Zasada pierwszeństwa w prawie Unii Europejskiej. Wybrane problemy

• Autorzy: Edyta Całka

Warianty tytułu

The Principle of Priority of European Union Law. Selected Issues

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Zasada pierwszeństwa (prymatu) oznacza pierwszeństwo stosowania prawa unijnego przed prawem krajowym państw członkowskich. Zasada ta w tzw. ujęciu unijnym dotyczy wszystkich przepisów krajowych państw członkowskich, niezależnie od ich miejsca w hierarchii źródeł prawa, w tym przepisów konstytucyjnych. Takie ujęcie, oznaczające w istocie bezwarunkowy prymat prawa europejskiego nad prawem krajowym, nie znalazło potwierdzenia w orzecznictwie większości trybunałów konstytucyjnych państw członkowskich. Wobec tego Trybunał Sprawiedliwości UE, dostrzegając konieczność podjęcia "konstruktywnego dialogu" z sądami państw członkowskich, wypracował pewne techniki pozwalające na współistnienie unijnych i krajowych rozwiązań prawnych. W szczególności w swoim najnowszym orzecznictwie Trybunał uznał ochronę tożsamości narodowej państw członkowskich za przesłankę uzasadniającą ograniczenie zakresu stosowania zasady pierwszeństwa. Tym samym Trybunał pozwolił, by wymóg ochrony tożsamości narodowej uczynił z dotychczas absolutnej zasady prymatu zasadę względną, która dopuszcza w pewnych sytuacjach możliwość powołania się przez państwa członkowskie na ich wartości konstytucyjne w celu odstąpienia od pierwszeństwa stosowania prawa UE. (abstrakt oryginalny)

EN

The principle of priority (primacy) means priority of the applicability of EU law over national law of the Member States. From the point of view of the European Union, this principle applies to all national rules of the Member States, regardless of their place in the hierarchy of legal sources, including constitutional provisions. Such an approach, which essentially means unconditional primacy of EU law over national law, was not confirmed in the judgments of the majority of the constitutional courts of the Member States. Thereby, the Court of Justice of the EU, recognizing the need for "constructive dialogue" with the courts of the Member States, introduced some techniques which allow the coexistence of the EU and national legal rules. In particular, in its recent case law, the Court considered the protection of national identities of the Member States as a justification of the limitation of the scope of the applicability of the principle of priority. Thus the Court allowed the requirement of the protection of national identities made the hitherto absolute principle of primacy relative principle, which allows in certain circumstances the possibility of invoking by the Member States their constitutional values in order to withdraw from the priority of the applicability of EU law. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Prawo; Tożsamość narodowa; Prawo międzynarodowe

EN

Law; National identity; International law

• Czasopismo: Studia Iuridica Lublinensia
• Rocznik: 2016
• Numer: Vol. 25, nr 1
• Strony: 47--58

Twórcy

autor

Edyta Całka

• Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej

Bibliografia

• Barcz J., Zasada pierwszeństwa prawa wspólnotowego w świetle postanowień Konstytucji RP z 1997 r., "Kwartalnik Prawa Publicznego" 2004, nr 2.
• Biernat S., Prawo Unii Europejskiej a Konstytucja RP i prawo polskie - kilka refleksji, "Państwo i Prawo" 2004, nr 11.
• Czapliński W., Prawo wspólnotowe a prawo wewnętrzne w praktyce sądów konstytucyjnych państw członkowskich (wybrane zagadnienia), "Kwartalnik Prawa Publicznego" 2004, nr 2.
• Działocha K., Podstawy prounijnej wykładni Konstytucji RP, "Państwo i Prawo" 2004, nr 11.
• Kowalik-Bańczyk K., Tożsamość narodowa - dopuszczalny wyjątek od zasady prymatu?, [w:] Prawo Unii Europejskiej a prawo konstytucyjne państw członkowskich, red. S. Dudzik, N. Półtorak, Warszawa 2013.
• Kustra A., Sądy konstytucyjne a ochrona tożsamości narodowej i konstytucyjnej państw członkowskich Unii Europejskiej, [w:] Prawo Unii Europejskiej a prawo konstytucyjne państw członkowskich, red. S. Dudzik, N. Półtorak, Warszawa 2013.
• Kwiecień R., Zgodność traktatu akcesyjnego z konstytucją, "Europejski Przegląd Sądowy" 2005, nr 10.
• Winczorek P., Konstytucja RP a prawo wspólnotowe, "Państwo i Prawo" 2004, nr 11.
• Wróbel A., Prymat prawa wspólnotowego nad konstytucją? Rozmowa z prezesem Trybunału Konstytucyjnego prof. Markiem Safjanem, "Europejski Przegląd Sądowy" 2006, nr 4.
• Wróbel A., Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy, Kraków 2005.
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 maja 2005 r. w sprawie K 18/04 (traktat akcesyjny), OTK-A 2005, nr 5, poz. 49 (Dz.U. z 2005 r., nr 86, poz. 744).
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 listopada 2010 r. w sprawie K 32/09 (traktat z Lizbony), OTK-A 2010, nr 9, poz. 108 (Dz.U. z 2010 r., nr 229, poz. 1506).
• Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 listopada 2011 r. w sprawie SK 45/09 (wyłączenie udziału dłużnika przed sądem I instancji w postępowaniu o stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa członkowskiego UE), OTK-A 2011, nr 9, poz. 97 (Dz.U. z 2011 r., nr 254, poz. 1530).
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 5 lutego 1963 r. w sprawie 26/62 NV Algemene Transport - en Expeditie Onderneming van Gend & Loos przeciwko Nederlandse administratie der belastingen, [1963], ECR 1.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 15 lipca 1964 r. w sprawie 6/64 F. Costa przeciwko ENEL, [1964], ECR 585.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 17 grudnia 1970 r. w sprawie 11/70 Internationale Handelsgesellschaft mbH przeciwko Einfuhr- und Vorratsstelle für Getreide und Futtermittel, [1970], ECR 1125.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 9 marca 1978 r. w sprawie 106/77 Amministrazione delle Finanse dello Stato przeciwko Simmenthal SpA, [1978], ECR 629.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 20 lutego 1979 r. w sprawie 120/78 REWE Zentral AG przeciwko Bundesmonopolwervaltung (Cassis de Dijon), [1979], ECR 649.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 30 września 2003 r. w sprawie C-224/01 Gerhard Köbler przeciwko Republice Austrii, [2003], ECR I-10239.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 14 października 2004 r. w sprawie C-36/02 Omega Spielhallen- und Automatenaufstellungs-GmbH przeciwko Oberbürgermeisterin der Bundesstadt Bonn., [2004], ECR I-9609.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 19 listopada 2009 r. w sprawie C-314/08 Krzysztof Filipiak przeciwko Dyrektorowi Izby Skarbowej w Poznaniu, [2009], ECR I-11049.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie C-208/09 Ilonka Sayn-Wittgenstein przeciwko Landeshauptmann von Wien, [2010], ECR I-13693.
• Wyrok Trybunału Sprawiedliwości z dnia 12 maja 2011 r. w sprawie C-391/09 Malgožata Runevič Vardyn, Łukasz Paweł Wardyn przeciwko Vilniaus miesto savivaldybės administracija, Lietuvos Respublikos teisingumo ministerija, Valstybinė lietuvių kalbos komisija, Vilniaus miesto savivaldybės administracijos Teisės departamento Civilinės metrikacijos skyrius, [2011], ECR I-13787.

Identyfikatory

DOI

10.17951/sil.2016.25.1.47