Prawo do zwolnienia od pracy z tytułu świąt religijnych

• Autorzy: Ireneusz Nowak

Warianty tytułu

The Right to Time Off Work Due to Religious Holidays

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł poświęcony jest problematyce związanej z prawem osób należących do kościołów i związków wyznaniowych w Polsce do zwolnienia od pracy w celu celebrowania przez nie kultu religijnego. Autor wykazał, że prawo do zwolnienia od pracy w dniu ich święta (świąt) nie jest ukształtowane jednolicie w polskim systemie prawnym, ponieważ może wynikać przede wszystkim z ustawy z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy, ustawy z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy, ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania oraz aktów prawnych regulujących stosunki między Rzecząpospolitą Polską a innymi kościołami oraz związkami wyznaniowymi, uchwalonych na podstawie umów zawartych przez Radę Ministrów z ich właściwymi przedstawicielami. Innymi słowy, prawo do zwolnień od pracy w celu obchodzenia kultu religijnego w dniu świątecznym przypadającym w każdym tygodniu w dniu innym niż niedziela, czy też celebrowania innych świąt, niepokrywających się z dniami ustawowo wolnymi od pracy oraz zwolnień w celu obowiązkowej modlitwy w ciągu dnia przewidują również ustawy dotyczące statusu prawnego poszczególnych kościołów i związków wyznaniowych. Z dokonanych w publikacji ustaleń wynika, że wyznawca danego kościoła, czy też związku wyznaniowego, w myśl ustawy z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, uzyskuje prawo do zwolnienia od pracy na czas celebrowania swojego święta religijnego na własny wniosek, który ma wiążący charakter - oznacza to, że pracodawca jest zobligowany do udzielenia zwolnienia, gdyż w przeciwnym wypadku naruszyłby zakaz dyskryminacji pracowników ze względu na religię lub wyznanie. W artykule wskazano również, że na przykład według art. 11 ust. 2 ustawy z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej wyznawcy tego kościoła mają prawo do zwolnienia od pracy na czas święta adwentystycznego, to jest od zachodu słońca w piątek do zachodu słońca w sobotę. Zatem na prośbę pracownika, przynależącego do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego, złożoną na początku okresu zatrudnienia lub w jego trakcie, nie później jednak niż 7 dni przed dniem zwolnienia, zakład pracy [pracodawca - przyp. autora] ustala dla niego indywidualny rozkład czasu pracy. (abstrakt oryginalny)

EN

The article is devoted to issues related to the right of persons belonging to churches and religious associations in Poland to time off work for the purpose of celebrating their religious worship. The author has shown that the right to time off work on the day of their holiday (holidays) is not formed uniformly in the Polish legal system. Therefore, the right to exemption from performing work may result primarily from the Act of 18 January 1951 on non-work days, the Act of 26 June 1974 - the Labour Code, the Act of 17 May 1989 on Guarantees of Freedom of Conscience and Religion and legal acts regulating relations between the Republic of Poland and other churches and religious associations, adopted on the basis of agreements concluded by the Council of Ministers with appropriate representatives of the latter. In other words, the right to time off work for the purpose of celebrating religious worship on the day of worship falling each week on a day other than Sunday, or celebrating other holidays not overlapping with public holidays and time off work for the purpose of mandatory prayer during the day are also provided by acts on the legal status of individual churches and religious associations. The findings made in the publication show that a follower of a given church or religious association, in accordance with the Act of 17 May 1989 on guarantees of the freedom of conscience and religion, is entitled to time off work to celebrate his religious holiday at his request, which has a binding nature, which means that the employer is obliged to grant this leave, otherwise he would breach the prohibition of discrimination against employees on grounds of religion or belief. The article also stated that, for example, according to Art. 11 para. 2 of the Act of 30 June 1995 on the Relations between the State and the Seventh-Day Adventists Church in the Republic of Poland followers of this church are entitled to time off work for the duration of the Adventist holiday, i.e., from sunset on Friday to sunset on Saturday. Thus, at the request of an employee belonging to the Seventh-Day Adventist Church, made at the beginning of the employment period or during this period but no later than 7 days before the leave, the workplace (employer - author's note) sets an individual work schedule for him. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo pracy; Czas pracy; Związki wyznaniowe; Religia

EN

Labour law; Working time; Religious association; Religion

• Czasopismo: Humanities and Social Sciences
• Rocznik: 2015
• Tom: 20 (XX)
• Numer: nr 22 (1)
• Strony: 121--139

