Paradoks współwystępowania organizacyjnych zachowań obywatelskich i kontrproduktywnych

• Autorzy: Aldona Glińska-Neweś , Andrzej Lis

Warianty tytułu

The Paradox of Co-Existence of Organisational Citizenship Behaviours and Counterproductive Work Behaviours

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Wyniki dotychczasowych badań wskazują, że w pewnych sytuacjach członkowie organizacji podejmują zachowania obywatelskie i równocześnie kontproduktywne. Celem artykułu jest analiza paradoksu współwystępowania w organizacji pracowniczych zachowań obywatelskich (OCB) i kontrproduktywnych (CWB) na tle teorii licencji moralnej i teorii oczyszczenia moralnego. Zaprezentowano istotę OCB i CWB wraz z ich deskryptorami i uwarunkowaniami pojawiania się w organizacji. Następnie omówiono teorie licencji moralnej i oczyszczenia moralnego oraz jak na ich gruncie można wyjaśnić związek przyczynowo- -skutkowy obu tych typów zachowań pracowniczych. W ostatniej części przedstawiono założenia badawcze i rekomendacje dla badań empirycznych w tym zakresie. Wyjaśnienie omawianego paradoksu może mieć istotne znaczenie zarówno dla rozwoju teorii w obszarze zachowań organizacyjnych, w tym zwłaszcza w kontekście pozytywnej teorii organizacji (Positive Organisational Scholarship), jak i dla praktyki zarządzania.(abstrakt oryginalny)

EN

The research findings show that in some circumstances the same organisation members engage in organisational citizenship behaviours (OCBs) and commit counterproductive work behaviours (CWBs). The aim of the paper is to analyse the paradox of coexistence of OCBs and CWBs in the context of the moral licensing and moral cleansing theories. First of all, the OCBs and CWBs are identified as well as their dimensions and antecedents are studied. Secondly, moral licensing and moral cleansing theories are discussed to explain the cause-effect relationships between OCBs and CWBs. Thirdly, the assumptions and recommendations for further empirical research are formulated. Explaining the identified paradox may be of paramount importance both for the theory of organisational behaviours, in particular in the context of growing interest in Positive Organisational Scholarship, and for the business practice.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Zachowania organizacyjne; Zachowania obywatelskie w organizacji; Zachowania pracownika; Paradoks

EN

Organisational behaviour; Organizational Citizenship Behavior (OCB); Employee behaviours; Paradox

• Czasopismo: Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 422
• Strony: 265--274

