Kobieta wiejska w Pamiętnikach chłopów z lat 30. XX wieku

• Autorzy: Kinga Pawłowska

Warianty tytułu

The Village Woman in Peasant Memories from the 1930's

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł poświęcony jest próbie rekonstrukcji kosmologii autorki wspomnień opisanych w Pamiętnikach chłopów z lat 30. XX wieku. Inspirację dla podjęcia tej problematyki stanowiły dokonania historyków należących do nurtu nowej historii kulturowej zainteresowanych, jak sama nazwa wskazuje, kulturą, w tym życiem codziennym, mentalnością oraz codziennymi troskami żyjących w przeszłości ludzi. Instrumentarium nauk społecznych oraz humanistycznych oferuje bogate zasoby możliwych ujęć teoretycznych, w ramach których możliwe byłoby analizowanie wspomnianej problematyki. Wydaje się jednak, że najbardziej stosowne narzędzie służące do analizy wybranego pamiętnika stanowi koncepcja "siatki i grupy" Mary Douglas, uzupełniona o przemyślenia innych badaczy, w tym m.in. Pierre'a Bourdieu oraz Chrisa Schillinga. Najważniejsze pojęcia w koncepcji Mary Douglas to kontekst społeczny, siatka, grupa oraz kosmologia. Zasadniczy zamysł schematu sprowadza się do śledzenia, w jaki sposób określone kosmologie powstają w specyficznych, możliwych do opisania przez zmienne siatki i grupy kontekstach społecznych - wszystkie te pojęcia zostały w artykule krótko omówione. Przeprowadzone analizy wskazują na to, że kosmologia wiejskiej kobiety wpisuje się w segment C schematu, charakteryzujący się silną siatką i silną grupą. W warunkach silnej grupy życie ludzi jest silnie kontrolowane przez społeczność, podczas gdy silna siatka wskazuje na istnienie precyzyjnie określonych przepisów ról społecznych. W narracji pamiętnikarki widoczne jest stanowiące jeden z ważniejszych wątków w naukach społecznych napięcie istniejące pomiędzy wspólnotą a jednostką - napięcie, którego konsekwencje bywają dramatyczne. (abstrakt oryginalny)

EN

The paper is devoted to the attempt at reconstructing the cosmology of the author of the memories described in the Peasant Memories from the 1930's. The inspiration was taken from accomplished historians who belong to a new cultural history and who are interested in culture and aspects of everyday life, mentality and daily issues of the people who lived in the past. The tools of social sciences and humanities offer abundant resources for the possible theoretical conceptions taken from this material to be analysed. It appears tat an appropriate tool which can be used to analyse these collected memories is the grid/group theory of Mary Douglas, completed by other authors, including Pierre Bourdieu and Chris Schilling. The most important concepts of Mary Douglas's theory are the social context, grid, group and cosmology. The main idea involves tracing the ways in which some cosmologies are produced in specific conditions and the possibility to describe them with the use of such variables as grid and group social contexts. All of these concepts have been briefly discussed in this article. The analyses conducted indicates that the village woman cosmology could be ascribed to the segment C of the pattern, characterized by a strong grid and a strong group. In the conditions of the strong group, the group thoroughly controls individual lives and in the condition of strong grid, there are some precisely described social roles. In the women's narration it is easy to see, as apparent otherwise in social sciences, a strain between the community and an individual. A strain that could have some dramatic consequences. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Wieś; Kobieta; Okres międzywojenny; Pamiętniki

EN

Village; Woman; Inter-war period; Memoirs

• Czasopismo: Wieś i Rolnictwo
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 1.2 (166.2)
• Strony: 51--65

Twórcy

autor

Kinga Pawłowska

• Politechnika Warszawska

Bibliografia

• Bourdieu P., 2004: Męska dominacja. Oficyna Naukowa, Warszawa.
• Bourdieu P., 2005: Dystynkcja. Społeczna krytyka władzy sądzenia. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa.
• Burke P., 1997: Varieties of Cultural History. Polity Press, Cambridge.
• Burke P., 2011: Fabrykacja Ludwika XIV. Wydawnictwo UW, Warszawa.
• Burke P., 2012: Historia kulturowa. Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Burke P., 2012a: Naoczność: materiały wizualne jako świadectwa historyczne. Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Chałasiński J., 1938: Młode pokolenie chłopów: procesy i zagadnienia kształtowania się warstwy chłopskiej w Polsce, t. 1. Spółdzielnia Wydawnicza "Pomoc Oświatowa", Warszawa.
• Chartier R., 1993: Cultural History: between Practices and Representations. Cambridge: Polity Press.
• Darnton R., 2012: Wielka masakra kotów i inne epizody francuskiej historii kulturowej. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Davies N.Z., 2012: Kobiety na marginesach: trzy siedemnastowieczne życiorysy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Douglas M., 1978: Cultural Bias. Royal Anthropological Institute, London.
• Douglas M., 2004: Symbole naturalne. Rozważania o kosmologii. Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Douglas M., 2008: W obronie zakupów. [w:] Socjologia codzienności, P. Sztompka, M. Boguni-Borowska (red.). Wydawnictwo Znak, Kraków.
• Elias N., 2011: O procesie cywilizacji: analizy socjo- i psychogenetyczne. Wydawnictwo W.A.B., Warszawa.
• Geertz C., 2005: Interpretacja kultur: wybrane eseje. Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Ginzburg C., 1989: Ser i robaki: wizja świata pewnego młynarza z XVI w. PIW, Warszawa.
• Hastrup K., 2008: Droga do antropologii: między doświadczeniem a teorią. Wydawnictwo UJ, Kraków.
• Ladurie Le Roy E., 1988: Montaillou, wioska heretyków 1294-1324. PIW, Warszawa.
• Lister R., 2007: Bieda. Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
• Pamiętniki chłopów: nr 1-51, 1935: Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.
• Pamiętniki chłopów: Serja Druga, 1936: Instytut Gospodarstwa Społecznego, Warszawa.
• Pawłowska K., 2009: Metoda pamiętnikarska w polskiej socjologii wsi - ujęcie antropologiczne. Wieś i Rolnictwo nr 1, IRWiR PAN, Warszawa.
• Ranzetti C., Curran D., 2005: Kobiety, mężczyźni i społeczeństwo. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Schütz A., 2008: O wielości światów: szkice z socjologii fenomenologicznej. Zakład Wydawniczy Nomos, Kraków.
• Shilling Ch., 2010: Socjologia ciała. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Środa M., 2003: Indywidualizm i jego krytycy: współczesne spory między liberałami, komunitarianami i feministkami na temat podmiotu, wspólnoty i płci. Fundacja "Aletheia", Warszawa.
• Thomas W., Znaniecki F., 1976: Chłop polski w Europie i Ameryce, t. 1. Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Warszawa.