Powab swobody wyboru jako czynnik determinujący decyzje ekonomiczne

• Autorzy: Piotr Gasparski

Warianty tytułu

Lure of Choice as a Determinant of Economic Decisions

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule przedstawiono badania dotyczące "powabu swobody wyboru" (lure of choice). Jest to efekt, który przejawia się w preferowaniu sytuacji otwartych, dających możliwość wyboru kolejnych opcji, i unikaniu sytuacji zamkniętych, mających jedną opcję. Przeprowadzono 5 badań kwestionariuszowych. W każdym uczestniczyły inne osoby, których łącznie było 272. Ich zadaniem była ocena ofert kredytowych, ofert funduszy inwestycyjnych i lokat bankowych. Zgodnie z hipotezą, relatywnie nisko oceniano oferty zamknięte, wymagające podjęcia jednej, ostatecznej decyzji. Zdecydowanie wyżej oceniano oferty otwarte, dające możliwości kolejnych wyborów, mimo że były to wybory obniżające wartość oczekiwaną oferty. W dyskusji podkreśla się, że powab swobody wyboru jest ważną heurystyką poznawczą mającą wpływ na podejmowanie decyzji ekonomicznych.(abstrakt oryginalny)

EN

The paper examines the 'lure of choice' phenomenon. This is the tendency to select open situations that allow to take further choices over those that do not, even when the extra choices cannot improve the ultimate outcome. Five surveys were conducted which involved a total of 272 people. Their task was to assess credit offers, investment fund offers and bank deposits. It was hypothesized that multi-choice offers are rated higher than no-choice ones. The findings confirm this prediction. In the discussion it is stressed that the 'lure of choice' is an important cognitive heuristic affecting economic decisions.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Podejmowanie decyzji; Kwestionariusze; Metody heurystyczne

EN

Decision making; Questionnaire; Heuristics methods

• Czasopismo: Studia Ekonomiczne / Polska Akademia Nauk. Instytut Nauk Ekonomicznych
• Rocznik: 2015
• Numer: nr 2 (85)
• Strony: 209--228

Twórcy

autor

Piotr Gasparski

• Polska Akademia Nauk

Bibliografia

• Bown N.J., Read D., Summers B. (2003), The lure of choice, "Journal of Behavioral Decision Making", Vol. 16(4), s. 297-308.
• Brehm J.W. (1989), Psychological reactance: theory and applications, "Advances in Consumer Research", Vol. 16(1), s. 72-75.
• Catania A.C. (1975), Freedom and knowledge: an experimental analysis of preference in pigeons, "Journal of the Experimental Analysis of Behavior", Vol. 24(1), s. 89-106.
• Chopra N., Lee C.M.C., Shleifer A., Thaler R.H. (1993), Yes, discounts on closed-end funds are a sentiment index, "Journal of Finance", Vol. 48(2), s. 801-808.
• Dimson E., Minio-Kozerski C. (1999), Closed-end funds: A survey, "Financial Markets, Institutions & Instruments", Vol. 8(2).
• Elton E.J., Gruber M.J., Blake C.R., Shachar O. (2013), Why do closed-end bond funds exist? An additional explanation for the growth in domestic closed-end bond funds, "Journal of Financial & Quantitative Analysis", Vol. 48(2), s. 405-425.
• Friedman D. (1998), Monty Hall's three doors: construction and deconstruction of a choice anomaly, "American Economic Review", Vol. 88(4), s. 933.
• Gasparski P. (2013), Buchalter ułomny, czyli psychologiczne zasady księgowania i liczenia pieniędzy, CeDeWu, Warszawa.
• Gourville J.T., Soman D. (2005), Overchoice and assortment type: when and why variety backfi res, "Marketing Science", Vol. 24(3), s. 382-395.
• Iyengar S.S., Lepper M.R. (2000), When choice is demotivating: can one desire too much of a good thing? "Journal of Personality & Social Psychology", Vol. 79(6), s. 995-1006.
• Izba Zarządzających Funduszami i Aktywami (2013), (http://www.izfa.pl/pl/index. php?id=10093 - data dostępu: 8.02.2014).
• Kahneman D. (2012), Pułapki myślenia. O myśleniu szybkim i wolnym, Media Rodzina, Poznań.
• Langer E.J. (1975), The illusion of control, "Journal of Personality and Social, Psychology", Vol. 32(2), s. 311-328.
• Lee C.M.C., Shleifer A., Thaler R.H. (1991), Investor sentiment and the closed-end fund puzzle, "Journal of Finance", Vol. 46(1), s. 75-109.
• Loewenstein G., Sicherman N. (1991), Do workers prefer increasing wage profiles? "Journal of Labor Economics", Vol. 9(1), s. 76-84.
• Read D., Powell M. (2002), Reasons for sequence preferences, "Journal of Behavioral Decision Making", Vol. 15(5), s. 433-460.
• Ross W.T., Simonson I. (1991), Evaluations of pairs of experiences: a preference for happy endings, "Journal of Behavioral Decision Making", Vol. 4(4), s. 273-282.
• Rotter J.B. (1990), Internal versus external control of reinforcement: A case history of a variable, "American Psychologist", Vol. 45(4), s. 489-493.
• Schwartz B. (2004). The paradox of choice, ECCO, New York.
• Siddiqi H. (2009), Is the lure of choice reflected in market prices? Experimental evidence based on the 4-door Monty Hall problem, "Journal of Economic Psychology", Vol. 30(2), s. 203-215.
• Suzuki S. (2000), Choice between single-response and multichoice tasks in humans, "The Psychological Record", Vol. 50(1), s. 105-116.
• Szrek H., Baron J. (2007), The value of choice in insurance purchasing, "Journal of Economic Psychology", Vol. 28(5), s. 529-544.
• Thaler R. (1985), Mental accounting and consumer choice, "Marketing Science", Vol. 4(3), s. 199-214.
• Tversky A., Koehler D.J. (1994), Support theory: a nonextensional representation of subjective probability, "Psychological Review", Vol. 101(4), s. 547-567.
• Tyszka T. (2003), Pieniądze i księgowanie mentalne, w: Psychologia umysłu, Z. Piskorz, T. Zaleśkiewicz (red.), Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk.
• Voss S.C., Homzie M.J. (1970), Choice as a value, "Psychological Reports", Vol. 26(3), s. 912-914.
• Zaleśkiewicz T. (2011), Psychologia ekonomiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Zielonka P. (2003), Czym są finanse behawioralne, czyli krótkie wprowadzenie do psychologii rynków finansowych, "Materiały i Studia NBP", nr 158 (http://www.nbp. pl/publikacje/materialy_i_studia/ms158.pdf - data dostępu: 8.02. 2014).