Zakres odpowiedzialności pracodawców wobec rodzin pracowników w Drugiej Rzeczypospolitej

• Autorzy: Paweł Grata

Warianty tytułu

The Range of Responsibility of Employers Towards Workers' Families in the Second Republic of Poland

• Języki publikacji: PL

Abstrakty

Problem odpowiedzialności pracodawców wobec rodzin pracowników zaistniał w Europie wraz z rozwojem ubezpieczeń społecznych. U jego podstaw leżała wprowadzona w II Rzeszy w latach osiemdziesiątych XIX wieku przymusowa asekuracja pracowników najemnych od choroby, wypadków przy pracy oraz inwalidztwa i starości. Bismarckowskie wzorce w tym względzie szeroko w kolejnych dekadach rozpowszechniły się w Europie, a nieodłączną częścią wprowadzanych w wielu krajach ubezpieczeń społecznych z czasem stawały się również ich elementy gwarantujące wsparcie członkom rodzin ubezpieczonych pracowników. Także i w tym przypadku pionierskie okazały się być rozwiązania niemieckie. Już bowiem ustawa o ubezpieczeniu od nieszczęśliwych wypadków z 6 czerwca 1884 roku przewidywała renty dla pozostałych po zmarłym pracowniku członków rodziny, zaś ordynacja ubezpieczeniowa z 19 lipca 1911 r. wprowadziła świadczenia lecznicze dla członków rodziny ubezpieczonego pracownika oraz renty wdowie i sieroce w ubezpieczeniu od starości i inwalidztwa. Własny, ale oparty na doświadczeniach zachodnich, system uprawnień dla rodzin pracowników zbudowała również Druga Rzeczpospolita. Obecne one były w każdym z trzech zasadniczych rodzajów ubezpieczeń (chorobowych, wypadkowych, emerytalno-rentowych), a do najważniejszych benefitów otrzymywanych przez rodziny asekurowanych pracowników należały: pomoc lecznicza, renty rodzinne oraz zasiłki pogrzebowe. (fragment tekstu)

EN

The aim of this article is the presentation of the range of responsibility of employers towards workers' families in Poland in the interwar period. The article also shows how these duties were realised. This problem appeared in Europe with the development of a social insurance programme and labour law. The Second Republic of Poland built its own law system for employees' families. It included health insurance and benefits, families' pensions and funeral allowances. Certain obligations were also imposed on employers in the context of labour law. The most important was the obligation to open nursery schools for children of women who worked in factories. (original abstract)

Słowa kluczowe

PL

Rynek pracy; Bezpieczeństwo socjalne; Renta rodzinna; Historia

EN

Labour market; Social security; Survivor’s pension; History

• Czasopismo: Annales : etyka w życiu gospodarczym
• Rocznik: 2016
• Tom: 19
• Numer: nr 2
• Strony: 51--61

Twórcy

autor

Paweł Grata

• University of Rzeszów

Bibliografia

• Baumgarten J., Ubezpieczenie na wypadek inwalidztwa, starości i pozostałych na podstawie ordynacji ubezpieczeniowej z dn. 19 lipca 1911 r., "Praca i Opieka Społeczna" 1932, nr 2.
• Brzozowski S., "Pomoc dla rodzin" w ust. z 19.V.1920, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1930, z. 9.
• Daszyńska-Golińska Z., Polityka społeczna, Wolna Wszechnica Polska, Warszawa 1933.
• Dz. Praw 1919, nr 9, poz. 122.
• Dz.U. 1920, nr 44, poz. 272.
• Dz.U. 1923, nr 116, poz. 924.
• Dz.U. 1923, nr 134, poz. 1107.
• Dz.U. 1924, nr 6, poz. 46.
• Dz.U. 1924, nr 65, poz. 636.
• Dz.U. 1932, nr 26, poz. 239.
• Dz.U. 1932, nr 27, poz. 254.
• Dz.U. 1933, nr 51, poz. 396.
• DzURP 1927, nr 106, poz. 911.
• Ed. Gie., Ubezpieczenie chorobowe w ramach ustawy scaleniowej, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1934, z. 4.
• Garlicki R., Świadczenia dla członków rodzin w ubezpieczeniu emerytalnym robotników, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1934, z. 11.
• Giebocki S., Doświadczenia po zniesieniu ubezpieczenia na wypadek choroby w rolnictwie, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1936, z. 7.
• Grabowski E., Ubezpieczenia społeczne w państwach współczesnych, E. Wende i S-ka, Warszawa 1923.
• Grata P., Polityka społeczna Drugiej Rzeczypospolitej. Uwarunkowania - instytucje - działania, Wydawnictwo UR, Rzeszów 2013.
• Grata P., Procesy unifikacyjne w polskiej polityce społecznej w latach 1918-1939 [w:] Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, T. I, red. P. Grata, Wydawnictwo UR, Rzeszów 2013.
• Herkner H., Kwestya społeczna w zachodniej Europie, Polskie Towarzystwo Nakładowe, Lwow 1905.
• Lgocki J., Podstawy prawne i organizacyjne ubezpieczeń społecznych w Polsce, ZUS, Warszawa 1937.
• Lgocki J., Rozwój i kierunek organizacji ubezpieczeń społecznych w Polsce, ZUS, Warszawa 1936.
• Łazowski J., Ubezpieczenia społeczne w Polsce w pierwszem dziesięcioleciu niepodległości [w:] Bilans gospodarczy dziesięciolecia Polski Odrodzonej, red. S.L. Zaleski, Gebethner i Wolff, Poznań 1929, s. 383-438.
• Mały Rocznik Statystyczny 1936, 1939.
• Modliński E., Ubezpieczenie od wypadków, "Praca i Opieka Społeczna" 1932, nr 2.
• Muszalski W., Ubezpieczenie społeczne, WN PWN, Warszawa 2004.
• Muszalski W., Zaopatrzenie emerytalne funkcjonariuszy państwowych w Polsce (1918-1954), "Studia i Materiały z Historii Ubezpieczeń Społecznych w Polsce", z. 6, ZUS, Warszawa 1988.
• Piątkowski M., Świadczenia emerytalno-rentowe ubezpieczeń społecznych w okresie między-wojennym, "Studia i Materiały z Historii Ubezpieczeń Społecznych" z. 1, ZUS, Warszawa 1983.
• Rocznik Statystyki Rzeczypospolitej Polskiej 1930.
• Sasorski S., Ubezpieczenie pracowników umysłowych, "Praca i Opieka Społeczna" 1932, nr 2.
• Słabińska E., Przyfabryczne zakłady ochrony macierzyństwa w Polsce w okresie międzywo-jennym [w:] Od kwestii robotniczej do nowoczesnej kwestii socjalnej. Studia z polskiej polityki społecznej XX i XXI wieku, T. III, red. P. Grata, Wydawnictwo UR, Rzeszów 2015, s. 86-108.
• Statystyka. Zestawienia ogólne, "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1939, z. 4.
• Turowicz F., Geneza i podstawy zasadnicze dekretu z dnia 11 stycznia 1919 r., "Przegląd Ubezpieczeń Społecznych" 1929, z. 1.
• Ubezpieczenia społeczne w Polsce w latach 1925-1934, ZUS, Warszawa 1935.
• Ubezpieczenia społeczne w Polsce w latach 1934-1938, ZUS, Warszawa 1940.
• VII Rocznik Ubezpieczeń Społecznych w Polsce, Warszawa 1931.

Identyfikatory

DOI

10.18778/1899-2226.19.2.04