), Bruxelles 1904.
• H. D. Wojtyska (wyd.), ANP t. III/1: Aloisius Lippomano (1555-1557), Romae 1993, nr 25, s. 31-33.
• A. Mercati (ed.), Racolta di concordati su materie ecclesiastiche tra la Santa Sede e la autorità civili, t. I: 1098-1914, Città del Vaticano 1954; S. Giordano, Le istruzioni generali di Paolo V ai diplomatici pontifici 1605-1621, t. 1. s. 78.
• S. Giordano, Aspetti di Politica ecclesiastica e riforma religiosa nelle istruzioni generali di Paolo V, w: Kurie und Politik. Stand und Perspektiven der Nuntiatur berichtsforschung, Hrsg. von Alexander Koller, Tübingen 1998 (Bibliothek des Deutschen Historischen Instituts in Rom, Bd. 87), s. 236-258.
• K. Jaitner, Die Hauptinstruktionen Clemens VIII für die Nuntien und Legaten an den europäischen Fürstenhöfen, 1592-1605, t. 1, Tübingen 1984, s. XXXIV.
• H. Wisner, Dyplomacja polska w latach 1572-1648, rdz III Służba dyplomatyczna Rzeczypospolitej, w: Historia Dyplomacji Polskiej, t. II: 1572-1795, pod redakcją Z. Wójcika, opracowali J. Gierowski, J. Michalski, H. Wisner, Z. Wójcik, Warszawa 1982, s. 130.
• S. Giordano, Le istruzioni generali di Paolo V ai diplomatici pontifici 1605-1621, t. 1, s. 273, 276.
• L. v. Pastor, Die römische Päpste in letzten vier Jahrhunderten, Bd. 2 u. 3, Leipzig 1874, s. 119-126, Nr. 96-99, 101, 102.
• S. Giordano, Le istruzioni generali di Paolo V ai diplomatici pontifici 1605-1621, t. 1. s. 274-275.
• K. Jaitner, Die Hauptinstruktionen Clemens VIII für die Nuntien und Legaten an den europäischen Fürstenhöfen, 1592-1605, t. 1, Tübingen 1984, s. LXXVI.
• W. Reinhard, Kardinaleinkünfte und Kirchenreform, "Römische Quartalschrift für christliche Altertumskunde und für Kirchengeschichte", 77(1982), s. 166.
• K. Jaitner, Die Hauptinstruktionen Clemens VIII für die Nuntien und Legaten an den europäischen Fürstenhöfen, 1592-1605, t. 1, Tübingen 1984.
• Dyplomaci w dawnych czasach: relacje staropolskie z XVI-XVIII stulecia, red. A. Przyboś, R. Żelewski, Kraków 1959, s. 41.
• A. Kraus, Das päpstliche Staatssekretariat unter Urban VIII. 1623-1644, Rom- Freiburg-Wien 1964 (29. Supplementheft der RQAKG), s. 219.