Efektywność ekonomiczna oraz inne kryteria oceny stanów rzeczy w ekonomicznej analizie prawa

• Autorzy: Michał Araszkiewicz

Warianty tytułu

Economic Efficiency and other Criteria of Assessment in the Law and Economics Analysis

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Artykuł koncentruje się na problemie metodologicznym stosowanych w ekonomicznej analizie prawa kryteriów oceny stanów rzeczy. Zgodnie z podstawową tezą normatywną, prawo, analizowane na różnych poziomach (na przykład: instytucji prawnych, regulacji prawnych, orzecznictwa sądowego, procesu legislacyjnego), powinno być ekonomicznie efektywne. Ta teza, wraz z założonym aparatem pojęciowym, tworzy podstawę teoretyczną modelowania ekonomicznego zjawisk prawnych. Podstawowe pojęcie efektywności ekonomicznej nie jest często przedmiotem analiz, z wyjątkiem wprowadzających omówień o charakterze podręcznikowym. Artykuł jest próbą zainicjowania pogłębionych rozważań dotyczących podstawowych założeń pojęciowych ekonomicznej analizy prawa. W szczególności, dwa następujące elementy kryteriów ekonomicznych stosowanych do oceny stanów rzeczy winny być starannie rozróżniane: parametr stosowany do kwantyfikacji stanów rzeczy oraz stosowane ujęcie ulepszenia oraz stanu optymalnego. Jeżeli chodzi o pierwszy z tych aspektów, dyskutowane są dwa zasadnicze parametry: pieniądz (bogactwo) oraz użyteczność (względnie dobrobyt, aczkolwiek pojęcia te nie są tożsame, zatem nie powinny być stosowane wymiennie). W zakresie drugiego zagadnienia, standardowe pojęcia ekonomicznej efektywności w rozumieniu Pareto i Kaldora-Hicksa są dyskutowane na tle szerszego pojęcia kryteriów kompensacyjnych. Dyskutowane jest również pojęcie funkcji dobrobytu społecznego. Konkluzją artykułu jest twierdzenie, zgodnie z którym konieczne jest prowadzenie pogłębionych analiz metodologicznych założeń przyjmowanych przez wyżej wymienione kryteria, także w nawiązaniu do najnowszej literatury przedmiotu. W przeciwnym wypadku modelowanie ekonomiczne zjawisk prawnych wsparte będzie na wątłych podstawach.(abstrakt autora)

EN

The paper focuses on the fundamental methodological problem of criteria of assessment of states of affairs that are employed in economic analysis of law. The basic normative claim of law and economics is that the law, analyzed on different layers and in different domains of legal argumentation (for instance, legal institutions, legal regulation, judicial decisions, legislative process) should be economically efficient. This thesis together with the conceptual framework assumed by it constitutes a basis for economic modeling of legal phenomena. The basic concept of economic efficiency is relatively rarely analyzed, apart from standard textbook approaches. This paper aims to provide a step towards a deepened investigation into the basic conceptual assumptions of economic analysis of law. It is claimed that the two elements of criteria which are applied in economic analysis of law should be carefully distinguished: the parameter applied to quantify the state of affairs in question and the adopted account of optimality and improvement. As for the former aspect, the main parameters used in the modelling are: money (wealth) and utility (or cognate concepts such as welfare, however, as it becomes apparent, these concepts should not be used interchangeably). As for the latter aspect, the standard criteria of Pareto efficiency and Kaldor-Hicks efficiency are briefly discussed on the background of a broader theme of compensationist criteria. The concept of social welfare function is also discussed. The chapter is concluded with emphasis on the need of thorough analysis of the assumptions that are backing the abovementioned concepts and for engaging into a discussion with contemporary literature of the subject. The lack of such methodological approach will leave the economic modelling of legal phenomena on rather shaky foundations.(author's abstract)

Słowa kluczowe

PL

Dobrobyt; Efektywność ekonomiczna; Dobrobyt społeczny

EN

Prosperity; Economic efficiency; Social welfare

• Czasopismo: Studia Prawno-Ekonomiczne
• Rocznik: 2015
• Tom: 96
• Strony: 169--181