Twórcy

autor

Aldona Glińska-Neweś

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

autor

Andrzej Lis

• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu

Bibliografia

• Borman W.C., Motowidlo S.J., 1993, Expanding the criterion domain to include elements of contextual performance, [w:] Schmitt N., Borman W.C. (red.), Personality Selection, Jossey-Bass, San Francisco, s. 71-98.
• Brief A.P., Motowidlo S.J., 1986, Prosocial organizational behaviors, Academy of Management Review, vol. 11, no. 4, s. 710-725.
• Cameron K.S., Dutton J.E., Quinn R.E. (red.), 2003, Positive Organizational Scholarship: Foundations of a New Discipline, Berett-Koehler Publishers, San Francisco.
• Carlsmith J.M., Gross A.E., 1969, Some effects of guilt on compliance, Journal of Personality and Social Psychology, vol. 11, no. 3, s. 232-239.
• Chwalibóg E., 2012, Zachowania etosowe pracowników w kontekście osobowości organizacji, [w:] Wachowiak P. (red.), Człowiek w organizacji: Teoria i praktyka, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie - Oficyna Wydawnicza, Warszawa, s. 343-352.
• Fox S., Spector P.E., 1999, A model of work frustration - aggression, Journal of Organizational Beha-vior, vol. 20, issue 6, s. 915-931.
• Giacalone R.A., Greenberg J. (red.), 1997, Antisocial Behaviour in Organizations, Sage, London.
• Jordan J., Mullen E., Murnighan J.K., 2011, Striving for the moral-self: The effects of recalling past moral actions on future moral behavior, Personality and Social Psychology Bulletin, vol. 37, issue 5, s. 701-713.
• Klotz A.C., Bolino M.C., 2013, Citizenship and counterproductive work behavior: A moral licensing view, Academy of Management Review, vol. 38, no. 2, s. 292-306.
• Lewicka D. (red.), 2014, Zapobieganie patologiom w organizacji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Merritt A.C., Effron D.A., Monin B., 2010, Moral self-licensing: When being good frees us to be bad, Social and Personality Psychology Compass, vol. 4, issue 5, s. 344-357.
• Nisan M., 1990, Moral balance: A model of how people arrive at moral decisions, [w:] Wren T.E. (red.), The Moral Domain, MIT Press, Cambridge, s. 283-314.
• Nisan M., 1991, The moral balance model: Theory and research extending our understanding of moral choice and deviation, [w:] Kurtines W.M., Gewirtz J.L. (red.), Handbook of Moral Behavior and Development, vol. 3, Lawrence Erlbaum Associates, Hillsdale, s. 213-249.
• Organ D.W., 1997, Organizational citizenship behavior: It's construct clean-up time, Human Performance, vol. 10, issue 2, s. 85-97.
• Organ D.W., 1988, Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome, Lexington Books, Lexington.
• Organ D.W., Podsakoff P.M., MacKenzie S.B., 2006, Organizational Citizenship Behavior: Its nature, antecedents and consequences, Sage Publications, Thousand Oaks.
• Podsakoff P.M., MacKenzie S.B., Moorman R.H., Fetter R., 1990, Transformational leader behaviors and their effects on followers' trust in leader, satisfaction and organizational citizenship behaviors, Leadership Quarterly, vol. 1, no. 2, s. 107-142.
• Podsakoff P.M., MacKenzie S.B., Paine J.B., Bachrach D.G., 2000, Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research, Journal of Management, vol. 26, no. 3, s. 513-563.
• Robinson S.L., Bennett R.J., 1995, A typology of deviant workplace behaviors: A multidimensional scaling study, Academy of Management Journal, vol. 38, no. 2, s. 555-572.
• Sachdeva S., Iliev R., Medin D.L., 2009, Sinning saints and saintly sinners: The paradox of moral self-regulation, Psychological Science, vol. 20, issue 4, s. 523-528.
• Spector P.E., Bauer J.A., Fox S., 2010, Measurement artifacts in the assessment of counter-productive work behavior and organizational citizenship behavior: Do we know what we think we know?, Journal of Applied Psychology, vol. 95, no. 4, s. 781-790.
• Spector P.E., Fox S., Penney L.M., Bruursema K., Goh A., Kessler S., 2006, The dimensionality of counterproductivity: Are all counterproductive behaviors created equal?, Journal of Vocational Behavior, vol. 68, s. 446-460.
• Stankiewicz M.J. (red.), 2010, Pozytywny potencjał organizacji: Wstęp do użytecznej teorii zarządzania, TNOiK, Toruń.
• Stankiewicz M.J. (red.), 2013, Positive Management: Managing the key areas of positive organisa-tional potential for company success, TNOiK, Toruń.
• Tetlock P.E., Kristel O.V., Elson S.B., Green M.C., Lerner J.S., 2000, The psychology of unthinkable: Taboo trade-offs, forbidden base rates, and heretical counterfactuals, Journal of Personality and Social Psychology, vol. 78, no. 5, s. 853-870.
• Wachowiak J., 2011, Dysfunkcjonalne zachowania pracowników, Difin, Warszawa.
• Zbierowski P., 2012, Orientacja pozytywna organizacji wysokiej efektywności, Wolters Kluwer, Warszawa.
• Zhong C.-B., Ku G., Lount R.B. Jr., Murnighan J.K., 2010, Compensatory ethics, Journal of Business Ethics, vol. 92, issue 3, s. 323-339.
• Zhong C.-B., Liljenquist K., 2006, Washing away your sins: Threatened morality and physical cleansing, Science, vol. 313, s. 1451-1452.
• Zhong C.-B., Liljenquist K.A., Cain D.M., 2009, Moral self-regulation: Licensing and compensation, [w:] Cremer De D. (ed.), Psychological Perspectives on Ethical Behavior and Decision Making, Information Age Publishing, Charlotte, s. 75-89.

Identyfikatory

DOI

10.15611/pn.2016.422.22