Twórcy

autor

Ireneusz Nowak

• Uniwersytet Łódzki

Bibliografia

• Rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 22 marca 1928 r. o stosunku Państwa do Wschodniego Kościoła Staroobrzędowego, nie posiadającego hierarchji duchownej, DzU 1928 nr 38, poz. 363, ze zm.
• Ustawa z 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Karaimskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej; DzU 1936 nr 30, poz. 241, ze zm.
• Ustawa z 21 kwietnia 1936 r. o stosunku Państwa do Muzułmańskiego Związku Religijnego w Rzeczypospolitej Polskiej, DzU 1936 nr 30, poz. 240, ze zm.
• Ustawa z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy; tekst jednolity: DzU 1998 nr 21, poz. 94, ze zm.
• Ustawa z 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy; tekst jednolity: DzU 1998 nr 21, poz. 94, ze zm.
• Ustawa z 17 maja 1989 r. o gwarancjach wolności sumienia i wyznania; DzU 2005 nr 231, poz. 1965, ze zm.
• Ustawa z 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej; tekst jednolity: DzU 2013, poz. 1169.
• Ustawa z 4 lipca 1991 r. o stosunku Państwa do Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego; DzU 1991 nr 66, poz. 287, ze zm.
• Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską z 28 lipca 1993 r. DzU 1998 nr 51, poz. 318.
• Ustawa z 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Rzeczypospolitej Polskiej; DzU 1994 nr 73, poz. 323, ze zm.
• Ustawa z 13 maja 1994 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego w Rzeczypospolitej Polskiej, DzU 1994 nr 73, poz. 324, ze zm.
• Ustawa z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w Rzeczypospolitej Polskiej; DzU 1995 nr 97, poz. 481, ze zm.
• Ustawa z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Chrześcijan Baptystów w Rzeczypospolitej Polskiej; DzU 1995 nr 97, poz. 480, ze zm.
• Ustawa z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Polskokatolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej; DzU 1995 nr 97, poz. 482, ze zm.
• Ustawa z 30 czerwca 1995 r. o stosunku Państwa do Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w Rzeczypospolitej Polskiej, DzU 1995 nr 97, poz. 479, ze zm.
• Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej; DzU 1997 nr 41, poz. 252, ze zm.
• Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Starokatolickiego Mariawitów w Rzeczypospolitej Polskiej, DzU 1997 nr 41, poz. 253, ze zm.
• Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do Kościoła Zielonoświątkowego w Rzeczypospolitej Polskiej; DzU 1997 nr 41, poz. 254, ze zm.
• Ustawa z 20 lutego 1997 r. o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Rzeczypospolitej Polskiej, DzU 1997 nr 41, poz. 251, ze zm.
• Ustawa z 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej; DzU 1997 nr 78, poz. 483, ze zm.
• Rozporządzenie Ministrów Pracy i Polityki Socjalnej oraz Edukacji Narodowej z 11 marca 1999 r. w sprawie zwolnień od pracy lub nauki osób należących do kościołów i innych związków wyznaniowych w celu obchodzenia świąt religijnych nie będących dniami ustawowo wolnymi od pracy; DzU 1999 nr 26, poz. 235.
• Wyroki Trybunału Konstytucyjnego Wyrok TK z 5 czerwca 2014 r., K 35/11, www.otk.trybunal.gov.pl.
• Wyroki Sądu Najwyższego: Wyrok SN z 29 stycznia 2008 r., I PK 196/07, "Lex" nr 399783.
• Postanowienia Sądu Najwyższego: Postanowienie SN z 11 lutego 2009 r., V CZ 5/09, "Lex" nr 746189.
• Wyroki Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego: Wyrok WSA w Gliwicach z 18 września 2008 r., III SA/Gl 341/08, "Lex" nr 566801.
• Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego: Wyrok NSA z 30 marca 2006 r., II GSK 401/05, "Lex" nr 197607. Wyrok NSA z 8 listopada 2011 r., II GSK 1121/10, "Lex" nr 1124035.
• Pismo Głównego Inspektoratu Pracy z 1 marca 2010 r.,GPP-517-4560-14-1/10/PE/RP, "Lex/el" nr 205316.
• Pismo RPO z 24 lipca 2007 r., RPO-563683-I/07/KJ, www.brpo.gov.pl.
• Pismo RPO z 20 stycznia 2011 r., RPO-560379-I/07/KJ, www.brpo.gov.pl.
• Pismo RPO z 18 maja 2012 r., RPO-649337-I/10/KJ, www.brpo.gov.pl.
• Odpowiedź sekretarza stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji - z upoważnienia prezesa Rady Ministrów - na interpelację nr 4994 z 10 października 2008 r., orka2.sejm.gov.pl.
