Metabometria

• Autorzy: Walenty Ostasiewicz

Warianty tytułu

Metabometrics

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

W artykule niniejszym przedstawiono koncepcję społeczeństwa jako organizmu wplecionego w organizm Przyrody. W ujęciu takim gospodarka kraju traktowana jest jako część tego organizmu, to znaczy jako jego organ świadomie stworzony przez społeczeństwo i służący do zapewnienia środków niezbędnych do godnego życia ludzi z poszanowaniem wszelkich innych form życia na Ziemi. Konsekwencją organicystycznego poglądu jest też zmiana sposobu myślenia oraz języka nauki o gospodarowaniu, zwanej ekonomią. Przedstawiony w artykule nowy sposób myślenia polega na zastosowaniu ujęcia bio-fizycznego do opisu i analizy procesów gospodarowania oraz ich związku ze środowiskiem naturalnym. Procesy gospodarcze ujmowane są w kategoriach przepływu energii i przemiany materii, czyli jako procesy metabolizmu społecznego. Metabometria traktowana jest jako sposób ilościowego ujęcia procesów metabolizmu, czyli ich pomiar i analiza. Celem tego artykułu, który powstał na bazie wykładów prowadzonych w semestrze zimowym roku akademickiego 2015/16 dla studentów analityki gospodarczej jest zainteresowanie innych wykładowców tą ważną problematyką dobrze już znaną na świecie, w Polsce zaś, jak się wydaje, wciąż słabo znaną, oraz zachęcenie młodzieży akademickiej do korzystania z publikacji oryginalnych, a nie tylko z gotowej karmy podawanej często w postaci przeżutej. Potraktujmy poważnie ostrzeżenie E. Fromma, że po raz pierwszy w historii samo istnienie ludzkiej rasy zależy od radykalnej odmiany ludzkiego serca. Droga do takiej odmiany wiedzie przez edukację.(abstrakt oryginalny)

EN

The last decades have witnessed tremendous advances in technology. Accelerating rate of technological change has brought about not only humans daily life, but also extraordinary climate change. Almost one-half of the land surface has been transformed by human action, the carbon dioxide concentration in the atmosphere exceeded permissible level, biological diversity is dramatically reduced. This human dominance means that the humanity is responsible for all the havoc wreaked on the earth , atmosphere, stratosphere, and humanity itself. We observed tremendous irreversible havocs and damages wreaked on the planet, and on humanity. The whole planet has endured so big changes that scientists agree to name the current period of the planet's existence as Anthropocene. E. Fromm alerted a time ago that for the first time in the history the physical survival of the human race depends on a radical change of human heart. It was allegedly A. Einstein, who observed that we cannot solve our problems with the same thinking we used when we created them. It is not difficult to discover what kind of thinking brought humanity on the edge of a precipice. Paradoxically, it is thinking of the highly glorified, the so-called modern science. It was irresponsible transfer of Newtonian and Cartesian thinking from natural sciences into social sciences. As it is well known, the so-called modern science is based on a mechanistic worldview. However, neither ecosystem, nor society is a mega-machine, for which one has a spare parts. People are not equal self-loving atoms separated one from another. Particularly, it is economism, world-wide religion with its basic dogma of consumerism that is responsible for any kind of society's desertification and biosphere destroying. Market is not an instrument for reaching equality and freedom, ruled by a providential Invisible Hand, but it is a place where mighty exploit the weak (L. Bruni). Human being is a social being, and outside the society can be either beast or god. People are living social atoms, with a Trinitarian nature constituting basic elements of social cells, i.e. family units, which in their turn constitute building material for social tissue. Society is therefore a living organism, having its proper organs. Lotka considered it as the "one huge multiple Siamese twin". Economy is to be conceptualized as one of various of its exosomatic organs, designated by society and controlled by society. Like biological systems, social systems depend also on continuous throughput of energy and materials in order to maintain their structure and "life". The concept of metabolism seems to be the unifying concept for any living organism, biological and socio-economical. This paper presents an introduction into economics, or as some prefer, oikonomics, as a science of economy considered as a society's organ. Society, as a living organism, takes up ( through its organs) resources from the environment, transforms them into useful product and consumes, and excretes needles products of social metabolism again into environment. It is worthy to observe the drastic difference between mainstream economics and economics as a life science. The traditional, mainstreaming approach is based on the principle of using monetary units as the common denominator of all that is important in human life, such an approach was termed by B. Gross as a new philistinism. The alternative approach is based on the metabolic profiles, which are characterized by their material and energy flows. Instead of monetary measurement units, for the description of all society-nature relations there are used physical units. Although the development of a new approach is underway, there are already obtained significant results in measuring the human use of nature, as well as creating material and energy flow accountings.(original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Społeczeństwo; Środowisko przyrodnicze