Twórcy

autor

Michał Araszkiewicz

• Uniwersytet Jagielloński

Bibliografia

• Adler Matthew D., Beyond Efficiency and Procedure: a Welfarist Theory of Regulation, Florida State University Law Review 2000/28, s. 241-338.
• Araszkiewicz Michał, Paradoxes of the Concept of All-Encompassing Well-Being, w: J. Stelmach, B. Brożek, W. Załuski (red.), Studies in the Philosophy of Law 3 - Frontiers of Economic Analysis of Law, Wyd. UJ, Kraków 2007, s. 89-100.
• Arrow Kenneth Joseph, Social Choice and Individual Values, John Wiley and Sons, New York - London - Sydney 1963.
• Bergson Abram, A Reformulation of Certain Aspects of Welfare Economics, The Quarterly Journal of Economics 1938/52 (2), s. 310-334.
• Cooter Robeert, Ulen Thomas, Ekonomiczna analiza prawa, C.H. Beck, Warszawa 2011
• Dworkin Ronald M., Is Wealth a Value?, Journal of Legal Studies 1980/9, s. 191-226.
• Ehrgott Matthias, Multicriteria Optimization, Springer, Berlin - Heidelberg 2005.
• Gorman William M., The Intransivity of Certain Criteria Used in Welfare Economics, Oxford Economic Papers, New Series, 1955/7/1, s. 25-35.
• Golecki Mariusz Jerzy, Między pewnością a efektywnością. Marginalizm instytucjonalny wobec prawotwórczego stosowania prawa, LEX - Wolters Kluwer, Warszawa 2011.
• Grabowski Andrzej, Judicial Argumentation and Pragmatics, A Study on the Extension of the Theory of Legal Argumentation, Księgarnia Akad. Wyd. Naukowe, Kraków 1999.
• Kaldor Nicholas, Welfare propositions and interpersonal comparisons of utility, Economic Journal 1939/49, s. 549-552.
• Kaplow Louis, Shavell Steven, Fairness Versus Welfare, Harvard University Press, Cambridge, MA 2002.
• Kerkmesteer Heico, Methodology: General, w: B. Bouckaert, G. De Geest (red.), Encyclopedia of Law and Economics. Volume 1: The History and the Methodology of Law and Economics, Cheltenham, 2000; http://encyclo.findlaw.com/; stan na dzień 27.04.2015 r.
• Mackaay Ejan, History of Law and Economics, w: B. Bouckaert, G. De Geest (red.), Encyclopedia of Law and Economics. Volume 1: The History and the Methodology of Law and Economics, Cheltenham, 2000; http://encyclo.findlaw.com/; stan na dzień 27.04.2015 r.
• Mackaay Ejan, Schools: General, w: B. Bouckaert, G. De Geest (red.), Encyclopedia of Law and Economics. Volume 1: The History and the Methodology of Law and Economics, Cheltenham, 2000; http://encyclo.findlaw.com/; stan na dzień 27.04.2015 r.
• Posner Richard A., Economic Analysis of Law, Aspen Publishers, 7th ed., New York 2007.
• Posner Richard A., Frontiers of Legal Theory, Harvard University Press, Cambridge 2004.
• Posner Richard A., Utilitarianism, Economics and Legal Theory, Journal of Legal Studies 1979/8, s. 103-140.
• Samuelson Paul, Reaffirming the Existence of "Reasonable" Individualistic Social Welfare Functions, Economica 1977/44, s. 81-88.
• Scitovszky Tibor de, A Note on Welfare Propositions in Economics, The Review of Economics Studies 1941/9/1, s. 77-88.
• Stelmach Jerzy, Brożek Bartosz, Załuski Wojciech, Dziesięć wykładów o ekonomii prawa, Wolters Kluwer, Warszawa 2007.
• Stroiński Rafał T., Wprowadzenie do analizy ekonomicznej prawa ( Law and Economics), w: M. Bednarski, J. Wilkin, Ekonomia dla prawników i nie tylko, LexisNexis, Warszawa 2003.