• Informacja o działalności Rzecznika Praw Obywatelskich w roku 2012 wraz z uwagami o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela, Warszawa, 18 kwietnia 2013 r., druk nr 345, www.sejmometr.pl.
• Pismo Departamentu Prawa Pracy w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej z 2 lipca 2014 r., DPR-053-560/TW/ZN/2014.
• Pismo Departamentu Prawnego Głównego Inspektoratu Pracy z 29 sierpnia 2014 r., GNP-501-4560-169-1/14PE.
• Banaszek B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz 2009, "Legalis/el".
• Borecki P., Położenie prawne wyznawców islamu w Polsce, "Państwo i Prawo" 2008/1.
• Borecki P., Pietrzak M., Opinia prawna w sprawie terminów Lekarskiego Egzaminu Państwowego dla wyznawców Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego w RP, Warszawa, 23 lutego 2010.
• Brzozowski W., Bezstronność światopoglądowa władz publicznych w Konstytucji RP 2011, "Lex/el".
• Czas pracy 2011, red. L. Florek, "Lex/el".
• Czohara A., Zieliński T.J., Ustawa o stosunku Państwa do gmin wyznaniowych żydowskich w Polsce. Komentarz 2011, "Lex/el".
• Dębowska-Romanowska T., Opinia prawna w przedmiocie wymagań zapewnienia przez państwo dostępności do zdawania Lekarskiego Egzaminu Państwowego lub Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Państwowego wiernym Kościoła Adwentystów Dnia Siódmego - w świetle art. 53 ust. 2 w zw. z art. 31 ust. 3 i art. 65 ust.1 Konstytucji RP oraz art. 9 ust. 2 Europejskiej Konwencji Praw Człowieka, Łódź, 16 marca 2010.
• Hajn Z., Prawo pracowników należących do mniejszości wyznaniowych do zwolnień od pracy w celu uprawiania kultu religijnego, "Gdańskie Studia Prawnicze" 2007/2.
• Jackowiak U., Piankowski M., Stelina J., Uziak W., Wypych-Żywicka A., Zieleniecki M., Kodeks pracy z komentarzem 2004, "Lex/el".
• Kodeks pracy. Komentarz 2011, red. L. Florek, R. Celeda, K. Gonera, G. Goździewicz, A. Chintz, A. Kijowski, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, B. Wagner, T. Zieliński, "Lex/el".
• Kodeks pracy. Komentarz 2013, red. W. Muszalski, G. Goździewicz, W. Muszalski, M. Nałęcz, W. Patulski, A. Kamińska-Pietnoczko, K. Walczak, "Legalis/el".
• Kodeks pracy. Komentarz. Ustawy towarzyszące z orzecznictwem. Europejskie prawo pracy z orzecznictwem 2014, red. K. Jaśkowski, E. Maniewska, t. I, "Lex/el".
• Lenart B., Zwolnienia od pracy z tytułu świat religijnych, "Służba Pracownicza" 2005/1.
• ]Martuszewicz A., Piecyk K., Urlopy pracownicze i inne zwolnienia od pracy 2010, "Lex/el".
• Mielczarek M.A., Wolność wyznania a realizacja stosunku pracy, "Studia Prawno-Ekonomiczne" 2005/LXXII.
• Mielczarek M.A., Dyferencjacja rytualna katolicyzmu a prawo pracownika do wolności religijnej, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2010/10.
• Mielczarek M.A., Realizacja wolności religijnej w zatrudnieniu pracowniczym, Difin, Warszawa 2013.
• Nowak I., Wolność jednostki w zakresie przekonań religijnych i światopoglądowych a zwolnienie od pracy i nauki z tytułu święta religijnego - soboty (szabatu, szabasu), "Przegląd Prawa Publicznego" 2013/1.
• Nowak I., Prawo do nauki a święta religijne mniejszości wyznaniowych na gruncie ustawy o systemie oświaty, "Przegląd Prawa Publicznego" 2014/5.
• Olszówka M., Zawieranie umów i uchwalanie ustaw o których mowa w art. 25 ust. 5 Konstytucji RP, "Przegląd Sejmowy" 2010/6.
• Piecyk K., Zwolnienia od pracy z tytułu świąt religijnych, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2010/4.
• Safjan M., Wyzwania dla państwa prawa, "Lex/el".
• Skoczyński J., Wagner B., Zieliński T., Kodeks pracy. Komentarz 2011, "Lex/el".
• Skrobisz J., Zwolnienia do pracy - praktyczny poradnik, "Serwis Prawno-Pracowniczy" 738/2 (2010).
• Stefański K., Problem świąt przypadających w dni wolne od pracy wynikające z pięciodniowego tygodnia pracy, "Praca i Zabezpieczenie Społeczne" 2010/12.
• Szymanek J., Konstytucyjna zasada równouprawnienia kościołów i innych związków wyznaniowych, "Studia Prawnicze" 2009/1-2.
• Świątkowski A.M., Kodeks pracy. Komentarz 2012, "Legalis/el".
• Ustawa o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Polsce. Komentarz 2008, red. L. Florek, R. Celeda, K. Gonera, G. Goździewicz, A. Hintz, A. Kijowski, Ł. Pisarczyk, B. Rakoczy, "Lex/el".
• Zabezpieczenie Społeczne" 2013/10.

Identyfikatory

DOI

10.7862/rz.2015.hss.9