EN

Society; Natural environment

• Czasopismo: Śląski Przegląd Statystyczny
• Rocznik: 2016
• Numer: nr 14 (20)
• Strony: 145--183

Twórcy

autor

Walenty Ostasiewicz

• Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Bibliografia

• Bakan J., 2006, Korporacja. Patologiczna pogoń za zyskiem i władzą, Lepszy Świat, Warszawa.
• Berdo J., 2006, Zrównoważony rozwój. W stronę życia w harmonii z przyrodą, Earth Conservation, Sopot.
• Chang H.-J., 2013, 23 rzeczy, o których nie mówią ci o kapitalizmie, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Cobb J.B., 1989, Consumerism, economism, and Christian faith, http://www.religion-on-line.org/showarticle.asp?title=1089 (14.02.2016).
• Daly H., 1995, Consumption and Welfare: two views of value added, Review of Social Economics, no. 4, s. 451-473.
• Daly H.E., 1986, On economics as a life science, Journal of Political Economy, vol. 76, s. 392-495.
• Dequech D., Neoclassical, mainstream, orthodox, and heterodox economics, Journal of Post-Keynesian Economics 2007, vol. 30, no. 2, s. 279-302.
• European Communities, 2001, Economy-wide material flow accounts and derived indicators. A methodological guide, Luxembourg.
• Egerton F., A history of the ecological sciences: Early Greek origins, Bulletin of the Ecological Society of America, 82, 2001, 93-97.
• Ekologia. Przewodnik Krytyki Politycznej, 2009, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa.
• Erb K.-H., Haberl H., Krausmann F., Lauk Ch., Plutzar Ch., Steinberger J.K., Müller C., Bondeau A., Waha K., Pollack G., 2009, Eating the Planet: Feeding and Fuelling the World Sustainably, Fairly and Humanely - A Scoping Study. Final Report, Commissioned by Compassion in World Farming and Friends of the Earth UK, Vienna and Potsdam.
• Ewing B., Moore S., Galli A., Kotzens J., Wackernagel M., 2010, Calculation Methodology for the National Footprint Accounts, Global Footprint Network, Oakland.
• Ewing B.D., Moore S., Goldfinger A., Oursler A., Reed M., Wackernagel M., 2015, The ecological footprint atlas 2010, Global Footprint Network, Oakland, www.footprintnetwork.org/atlas (14.02.2016).
• Fischer-Kowalski M., Krausmann F., Giljum S., Lutter S., Mayer A., Bringezu S., Mariguchi Y., Schütz H., Schnadl H., Weisz H., 2011, Methodology and indicators of economy-wide material flow accounting, Journal of Industrial Ecology, vol. 15, no. 6, s. 855-876, www.wileyonlinelibrary.com/journal/jie (14.02.2016).
• Fromm E., 1999, Mieć czy być, REBIS, Poznań.
• Gorazda M., 2014, Filozofia ekonomii, Copernicus Center Press, Kraków.
• Gosik B., 2015, Wpływ wielkopowierzchniowego obiektu handlowego na średniej wielkości miasto i jego region. Przykład galerii Focus Mall w Piotrkowie Trybunalskim, Zeszyty Naukowe Uczelni Warszawskiej im. Marii Skłodowskiej-Curie, nr 4 (50), s. 83-98.
• Haberl H., Erb K-H., Krausmann F., 2007, Human appropriation of net primary production (HNPP), http://www.iff.ac.at/socec (14.02.2016).
• Haberl H., Erb K.-H., Krausmann F., Gaube V., Gingrich S., Plutzar C., 2010, Quantification of the intensity of global human use of ecosystems for biomass production, Background note to WDR, http://siteresources.worlbank.org (14.02.2016).
• Haberl H., Erb K.-H., Krausmann F., Gaube V., Bondeau A., Plutzar Ch., Gingrich S., Lucht W., Fischer-Kowalski M., 2007, Quantifying and mapping the human appropria-tion of net primary production in earth's terrestrial ecosystems, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America, vol. 104, no. 31, s. 12942-12947, www.pnas.org_cgi_doi_10.1073_pnas.0704243104 (14.02.2016).
• Henriot P.J., 1970, Political questions about social indicators, The Western Political Quarterly, vol. 249, s. 235-255.
• Jedynak S., 2002, Naród, społeczeństwo, państwo, Wydawnictwo Trio, Warszawa.
• Kicker D., 2009, Wendell Bell and Oliver W. Markley: Two futurists' views of the prefe-rable, the possible and probable, Journal of Futures Studies, vol. 13, no. 3, s. 161-178.
• Kierul J., 2010, Newton, PIW, Warszawa.
• Klein N., 2008, Doktryna szoku, MUZA SA, Warszawa.
• Krausmann F., Weisz H., Eisenberger N., Schütz H., Haas W., Schaffartzik A., 2015, Economy-wide material flow accouting. Introduction and guide, Social Ecological Paper 151, Alpen-Adria Universität, Wien.
• Lawson T., 2007, An orientation for a green economics, International Journal Green Economics, vol. 1, no. 3-4, s. 250-267.
• Lovelock J., 2003, GAJA. Nowe spojrzenie na życie na Ziemi, Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Marshall A., 1925, Zasady ekonomiki, Wydawnictwo M. Arcta w Warszawie, Warszawa.
• Martinez-Alier J., 2003, Marxism, social metabolism, and ecologically unequal exchange, www.h-economica.uab.es/papers/wps/.../2004_01.pdf (14.02.2016).
• Matthews E. i in., 2000, The weight of nations. Material outflow from industrial economies, World Resource Institute, Washington, DC.
• Moll S., Bringezu S., Schütz H., 2005, Resource use in European countries, Wuppertal Institute for Climate, Environment and Energy, Wuppertal Report No. 1, Wuppertal.
• Osiatyński W., 1980, Zrozumieć świat, Czytelnik, Warszawa.
• Oxfam International, 2014, Even it up. Time to end extreme inequality, www.oxfam.org/ even-it-up (14.02.2016).
• Padovan D., 2000, The concept of social metabolizm in classical sociology, Revista Theomai, no. 2, http://www.redalyc.org/articulo.oa?id=12400203 (14.02.2016).
• Polanyi K., 1957, The Great Transformation, Beacon Press, Boston.
• Rees W.E., 1996, Revisiting carrying capacity: Area-based indicators of sustainability, Population and Environment: A Journal of Interdisciplinary Studies, vol. 17, no. 3.
• Rifkin J., 2003, Wiek dostępu, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław.
• Rifkin J., Howard T., 2008, Entropia, nowy światopogląd, Wydawnictwo KOS, Katowice.
• Roach B., 2007, Corporate Power in a Global Economy, Global Development and Environment Institute, Tufts University, Medford, MA.
• Rockström J. i in., 2009, Planetary boundaries: Exploring the safe operating space for humanity, http://www.ecologyand society.org.vol14/iss2/art32/.
• Russell B., 1995, Mądrość Zachodu, Wydawnictwo Penta, Warszawa.
• Ryszkiewicz M., 1996, Przepis na człowieka, Wydawnictwo CIS, Warszawa.
• Sandel M., 2012, Czego nie można kupić za pieniądze, Kurhaus, Warszawa.
• Sarah A., Cavanagh J., 2000, Top 200: The Rise of Corporate Global Power, Institute for Policy Studies, Washington, DC. Schumacher E.F., 1981, Małe jest piękne, PIW, Warszawa.
• Shapin S., 2000, Rewolucja naukowa, Prószyński i S-ka, Warszawa.
• Singer P., 2004, One World, Yale Nota Bene, New Haven-London.
• Steffen W., Broadgate W., Deutsch L., Gaffney O., Ludwig C., 2015, The trajectory of the anthropocene: The great acceleration, The Anthropocene Review, no. 1, s. 1-18.
• Stiglitz J.E., 2004, Globalizacja, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
• Toynbee A.J., 1991, Cywilizacja w czasie próby, Wydawnictwo Przedświt, Warszawa.
• Umiński T., 1995, Ekologia, środowisko, przyroda, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa.
• Vitousek P.M., Ehrlich P.R., Ehrlich A.H., Matson P.A., 1986, Human appropriation of the products of photosynthesis, BioScience, vol. 36, no. 6, s. 368-373.
• Wackernagel M., Monfreda C., 2004, Ecological footprints and energy, Encyclopedia of Energy, vol. 2, s. 1-10.
• Weisz H., Krausmann F., Amann Ch., Eisenmenger N., Erb K-H., Hubacek K, Fischer-Kowalski M., 2005, The physical economy of the European Union: cross-country comparison and determinants of material consumption, Social Ecology Working Paper 76, Klagenfurt University Vienna.
• Zalasiewicz J. i in., 2015, Colonization of the Americas, 'litle ice age' climate, and bomb produced carbon: Their role in defining the Anthropocene, The Anthropocene Review, vol. 2, no. 2, s. 117-126.

Identyfikatory

DOI

10.15611/sps.2016.14.09